Би аялгууны эх булаг. Намайг инээмсэглэхэд уянгалаг намуухан аялгуу ундарна. Намайг хэн нэгнийг хайрлах үед би өөрөө симфони болон хувирдаг. Хэн нэгэнд баярлаж талархах үед Сарны сонат уянгалдаг. Уужуу сэтгэл гаргах үед уртын дуу эгшиглэдэг. Уурлаж бухимдах үед чийртэй аялгуу болон хувирна.
Зураг: Зураач В.Ундраа “Дотоод байгаль”
2011 оны 10-р сарын 12-нд МҮХАҮТанхимын Үзэсгэлэнгийн их танхимд “Global HR Forum 2011” боллоо. Манай улсын эдийн засаг эрчимтэй хөгжлийн эрин үеийн босгонд тулж ирээд буй энэ үед мэргэжсэн чадварлаг боловсон хүчний эрэлт улам бүр нэмэгдэж байгаа билээ. Өсөн нэмэгдэж буй энэ хэрэгцээг хангах ур чадвартай ажилтануудыг бэлтгэхэд хүний нөөцийн удирдлага, боловсролын болон бизнесийн байгууллагуудын хамтын ажиллагааг шинэ түвшинд хүргэх шаардлага гарч ирж байна. Тиймээс зөвлөлгөөнийг “Хүний нөөцийн менежерүүдийн шилдэг арга барилыг харилцан солилцох, дэлгэрүүлэх, орчин үеийн бизнесийн байгууллагын хүний нөөцийн менежментийн тулгамдсан асуудлуудыг хэлэлцэх, мэдээллийн сан, сүлжээг үүсгэн хөгжүүлэх” зорилгоор “Менежментийн шилдэг арга барилын эрэлд” уриан доор явагдлаа.
Ихэнхи илтгэлүүдийн гол санаа нь бол хүний нөөцийн бодлогыг шинэ түвшинд гаргах цаг үеийн шаардлага ирсэн бөгөөд хувь хүний авъяас ур чадварт чиглэсэн урт хугацааны хөгжүүлэх хөтөлбөр,байгууллагын соёл, үнэт зүйлийг төлөвшил нь чухал байна гэж үзэж байсан.
Зөвлөгөөний үеэр “Хүний нөөцийн цахим сүлжээ” /http://hrnetwork.mn/ албан ёсоор нээгдсэн нь салбарын мэргэжилтнүүдийн хөгжлийн нэгэн шинэ хуудсыг нээлээ. Ингээд менежерүүд жилдээ ганц удаа биш өдөр бүр зөвлөлдөх боломжтой боллоо. Бас нэг сонирхолтой зүйл гэвэл зөвлөгөөний сүүлрүү тог тасарсан хэдий ч илтгэгчид микрофонгүй ярьж, сонсогчид тэвчээртэйгээр 1 цаг орчим үргэлжлүүлэн сонссоор байлаа. Ингээд яг дуусаж байхад тог ирсэн бөгөөд хүмүүс ингэж тэвчээртэйгээр сууж чадсан нь хүний нөөцийн мэргэжилтнүүдийн өөрийгөө хөгжүүлэх хүсэл эрмэлзэлийг харуулж байлаа. Мөн 10 сарын 15 нь Хүний нөөцийн менежерүүдийн өдөр гэдгийг мэдэж авлаа.
Зөвлөлгөөний үеэр дэвшүүлэгдсэн түлхүүр санаануудыг тэмдэглэж авснаа хүргэж байна
1. Ямар ч насны, амьдралын аль ч үедээ явж байж болох хувь хүнд сурч боловсрох, хөгжихөд туслаж ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох нь чухал.
2. Үр дүн бүхий манлайлал чухал байна.
3. Тухайн ажилд шаардагдах суурь ур чадвараа хамгийн түрүүнд тодорхойлох нь чухал.
4. Нэг удаагийн биш ажлын байран дахь тасралтгүй сургалт чухал.
5. Монголынхоо талаар ямар ч төсөөлөлгүй, эх орондоо ирэх хүсэлтэй мэргэжилтнүүдийг дасан зохицуулах асуудал маш чухал.
6. ЛИДЕРИЙН ШИНЖ: Өөртөө итгэлтэй, бусадтай нийцэхүйц байдал, итгэн нийцэж болохуйц байдал, дасан зохицох байдал, суралцах байдал
7. Мэдлэгийг бүтээлч болгохын тулд мэдлэгүүдээ холбох хэрэгтэй. 35 үсгээр 200 мянган үг, 7 нотоор тоолшгүй ая зохиодог шиг мэдлэгүүдийг холбо.
8. Бичих, унших, ярих чадварыг сургаж байгаа боловч Сонсох чадварыг сургах хэрэгтэй.
9. Нүдэнд харагдахгүй өрсөлдөх чадвар нь Байгууллагын соёл юм.
10. Лидерийн шалгуур: Дагалдагчидийн үнэнч байдал.
11. Монгол бизнес кэйсүүдэд тулгуурласан сургалт чухал.
12. Хүнийг үр дүнгээр тооцохоос гадна турайн үр дүнг хэрхэн авчирсан бэ гэдгээр дүгнэх нь чухал.
13. Ур чадавхийн удирдлага /talent managment/ чухал.
14. Нүүдэлчин сэтгэлгээтэй хүнийг сандал дээрээ хөдөлгөөнгүй суу гэвэл тохирохгүй. Хөдөлгөөнтэй байж сэтгэдэг хүнийг хорьж болохгүй.
15. Хүнийг удирдах монгол ухааныг сайн судлах шаардлагатай байна. Энд тэндээс янз бүрийн чимэг зүүлт наах алиалагч мэт бүү бай.
16. Даяаршлагддаггүй зүйл гэж байдаг. Тиймээс монгол хүнээ сайн судлаж онцлогт тохирсон хүнийг хөгжүүлдэг тогтолцоог бий болгох хэрэгтэй.
17. Монгол хүний сэтгэлгээнд тохирсон удирдлагын арга барилаа боловсруулах шаардлага тулгарч байна.
18. Нүүдэлчин соёл иргэншлийн сэтгэлгээ одоо хүртэл байна. Тиймээс монгол хүнээ судлахгүйгээр гадны зүйлүүдийг хуулбарлаад үр дүнгүй.
19. Шившигтэйгээр шагнагдсанаас чимээгүй үхсэн дээр гэсэн нөхцлийг бий болгохгүйн тулд үзэмжээрээ бүү шагна.
20. Бага хүсэл эрмэлзэлтэй өндөр ур чадвартай хүнд дотоод мотиваци өг
21. Бага хүсэл эрмэлзэлтэй ур чадвар муу хүнд нэг бүрчлэн тайлбарлаж өг
22. Зарим газарт “Хэрхэн сайн мэргэжилтэн бэлдэх вэ” гэж ярьж байхад зарим нь “Хэрхэн сайн мэргэжилтэнг сугалах вэ” гэсэн сургалт явагдаж байгаа нь өрсөлдөөнийг харуулж байна.
23. Одоогийн бодовсролын систем өнгөрсөний боловсрол олгож ирээдүйг төлөвлөх, тооцоолох чадвары бага олгож байна.
24. Тухайн асуудлыг яаж тодорхойлж байгаагаас асуудлын шийдэл хамаарна.
25. Хэсэг хугацааны дараа техник хуучирдаг бол ХҮН-г үргэлж хөгжүүлж болдог.
26. Ямар ч асуудалд бүтээлч шийдэл байдаг.
27. Засгийн газар ирэх онд төсвийн байгууллагын цалинг 53% нэмэхээр болсон нь хувийн секторт хэрхэн нөлөөлөх нь маш төвөгтэй асуудал юм. Төсвийн байгууллага нь хувийн хэвшилийн татвараар цалингаа нэмдэг
28. Хүн бүр давтагдашгүй. Түүнийг хүлээн зөвшөөрч чиглүүлж, дэмжиж чадвал хүн бүрт төсөөлөөгүй их нөөц бий.
29. Удирдлагууд өөртөө таалагдах, өөртэйгээ адилхан ажилтнуудыг хайдаг нь ижил загвараар хэвлэгдсэн зомбинуудаар хүрээлүүлэх ёр болдог.
30. ESOP буюу ажилтнуудаа хувьцаа эзэмшүүлэх хөтөлбөрийг Голомт банк хэрэгжүүлж эхлэсэн.
31. Өөрчилж чадах зүйлээ өөрчилөх гар, өөрчилж чадах зүйлээ хүлээн зөвшөөрөх уужуу сэтгэл, энэ 2 зүйлийг ялгах ухаан хэрэгтэй.
32. Ажилтан сонгохдоо өөрөөсөө ч илүү хөгжих боломжтой, таныг шүүмжилж чадах ажилтан сонгоорой.
33. Удирдах ажилтан хүнд яг өөрт нь л таарсан хүн олддог.
34. Удирдах ажилтаныхаа хүссэн зүйлийг хийдэг, тохируулагдсан робот мэт ажилтан танд хэрэгтэй гэж үү.
35. Та ажилтнууддаа итгэдэг үү. Итгэдэггүй бол хянах хэрэгтэй болно. Удирдах гэдэг бол хянах биш хөгжүүлэх юм. Хянах шаардлага байгаа бол та буруу ажилтан сонгосон байна.
36. Би бүх ажилтанууддаа адилхан ханддаг гэж ярьдаг нь буруу юм. Хүн бүр давтагдашгүй учир харилцаа ч давтагдашгүй өөр өөр байх естой.
/Тавигдсан нийт илтгэлүүд http://hrnetwork.mn д тавигдана/
Бусад илтгэгчдийн лекцийг эндээс үзнэ үү. http://www.youtube.com/SMCUlaanbaatar
Ялангуяа УИХ-ын гишүүн Д.Энхбатын ЦАХИМ НИЙГМИЙНхөгжлийн хандлага, Монгол залуусын оролцоо, Монгол хүний үнэт зүйл, Монголын хөгжлийн тухай бодууштай яриаг сонсоорой гэж хүсэж байна.
“i Love MONGOLIA” үндэсний үйдвэрлэлээ дэмжих танин мэдэхүй, нөхөрлөлийн аялалыг санаачлан эхлүүлэв. Хамгийн анхны аялал маань БАГРО үйлдвэр байв.
БАГРО аялал
Баясах трейд компанийн BAGRO үйлдвэр, МОНГОЛ БЛОГЧИДнаадам хамтран зохион байгуулсан аялалд оролцлоо. Аялалд 22 блогчид хамрагдлаа. Багро үйлдвэр нь хэрэглэгчийг реклам сурталчилгаагаар залхаахгүйгээр харин ил тод бодит мэдээллийг хүргэж, үнэнч хэрэглэгчидээ дэмжинэ гэсэн бодлого барьж ажиллаж байгаа бөгөөд энэ бодлогынхоо хүрээнд блогчидыг үйлдвэр дээрээ урьж бүх үйл ажиллагаа, үйлдвэрлэлийн явцтай танилцууллаа. Аялалын зорилго нь үйлдвэрлэлийн үйл явцийг ил дотоор харуулж үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжих сэтгэлгээг залууст бий болгох, залуусыг найзалж нөхөрлүүлэхэд чиглэсэн байсан учраас замдаа залуучууд өөрсдийгөө танилцуулж ямар ажил дээр хэрхэн хамтарч болох талаар саналаа илэрхийллээ. Нэгэнт л залуучууд цугласан учраас дуу хуур, тэмцээн, өрсөлдөөн дүүрэн явсаар хотоос баруун урагш 37 км зайтай үйлдвэр дээр хүрэлцэн ирлээ.
БАГРО үйлдвэр
Биднийг очиход үйлдвэрийн технологич Ё.Уранчимэг, Маркетингийн албаны дарга Т.Дашдэмбэрэл, Маркетингийн менежер М.Төмөрбаатар нар угтан авч үйлдвэрийнхээ бүхий үйл явцийг бүрэн танилцууллаа. Б’агро буюу Баясах’АГРО үйлдвэрийг 2009 онд ашиглалтанд оруулж үрээ суулгахаас хэрэглэгчийн гар дээр эцсийн бүтээгдэхүүн хүртлэх бүхий л үйл явцийг өөрсдөө гардан хийж байгаа ажээ. Үйлдвэрийн дэргэдэх 80 га ногооны талбай, хүлэмжинд ногоо, жимсгэнээ тариалахаас гадна, жил бүрийн 2-р сард туслан гүйцэтгэгч компаниудтай гэрээ байгуулан стандартын үрээр хангаж, ногоогоо технологийн эрүүл горимд тариалуулж, хяналтаа тавьж, худалдан авдаг байна. Үйлдвэрийн уур, ус, дулааны инженерийн шугамыг бүрэн шийдвэрлэж ахуйн бохирдол усаа солонгосын био шүүлтүүртэй цэвэрлэх байгууламжаар боловсруулдаг. Ажилчидын хэлж байгаагаар Багро үйлдвэр нь ажилчидынхаа нийгмийн асуудалд тогтмол анхаарч ажлын орчинг сайжруулан ажилчдын амрах өрөө, шүршүүр зэргийг ашиглалтанд оруулж, ажиллагсаддаа үйлдвэрийн унаагаар үйлчлэж байгаа зэрэг нь их таалагдлаа. Цаашид ажилчдын орон сууц бүхий үйлдвэрийн хотхон байгуулах, даршилсан ногоо, жимсний чанамалын үндэсний хэрэгцээг бүрэн хангах хэтийн төлөвлөгөөтэй ажиллаж байгаа нь залуус бидний бахархах сэтгэлийг төрүүллээ.
БАГРО амт
Үйлдвэрийн технологийн горимтой танилцсаны дараа биднийг Тарган мах- БАГРО ширээнд урьж бүтээгдэхүүний дээжээр ширээ засан дайллаа. Багрог амтархан идэх блогчидоос мэдээж амтны тухай асуух ч шаардлагагүй байлаа. Харин технологич Ё.Уранчимэгийн хэлснээр бол нам хэмийн технологиор /Баланшёр/ 70- 85 градусд боловсруулалтаа хийж, ямар нэгэн хэт амлагч, консервантгүйгээр үйлдвэрлэдэг нь БАГРО бүтээгдэхүүний амт шимт, витамины өндөр агууламжтай байдгийн нууц гэсэн. Ингээд хоолны дараа халуун яриа, асуулт хариулт өрнөж, шилээ буцааж худалдан авч хог хаягдалыг бууруулах, дотоодыг хэрэгцээг бүрэн хангаж гадаадын даршилсан ногоог зах зээлээс шахах гэх мэт хурц сэдвүүдээр яриа үргэлжилж блогчид ч ногооны мэргэжилтэн болохуйц мэдээлэлтэй болж чадлаа.
БАГРО маркетинг
Яриан дунд бас нэг анхаарал татсан сэдэв бол Багрогийн маркетингийн бодлого. Гоё ганган рекламыг биш бодит мэдээллийг чухалчилж ил тод нээлттэй бодлого барьж ажиллана гэсэн маркетингийн менежерийн үг үнэхээр ойрд сонсоогүй ухаалаг үгийн нэг байлаа. Орой бүр чанга чанга аяаар хүүхэд цочоодог рекламнаас залхдаг миний хувьд энэ бодлого нь маш их таалагдлаа. Мөн зөв ач холбогдолтой ажлыг дэмжих, хүнд хэрэгтэй зүйл хийх, үнэнч хэрэглэгчээ урамшуулж ажиллана гэсэн нь маркетер хүн бүрийн дагавал зохих шинэ хандлагууд байлаа. Энэ бодлого нь биелэлээ олж 1 орой реклам цацах зардлаар нилээн хэдэн хүнд үндэсний үйлдвэрийн талаар бодит мэдээлэл өгсөн танин мэдэхүйн аялал зохион байгуулж байгаад талархахаас өөр яах билээ.
БАГРО найзууд
За ингээд үйлдвэр, хоол, ногооны талбай, хүлэмж, 10000 шил өгөрцийн дундуур аяласан богинохон хугацаатай ч том агуулгатай амтат аялалын багийнхан хотын зүг хөдөллөө. Өдрийн турш хамт явсан залуус одоо л нэг нүүр хагарч яриа хөөрөө ч элбэгшиж бүгд л үндэсний үйлдвэрээр бахархах сэтгэлээр хөглөгдсөн байлаа. Аялалын хувьд танин мэдэхүйн ач холбогдолтой байснаас гадна монголоороо бахархах сэтгэлийг улам их төрүүлж өглөө. Буцах замдаа бидний ойлгосон нэг зүйл бол бид үндэсний үйлдвэрээ дэмжсэнээр эрүүл чанартай хүнс хэрэглэхээс гадна олон монгол хүнийг ажилтай байлгаж чадах юм байна. 1 шил ногооны цаана 10 монгол хүн ажилтай байдаг гэдгийг ойлгосон бөгөөд аль болох үндэсний үйлдвэрээ дэмжиж, чадах чинээгээрээ хэрэглэж байх. Мөн байгууллагуудын хувьд Багро шиг ил тод нээлттэйгээр үйл ажиллагаагаа хэрэглэгчиддээ танилцуулдаг байвал хүмүүсийн итгэх итгэл улам бүрэн нэмэгдэх юм байна гэдгийг ойлгосон. Хүн мэдээлэлгүй байх нь хардах, сэрдэх, таах, цуурахын үндэс болдог шүү дээ. Нүдээр үзэж гараар барих шиг бодит мэдрэмж гэж юу байхав. За ингээд Багрогийн найзуудхамтарч ажиллах олон ажлуудаа сэтгэлдээ өвөрлөн утаатай ч гэсэн Улаанбаатартаа буцаж ирлээ.
Төгсгөлд нь үйлдвэрийн самбар дээр бичиж өлгөсөн байсан шүлгийг танд хүргье ээ.
БАГРО хамт олон
Нутаг нутгаас хуран ажиллаад
Нуур загас шиг ижилдэн дасаад
Өвчтэй нэгнээ үгүйлэн санаад
Өөрийн эрхгүй яриа өрнүүлдэг
Ажил ажилдаа гаршин мэргэшээд
Аймаг амьдралаа ярилцан таниад
Аяга кофегоо хуваан уугаад
Ааш зандаа илааршин дасдаг
Миний хамт олон минь
Өвөл зун шиг ялгаатай ч
Үйлдвэр зуур нэг амьтай
Өвгөн залуу зөрүүтэй ч
Үнэнч сэтгэл нэг чигтэй
Газрын шимийг олонд хүргэдэг
Гардан бүтээгч нь миний хамт олон
Гаалийг давж алсыг зорьсон
Ганган Багро манай үйлдвэрийнх
Амсаад үз Багрог ахиад авна
Ажиллаад үз Багрод түрийвч зузаарна
Амжилт гаргаад үз Багрод гадаадад аялна
Ахиад зүтгээд үз Багрод энгэр цоолно
Миний хамт олон минь ээ
ШИНЭ ЖИЛИЙН ШИРЭЭНИЙ АМТТАН BAGRO
https://www.facebook.com/BiMongoldooKhairtai
Байгууллагын мэдээллийн алдагдал болон ойлголтын зөрүү нь ТЭСРЭХ БӨМБӨГтэй төстэй юм. Байгууллага дотор урсах мэдээллийн урсгалыг хүн бүрт тэнцвэртэйгээр хүргэлгүй хэн нэгэнд алдагдалтай хүрснээс мэдээллийн алдагдал үүснэ. Мэдээлэл олон хүнийг дамжих тусам дамжилт бүр дээр 20%-иар алдагддаг. Энэ нь хэн ч анзаарахгүй жижиг боловч байгууллагыг дэлбэлж болох ТЭСРЭХ БӨМБӨГ болтлоо цэнэгжиж болно.
Ойлголтын зөрүү гэдэг нь, нэг нь доошоо буулгах юм байна гэж бодоод доошоо түлхээд, нөгөөх нь дээшээ гарах юм байна гээд дээшээ зүтгээд шатны голд таг гацчихаад байгаа 2 ачигчтай адилхан нөхцөл байдал үүсэхийг хэлнэ. Энэ нь мөн л жижиг асуудал юм шиг боловч байгууллагыг маш том алдагдалд оруулж болох ТЭСРЭХ БӨМБӨГ юм. Тиймээс БӨМБӨГүүдийг тэсрэхээс нь өмнө илрүүлж улаан утасыг нь салгавал байгууллагаа аварч чадна.
Хөөрөг гэснээс сая ажил дээр хөөрөгний тухай яриа өрнөснөөс үүдээд хөөрөгний тухай сонсож байсан сонин мэдээллийг хүргье гэж бодлоо.
Зарим эх сурвалжууд хөөрөг бол Манжаас бодлогоор нэвтэрүүлсэн соёл гэж бичдэг. Эрчүүдийн ташуурыг нь газарт тавиулж хөөрөг бариулна. Эхнэрүүдийнх нь сүрийг Эхнэр үсээр дарна гэсэн бодлого хэрэгжиж байсан гэдэг. Эхнэр үс нь цавуудсан 4 кг орчим хүнд жинтэй өмсгөл. Олон жилийн турш хүнд нүсэр хэрэгсэлд дарагдсан эхнэрүүд дуугүй ноомой болно. Харин эрчүүд нь таашуураа түр ч болов мартаж арай өөр зүйлийг үргэлж барьж явах соёл бий болно гэж төлөвлөсөн гэдэг. Ингээд хөөрөгөнд баахан маркетинг хийж зарж борлуулсан юм биз дээ. Тухайн үедээ хөөрөг нь Манжуудын тагнах хэрэгсэлийн нэг байсан бөгөөд хүн амын бүртгэл, судалгааг гаргах, зан чанарыг тодорхойлох зэрэгт ашиглаж байв. Ямар хийцтэй хэдэн хөөрөг хойшоо гарч байгаагаар нь молголчуудыг тоолж бүртгэдэг байсан байж болох юм. Мөн хөөрөг нь хүний зэрэг дэв, угсаа гарал, нутаг ус, зан чанарыг тодорхойлох нэг хэрэгсэл болж байв. Нэг ёсондоо тухайн үедээ хөөрөгөөр зиндаархах туйлшрал хүртэл бий болтол маркетинг, ПиАр хийсэн байгаа юм.
Энэ соёлыг явцдаа монголчууд их өөриймшүүлж эрүүл мэндэд ашигтай байх, урлахуй ухааны соёл болгож хөгжүүлсэн байх. Жишээ нь эрүүл мэндэд ашиг тустай олон янзийн чулуугаар, нутаг нутгийн ур ухааныг шингээж урладаг болов. Цаашид тамхилах ёс хэмээн үүсэж хөөрөг зөрүүлэнгээ мэнд усаа мэдэж, нутаг усны сонин сайхныг хуучилдаг болов.
Харин зарим эх сурвалжууд Монголчууд Хүннүгийн үед хүн чулуу шиг чулууг биедээ авч явдаг бөгөөд, тухайн чулуун дотроо шөрөмсөн чулуу гэх мэт анагаах эрдэмтэй чулууг хадгалж авч явдаг байсан гэлцдэг. Мөн эрт үеэс чулууны эрдэмийг таньж ус илрүүлэх, амны цангаа тайлах, эрчим энерги сэлбэх зэрэгт ашигладаг байсан гэж үздэг. Монголчуудын чулууг дээдлэх энэ соёл дээр үндэслэн хөөргийг хөгжүүлсэн гэж үзэх нь ч бий.
Харин сүүлийн үед Монголчуудын чулууны соёлыг бодлогоор мартуулж, чулуу таньдаг хүмүүсийг цөөрүүлж үнэт чулууг нь хил давуулан зөөж байгаа тухайд ЧУЛУУНЫ ДАРХАН хүмүүс сэтгэл эмзэглэн ярьдаг юм билээ. Цаашид орон даяар чулуу таньдаг, чулуу урлаач хүмүүсийг бодлогоор бэлтгэж өсдөг хүйтэн хөрөнгө гэгддэг эх орныхоо үнэт эрдэнэ чулууг эх орондоо уран бүтээл болгож үлдээх нь зөв.
Вэб 2.0 технологи бий болсоноор хэрэглэгчид цахим хуудасны агуулгыг өөрсдөө бүтээх боломжтой болж олон нийтийн сүлжээ цахим хуудсуудын хөгжлийн эрин үе эхлэв. Ингээд олон нийтийн сүлжээ цахим хуудсуудад амьдрал буцалж сая сая хэрэглэгчидтэй боллоо. Энэ амьдрал дунд бизнесийн байгууллагууд хэрхэн оролцох нь мөн л шийдвэрлэх асуудлуудын нэг болов. Эхний үед компаниуд “Наана чинь орчихоор хүмүүс харааж, нулимаад байна” гээд олон нийтийн цахим хуудаснаас айж дөлөх хандлагатай байв. Гэтэл тэд байсан байгаагүй хүмүүс ярих юмаа хэнээр ч заалгахгүй ярьсаар л байв. Компаниуд олон нийтийн цахим хуудаснуудаас цугтаад юу ч олж хожихгүйгээ ухаарч эхлэв. Харин байснаараа хүмүүстэй харилцах, үнэн зөв мэдээллийг хүргэх, буруу зүйлдээ уучлал гуйх, зөв зүйлдээ талархал хүртэх боломж байгааг ухаарч эхлэв. Хэрвээ эх сурвалж үнэн мэдээллийг гаргаж тавихгүй бол буруу ташаа, цуурхал үргэлжилж газар авсаар л байгааг тэд харж байв.
ХҮН БАЙГАА ГАЗАР ХАРИЛЦАА БАЙНА, ХАРИЛЦАА БАЙГАА ГАЗАРТ МАРКЕТИНГ БАЙНА гэсэн алтан дүрмийн дагуу компаниуд өөр өөрийн тактигийг боловсруулж, мэргэжлийн байгууллагуудтай хамтран олон нийтийг сүлжээг идэвхитэй ашиглаж эхлэв. Олон нийтийн сүлжээ цахим хуудсуудыг ашиглан хэрэглэгчдийн нэгдлийг бүрдүүлж, тэдний санал хүсэлтийг сонсож чадсанаар бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнийхээ чанарыг сайжруулж, хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамжийг нэмэгдүүлэх давуу талыг бий болгов. Байгууллага үйл ажиллагаа, мэдээ, мэдээллээ ил тод, нээлттэй байлгаж чадсанаар хэрэглэгчийг татаж, хэрэглэгчийн итгэлийг олж авч жинхэнэ утгаар нь хэрэглэгчийг сонсож, хэрэглэгчтэй харилцаж эхэллээ.
Хэрвээ та энэ хэрэгцээ шаардлагыг ойлгосон бол одоо ажил хэрэг болгох л үлдлээ. Бидний хөгжүүлж буй болон хөгжүүлсэн олон нийтийн сүлжээ цахим хуудсуудаар зочилж санал бодлоо хуваалцаарай.
“Алтай кашмир” ХХК
http://facebook.com/AltaiCashmere
http://twitter.com/AltaiCashmere
http://youtube.com/AltaiCashmereLLC
“Everyday International” ХХК
http://facebook.com/EverydayCenter
http://twitter.com/EveryDayLLC
http://youtube.com/EveryDayLLC гэх мэт.
Бүсгүйчүүд хүүхдээ бүйвээлж унтуулах нь улам багасаж байгаа гэх юм. Бүүвэй гэдэг нь “Бүү+ ай” гэсэн үгнээс гаралтай гэж үздэг. Бүүвэйн дүү сонсож өссөн хүүхэд дөлгөөн, мэдрэмжтэй болохоос гадна хүн төрөлхтөнг хайрлан энэрэх сэтгэлтэй зөв хүн болж төлөвшдөг гэсэн. Хүүхэд хорвоо ертөнцөөс хамгийн түрүүн мэдэрч сонссон аялгуу нь бүүвэйн дуу байдаг учраас тэр аялгуу нь үргэлж сэтгэлд нь үлдэж хорвоо ертөнцийн аялгууг түүн шиг мэдэрч тусгадаг. Бүүвэйн дуу сонсож өсөөгүй хүүхэд хахир хатуу зан араншинтай болдог гэсэн.
Ерөнхийдөө бол бүүвэйн дуу нь зөв хүн болж төлөвшихөд чухал ач холбогдолтой гэдгийг судлаачид нотлоод байгаа. Эхнэр бид 2 хүүгээ гэдсэнд байхаас нь л хамтдаа бүүвэйлдэг байсан. Би хааяа ээж, хүү хоёрыг хамтад нь бүүвэйлээд унтуулчихдаг юм.
Хүмүүсээ, хүүхдээ бүүвэйлж байгаарай. Танд бүүвэйн дуунуудыг хүргэж байна.
Эх орноо орхин жин, өндрийн шалгуур давж төв цэнгэлдэхийн гадаа 10, 20 мянгаараа жээх завгүй оочерлон байж харийг зорьсон монгол залуус хаана явна вэ?
Түүх өгүүлэх нь: Чингис Хаан Солонгосын зах дээр явж байгаад боол худалдаалж байгаатай таарчээ. Тэнд нэг монгол боол байсныг хаан худалдан аваад, түүнд хэлжээ. Чи Монгол хүн атлаа ингэж явах ч гэж дээ. Чи одоо өөрийнхөө хамгийн их хүсэж явдаг зүйлээ хий гэж хэлжээ. Тэр хүмүүн нь худалдаа арилжаа хийх машид сонирхолтой хүн байсан тул өөрийн хүслээр худалдаа хийж эхлэв. Энэ хүн нь торгоны замыг үндэслэгч, анхны худалдаачин Тодой байв.
Суралцах нь: Харь нутагт чи үргэлж 2-рт бичигдэнэ. Эх оронд чинь чиний үнэ цэн бий. Гэхдээ тэр үнэ цэнийг чи өөрөө бий болгоно.
Зурагийн эх сурвалж: https://facebook.com/NMCSteam
/BAI.mn цахим хуудаст өгсөн ярилцлага/
Манай энэ удаагийн амралтын буланд “залуусийн төлөөлөл” хэмээн тодотгохоосоо илүү жирийн нэгэн хөдөлмөрч, бүтээлч монгол залуу болох “Яруу сэтгэгч” хүний хөгжлийн ниймэмлэгийн үүсгэн байгуулагч, NMMATeam СEO Хар үхэрт овгийн Жамсранжавын Лувсандорж уригдан оролцож өөрийн бодол сэтгэгдлээ хуваалцлаа.
Түүнийг хийсэн бүтээсэн зүйлтэй, цаашид ч ихийг хийж бүтээхээр зорьж яваа залуу хүн гэдгээр нь онцлон ярилцсанаа эрхэм уншигчиддаа хүргэж байна.
Сар шинэдээ сайхан шинэлсэн үү? Луу жил урин дулаан сайхан эхэлж байна. Таны хувьд шинэ цагийн өнгийг хэрхэн шинжиж байна вэ?
Хүн бүр өөрийнхөө хамгийн сайн хийж чадах зүйлээ олж мэдрээд түүнийхээ төлөө үхэн хатан зүтгэх он жилүүд эхлэж байна гэж итгэж байгаа. Гадаадаас маш олон монголчууд эх орондоо ажиллаж амьдрахаар буцаж ирж байгаа юм байна. Гүйдлээ ололгүй мөнгө л чухал гээд гүйж байсан залуус маань мөнгөнөөс илүү үнэт зүйлээ ойлгоод, өөрийнхөө дуртай зүйлийг хийгээд эхлэхээр мөнгө араас нь гүйгээд ирнэ дээ гайгүй.
Таныг “Яруу сэтгэгч” сонины эрхлэгчээр ажиллаж байсныг санаж байна. Кино урлагийн дээд сургуулийг төгссөн гэж дуулсан яагаад сэтгүүлч мэргэжилд тэгтэл дурлах болов?
Энэ бол их сонин түүх дээ. 1999 онд Сүхбаатар аймгийн Баруун-Урт хотын Тэмүүлэл цогцолбор сургуулийг төгссөн. Тухайн үед мэргэжил сонголтын талаар бараг төсөөлөлгүй, хүмүүстэй ч ярьж зөвлөлддөггүй, хүмүүс ч ярьж зөвлөдөггүй бүдүүн тойм явсаар мэргэжил сонгох болчихдог юм байна.
Тэр үед би “Олон хүнд зэрэг нөлөөлж, хүний амьдралыг яаж сайхнаар өөрчилөх вэ”гэсэн асуултыг өөртөө тавьж явдаг байлаа. Тэгээд кино урлаг л олон хүний амьдралыг өөрчилж чадна гэсэн дүгнэлтэнд хүрсэн учраас энэ мэргэжлийг сонирхож байлаа. Гэсэн ч манай аймагт урлагийн сургуулийн хуваарь ирээгүй байлаа. 10 жил сурчихаад сургуульгүй хоцролтой биш дээ гээд ШУТИС-ийн Цахилгаан системийн анги сонголоо.
Аав маань намайг инженер хүн болгох сонирхолтой байсан учраас сонголтонд маань дуртай л байлаа. Ингээд ШУТИС-д 1 жил суралцсан боловч сонирхолгүй байсан учраас 2000 онд гэр бүлийнхэндээ хэлэлгүйгээр нууцаар Кино урлагийн дээд сургуульд суралцаж төгссөн. Төгсөөд хүний хөгжил, соён гэгээрлийн хэвлэлтэй болохоор шийдэж “Яруу сэтгэгч” сонинг эрхлэн хэвлүүлж эхлэсэн. Ингээд сониноос улбаалаад Монгол хүний хөгжилтэй холбоотой ажлууд ундарч эхлэсэн дээ.
“Яруу сэтгэгч” нийгэмлэгийн эрхэм зорилго нь “Хүн” рүү чиглэсэн гэж боддог. Ерөөс хувь хүний боловсролд анхаарлаа хандуулдаг нь олон ч хүмүүсийн оюуны хамгийн тэжээллэг хоол болж өгч байгаа гэж боддог. Анх энэ байгууллагаа хэрхэн яаж байгуулж байв? Хичнээн хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр ажиллаж байгаа вэ?
2006 оны 4 сарын 5- нд “Яруу сэтгэгч” сонин байгуулагдсан. Монголын оюун санааны манлайлагчдыг нэгтгэн дэмжиж, тэдгээрийн оюуны бүтээл туурвилыг олон нийтэд хүргэж Монгол хүнийг чадваржуулан хөгжүүлэх чиглэл барьж ажилладаг. Анх гурван хүний бүрэлдэхүүнтэй, сонин хэвлэх мөнгөө ахаасаа зээлээд л эхлэж байлаа даа.
Би өөрөө сониноо үүрээд их дээд сургуулиудиар явж зардаг байлаа. Эрхлэгч нь ямар хүн байдаг вэ гээд асуухаар нь Лувсандорж гээд нэг хүн байдаг юм аа гэж хэлчихээд суудаг байлаа. /Инээв/ Одоо ТББ болсон. “Яруу сэтгэгч” нийгэмлэг нь зохиолч Д.Урианхай, Хооллолт судлаач Б.Гэрэлмаа, Хуульч, гэр бүл судлаач Л.Нарантуяа, Сэтгүүлч Б.Болормаа, Дээд эрүүл мэндийг үндэслэгч Х.Цэрэндорж зэрэг нэрт сэтгэгчидтэй хамтран ажиллаж байна. Удирдах зөвлөл, хүндэт гишүүд гэх мэт 10 гаруй залуус бий.
Эх оронч хүн гэж хэнийг хэлэх вэ? Та эх оронч хүн мөн үү?
Эх орондоо гай болохгүйгээр өөрийнхөө амьдрал ахуйг сайхан аваад явчихаж байвал эх оронч хүн мөн. Өөрийнхөө амьдралыг сайхан авч явж чадаж байгаа хүн бусаддаа үлгэрлэж, урам зориг өгч, зөвөөр нөлөөлж чадна гэсэн үг. Ингээд хүн бүр өөрийнхөө амьдралыг сайхан аваад явчихвал эх орон хүчирхэг, амар тайван болно.
Таны хувийн блог болоод твиттер хуудас зэрэгт бичигдсэн зүйлүүдийг чинь уншихад их өөдрөг хүн гэж бодогдсон. Нийгмийн байдлаас бид бухимддаг биш бид л өөрсдөө нийгэмд бухимдал үүсгээд байгаа юм болов уу?
Нийгэм чинь хүмүүс биднээс л бүтэж байгаа. Дэлхий ертөнц бидний оюун бодлоос бүрэлдэж байгаа. Ертөнц бүхлээрээ нэг цул мэдээлэл гэж үзвэл тэр мэдээллийн нэг хэсэг нь Монгол улс. Монгол улсын өчүүхэн жижиг мэдээлэл нь би. Тиймээс хүн бүр дор бүрнээ зөв зүйлийг сэтгэж, байгаль дэлхий, хүн төрөлхтнөө хайрласан бодол санаагаар жолоодогдон амьдарвал дэлхий ертөнц бидний бодол санаа шиг л болно гэсэн үг.
Монгол улсын иргэн гэдгээрээ бахархахаас гадна монгол улс нь иргэнээрээ бахархахаар хэмжээний байгаасай хэмээн хүсдэг юм. Таны хувьд, танай байгууллага хамт олны хувьд монгол залуусынхаа хөгжилд илүү анхаардаг юм шиг ээ.Энэ бодлоо ямар ямар ажил хэрэг болгож байв?
Лекц сургалт, ном сонин, сонсдог ном эрхлэн гаргах, радио, ТВ нэвтрүүлэг бэлтгэх, зөвлөгөө өгөх, хүмүүнлэгийн төсөл хэрэгжүүлэх гэх мэтээр мэдлэгжүүлэх, чадваржуулах олон талт ажлуудыг зохион байгуулж байсан. www.yaruusetgegch.com цахим хуудсаар зочлоод лекц сургалтыг нь үзэх боломжтой. Дунд хугацаанд залуусын хөгжлийн төвтэй болох зорилготой ажиллаж байна. Энэ чиглэлээр хамтран ажиллаж залуусдаа томоохон хөрөнгө оруулж байгууллагуудтай хамтран ажиллах саналтай байна.
Өнөөдөр улс төрийн байдалд, улс төрчдөд буруугаа үүрүүлээд “хүний хөгжлийн” гэх нэртэй тусламжаар амьдарч байгаа олон сайхан эрүүл чийрэг, оюунт монгол залуус бий. Мэдээж залуу хүний хувьд боломжит гарц бүхэн рүү тэмүүлж яваа болохоор өөрийнхөө зүгээс хараад дүгнэдэг л биз дээ?
Ороо бусгаа цаг үед хүн өөрийн үнэт зүйл, итгэл үнэмшилгүй болж төөрөлдөх нь бий. Залуус маань одоо өөрийн үнэт зүйл, итгэл үнэмшлийг өөртөө бий болгож, энэ амьдралд ирсэн утга учраа танин мэдэж өөрийн гараар өөрийн амьдралыг урлан бүтээх нь чухал юм. Асуудал бүрийн цаана ямар нэг боломж байдаг. Асуудал бүрийн цаана бизнес байдаг. Жишээ нь: Хортой хүнс гэдэг нэг асуудал байгаа бол эрүүл хүнсийг бий болгох боломж байна л гэсэн үг.
Өнөөдөр бид хятад ногоог биш монгол хүн бүрийг монгол хөрсөнд ургуулсан ногоогоор хангах боломж байна. Бид бүгдийг үйлдвэрлэх боломжгүй. Тэгэх ч албагүй. Хийж чадах хэдэн юм аа хийгээд, гадагш нь гаргамаар байгаа юм. Хятадаас ногоо, сүү, Европоос бяслаг, Америкаас жажлууртай тахиа, Солонгосоос чипс гэх мэт ходоодны хог новш авчирч, хүүхдүүддээ хор идүүлэхгүйгээр өөрснөө дотоодын хэрэгцээгээ хангах бүрэн боломж байна. Бид хүний юмыг л авчирж хангалттай зарлаа.
Одоо өөрснийхөө юмыг л зарах хэрэгтэй байна. Урлаг, соёл, авъяас, айраг, хоормог, ааруул, аялал жуулчлал, рашаан усанд оруулахаас эхлээд, эрүүл мэндийн аялал жуулчлал, адаглаад одтой тэнгэрээ харуулаад бизнес хийж болж байна. Газраа ухахгүйгээр их юм хийж болж байна даа. Чипс шиг савласан ааруул бол шүдгүй хүүхдүүд, кальцгүй ястай хүн төрөлхтний эрэлт хэрэгцээ болохоор глобал бизнес болохгүй гэх газаргүй. Тиймээс Монгол залуу хүн та болохгүй бүтэхгүйн 1000 шалтгийг биш болж бүтэхийн 1 аргыг л ол гэж хэлмээр байна.
Би саяхан хэсэг залуусын яриан дундаас “Эдийн засгийн хямрал, ядуурал бол монголын эмгэнэл” гэж хэлж байхыг сонссон. Таны хувьд?
Юмыг хөндлөнгөөс шүүмжлэх бол хэний ч хийж чадах хялбар ажил шүү дээ. Өөрийн нөлөөлж, шийдэж чадахгүй асуудлыг шүүмжилж цаг хугацаа, энергиэ барахын оронд өөрийн шийдэж, өөрчилж чадах 1 жижиг асуудлыг барьж аваад л шийдвэрлээд өөрчлөөд яваад бай. Ингээд шийдвэрлээд яваад байхад таны нөлөөлж чадах чадвар, хүч улам далайцтай болсон байх болно. Өөрийн хүрээллээсээ л өөрчилж нөлөөлж эхлэ. Найзуудаараа тойрч суугаад грушиг пиво дугтарч, болохгүй бүтэхгүй улс төр ярихын оронд энэ удаа арай өөр зүйл яриад үз. Хаягдал яснаас кальци гаргаж аваад зарж болох уу гэдэг ч юм уу?
Таны аав ээж, ах, эгч нар бас дүү тань ч гэсэн “Хүний хөгжлийн төлөө” гэсэн уриатай юм билээ.Гэр бүлээрээ нийгмийн идэвхитэй юм байна шүү дээ.Гэр бүлийнхнээ танилцуулаач.
Ээж маань уран гартай оёдолчин, аав маань ур ухаантай механик инженер хүн. Харин 2 өвөө маань шинийг санаачлагч, зохион бүтээгчид байсан. Авга өвөө Шагдарын Дулмаа маань Сүхбаатар аймгийн Халзан сумын уугуул. “Арьс элдэгч машин”, “Цутгамал чулуун хороо” гэсэн 2 ШБОС (Шинэ Бүтээл Оновчтой Санал)- ын гэрчилгээтэй байсан. Нагац өвөө Молом нь Сүхбаатар аймгийн Наран сумын уугуул. Анхны хуурай сүүг гаргаж авч байсан хүн байдаг.
Манай том ах Ж.Бэгзсүрэн Д.Нацагдоржийн нэрэмжит Хотын нийтийн төв номын санд Мэдээлэл автоматжуулалтын тасгыг хариуцаж ажилладаг. Дунд ах Ж.Ганжуурдалай, дүүЖ.Дамдиндорж нар барилгын засал чимэглэл, интерьерийн чиглэлээр ажилладаг. ЭгчЖ.Хорлоо нь Сургуулийн Өмнөх Боловсролын Шинэчлэл болон Бага насны хүүхдийн хүмүүжил, төлөвшлийн асуудлыг судладаг сурган хүмүүжүүлэгч бүсгүй бий. Харин миний эхнэр В.Ундраа уран зураач бүсгүй.
Та өөрийгөө улс төрөөс хэр ангид гэж боддог вэ? Зарим залуу уран бүтээлчид, нийгмийн идэвхитэй залуус улс төр их сонирхож энэ талруугаа их татагдаад байгаа нь ажиглагддаг.
Улс төрөөс ангид хамааралгүй хүн гэж байхгүй л дээ. Ямар нэгэн байдлаар л хамаарч байгаа. Бид төрөө сонгож, төрөөс гарч буй хууль, тушаал, шийдвэрүүд нь бидний амьдралд буцаад нөлөөлж байгаа. Улс төрд оролцоно, нөлөөлнө гэдэг нь заавал улс төрч болохын нэр биш шүү дээ. Заавал улс төрч болж байж л улс орноо өөрчилж сайхан болгоно гэсэн үг биш шүү дээ. Өөрийнхөө хийж бүтээж байгаад эзэн болоод хамгийн ойр эргэн тойрноосоо л өөрчлөлтөө эхлэ. Бүүр өөрөөсөө эхлэ.
Ямар нэг намын гишүүн үү?
Намын гишүүн биш.
Залуу, монгол хүний хувиар тань хүсэл мөрөөдлийг тань асуумаар санагдлаа?
Монголдоо залуусын хөгжлийн төв байгуулах, амьтны хүрээлэн байгуулах, монголыг дэлхийд илэрхийлж чадахуйц брэнд бүтээгдэхүүний үйлдвэр байгуулах, авъяас чадвартай Монгол хүнд менежмент хийж дэлхийд таниулах гэх мэт тодорхой хийх ажлууд бий.
Ажлынхаа чөлөө завыг юунд шимтэн өнгөрүүлдэг вэ?
Өөрийнхөө хүсэл тэмүүлэлд л чөлөөт цагаа зориулна. Бодох, төлөвлөх. Зөвлөгөө сургалт зохион байгуулдаг.
Одоо ямар ажлыг эхлүүлээд эсвэл ажиллаж байна? Хэтийн төлөв?
The New Media Marketing Agency-ийг үүсгэн байгуулахад гар бие оролцож, мэдээллийн технологийн салбарт монгол залуусыг дэлхийд өрсөлдөхүйц бүтээл хийлгэх зорилгоор ажиллаж байна. Мэдээж чадварлаг олон монгол залуустайгаа хамтарч илүү олон ажлын байр бий болгоно. Монголын ирээдүй хойч хүүхдүүдийг зөв үнэт зүйлтэй, бүтээлч хүн болгон төлөвшүүлэхэд гар бие оролцох хэрэгтэй.
Таныг Их найрагч О.Дашбалбарын “Амьддаа бие биенээ хайрла хүмүүс ээ” шүлгийн мөрийг тарни мэт өөртөө шившиж явдаг тухай таны хувийн цахим хуудаснаас уншсан. Магадгүй яруу найрагт шимтэн дурладаг болов уу гэж асуусан юм шүү?
О.Дашбалбар агсаны ертөнцийг үзэх үзлийг нь хүндэтгэдэг. Хааяа бас толгойд мөрүүд орж ирвэл бичээд үлдээчихдэг. Би өөрийнхөө ТЭНГЭР МЭДНЭ гэдэг шүлгийг сонирхуулах зорилгоор биччихье.
Тэн гэрийн тамгатай газарт
Тэн гэртэй хамт төрөөд
Тэн дээ бид амьдарна
Тэн гэрт данстай
Тэн д бүртгэлтэйг
Тэр өдрийн
ТЭНГЭР МЭДНЭ
Тэнгэрийн доор ганц хуультай
Тэнгэр хэнийг ч ялгахгүй
Тэр бүхнийг мэднэ
Тэнгэрээс та бултаж чадахгүй
Булангийн араар нуугдаж болохгүй
Швейцарын банкинд ч нууж чадахгүй
Тэр бүхнийг харж байгаа
Эхнэрийнхээ араар тавьж болох ч
Тэнгэрийн араар тавьж чадахгүй
Тэрийг та аргалж болох ч
Тэнгэрийг та аргалж чадахгүй
Тэр таны дээр байна
Тэр бүхнийг
ТЭНГЭР МЭДНЭ
Үйл бүхэн чинь үртэй
Үг бүр чинь бүртгэлтэй
Үнэн амьдар
Үйлдэл бүрийг чинь
Тэнгэр шүүхгүй
Үйл чинь таныг шүүнэ
Үйлээ эдэл үр минь
Тэнгэр эцэг хэлнэ
ТЭНГЭР МЭДНЭ
“Тэнгэр нь хаясан” золиг минь
Тэнгэртээ та итгэвэл
Тэнгэр чинь таныг хаяхгүй
Тэнгэррүү хараад залбир
Тэнгэртэйгээ байхад алзахгүй
Түүнээс өшөө авах ч хэрэггүй
Тэнгэр бүгдэд хариу өгнө
Тиймээс санаа амар
Шударга хүнд айх шалтгаан үгүй
ТЭНГЭР МЭДНЭ
Хэн ч хараагүй
Хун ч сонсоогүй
Хүн ч мэдээгүй
Тэр харсан
Тэнгэр сонссон
Тэр тольдож байгаа
Тэнгэр биднээс дээр байгаа
Тэр бүхний дээр байгаа
Тэнгэрийн доор төрөөд
Тэнгэрийн дээр очно
ТЭНГЭР МЭДНЭ…