creativemongolia

Category: Uncategorized

  • ​“ААВТАЙГАА ХАМТ” ОХИДЫН ҮДЭШЛЭГ

    Та, амьдралынхаа утга учир, эрхэм зүйл болсон гэр бүл үр хүүхэддээ хэр их цаг гаргаж, анхаарал хандуулдаг вэ? Технологийн хөгжил, мэдээллийн шуурга, нийгмийн стресс бухимдал дунд туучин явахдаа амьдралынхаа хамгийн гол хүмүүсийг орхигдуулах нь элбэг. Тэр дундаа танд бурхнаас бэлэг болон ирсэн охин үр тань ирээдүйн сайхан бүсгүй, сайн эмэгтэй, халамжит эхнэр, ухаант эх болох учиртай. Үүний тулд бага балчраас нь анхаарах нь эцэг эхчүүд та бидний үүрэг билээ. Энэ л эрхэм чухал үүргээ биелүүлэхэд тань тус нэмэр болох зорилгоор “Аавтайгаа хамт” охидын үдэшлэгийг зохион байгуулж байна.

    Та энэхүү үдэшлэгт охинтойгоо хамт ирснээр:

    • Бяцхан гүнжийнхээ дотоод ертөнцөөр хамт аялна.
    • Охинтойгоо хамт дуулж, бүжиглэнэ.
    • Тэмцээн уралдаанд хамт оролцоно.
    • Охиныхоо нууц авьяасыг нээнэ
    • Хонжворт сугалаанд азаа үзнэ.
    • Дусгалын зураг татуулна.
    • Амттангаар дайлуулна.
    • Гарын бэлэг гардан авна.
    • Гэнэтийн бэлэг …

    Хамгийн гол нь бяцхан үр чинь тантай хамт байхдаа өөрийгөө илүү эрх чөлөөтэй, хүчтэй зоригтой бас аюулгүй гэдгээ мэдэрч, танаар бахархах тэр сайхан мэдрэмжийг сэтгэлдээ хэзээ ч мартагдашгүйгээр хадгалан үлдээнэ. Үүнээс илүү аз жаргал бий гэж үү? Энгэрт тань эрхлэх бяцхан сахиусан тэнгэртэйгээ хамт хамгийн дурсамжит, гэгээн мөчөө мөнхлөөрэй.

    Хаана: Улаанбаатар чуулгын байр

    Хэзээ: Удахгүй товлоно

    Зохион байгуулагч: Уран бүтээлийн Язгуур нэгдэл

    Холбоо барих: 98983134, 99152511

    https://www.facebook.com/YAZGUURgroup/

  • БОЛОР ТӨГӨЛДӨР ХУУР ХҮҮХДИЙН ХҮСЭЛ МӨРӨӨДЛӨӨР ЭГШИГЛЭЛЭЭ

    90 жилийн турш дэлхийн төгөлдөр хуурын чиг хандлагыг тодорхойлж буй KAWAI компанийн Монгол дахь албан ёсны төлөөлөгч “Эгшиглэн” төгөлдөр хуурын сургууль, тус компаний нэрийн хуудас болсон БОЛОР ТӨГӨЛДӨР ХУУР-ыг Монголдоо авчирлаа.

    Хүн төрөлхтний хүсэл мөрөөдлийн нэгэн оргил болон эгшиглэх Болор төгөлдөр хуур нь нэрт мастеруудын ур ухаанаар жилдээ 2-3 ширхэг үйлдвэрлэгддэг нэн үнэ цэнтэй тансаг зэрэглэлийн төгөлдөр хуур юм.
    “Эгшиглэн” төгөлдөр хуурын сургуулийн захирал, дуучин Б.Бат-Өлзий энэхүү гайхамшигт Болор төгөлдөр хуурт зориулж “БОЛОР ТӨГӨЛДӨР ХУУРЫН ДОМОГ” номоо бүтээж, номын зургийг Японы манга зургийн сонгодог стилээр “Stallion” студийн уран бүтээлч залуус зурж хамтдаа бүтээсэн юм.
    Дэлхийн төгөлдөр хуурч хүүхэд бүрийн мөрөөдөл болсон “Болор төгөлдөр хуур”-ын танилцуулга болон “Болор төгөлдөр хуурын домог” номын нээлтийн ёслол 2016 оны 5-р сарын 13-нд The Corporate Hotel & Convention Centre –т ийнхүү боллоо.

    Ёслолын ажиллагаанд “Эгшиглэн” сургуулийн захирал, KAWAI компаний Монгол дахь төлөөлөгч Б.Бат-Өлзий, “The Corporate Hotel & Convention Centre”-ийн захирал Б.Алтантуяа, “Stallion” студийн үүсгэн байгуулагч, зураач Ц.Оргил, Манга урлагийг хөгжүүлэгч “MOST” сэтгүүлийн эрхлэгч Г.Мөнхбаатар, “Азмон”, “Монгол Японы төв”, “Шинэ Монгол сургууль”, “Эверидэй фарм” компаний төлөөлөл хүрэлцэн ирж оролцсон бол Дуурь бүжгийн Эрдмийн театрын гоцлол дуучин Б.Энхнаран, төгөлдөр хуурч Б.Алунгоо, Японы нэрт дуурийн дуучин Юми, түүний шавь дуурийн дуучин Э.Уянга, “Эгшиглэн” сургуулийн 7 настай бяцхан сурагч С.Өнө-Эрдэнэ, төгөлдөр хуурч Э.Бат-Эрдэнэ нар болор төгөлдөр хуурыг эгшиглүүллээ. Үйл ажиллагааны зохион байгуулалтанд “Бүтээлч Монгол нэгдэл” болон МУИС-ийн Япон хэлний ангийн оюутнууд дэмжиж ажиллаа.
    Нээлтийн үеэр хүрэлцэн ирсэн хүүхдүүдийн хүсэл мөрөөдлийг биелүүлж хүүхэд бүр Болор төгөлдөр хуур дээр тоглох боломжийг олгосон нь хүн бүрийг сэтгэл хөдөлгөсөн үйл явдал болсон юм.

    Болор төгөлдөр хуурыг нийгмийн хариуцлагыг хэрэгжүүлж Монгол авъяасыг дэмжигч “Корпорейт хотел энд Конвейшн центр” болон “Алтан Дорнод Монгол” компаний ерөнхий захирал ноён Т.Ганболд худалдан авч өөрийн охин Ариунжаргалд бэлэглэсэн бөгөөд энэхүү төгөлдөр хуурыг зөвхөн охиндоо зориулж биш Монгол авъяасыг дэлхийд гаргахын төлөө худалдан авч байгаагаа илэрхийлж, авъяас чадалтай Монгол хүүхдүүдийг Болор төгөлдөр хуур дээр тоглуулж хүсэл мөрөөдлийг нь хязгааргүй тийш хөтөлж байхаа илэрхийлсэн нь сонгодог урлагийг дэмжсэн тэмдэглэлт үйл явдал боллоо.

    Монгол авъяас дэлхийд цуурайтаж, Монгол Улс мандан бадрах болтугай.Зургийн альбом үзэх

    https://www.facebook.com/EgshiglenPianoSchool/

  • БОЛОР ТӨГӨЛДӨР ХУУРЫН ҮДЭШ | CRYSTAL PIANO NIGHT

    – KAWAI компаний домогт “Болор төгөлдөр хуур”-ын танилцуулга
    – “Болор төгөлдөр хуурын домог” номын нээлт
    – Монгол, Япон сонгодог хөгжмийн үдэш

    Дэлхийн төгөлдөр хуурын чиг хандлагыг тодорхойлогч KAWAI компанийн нэрийн хуудас болсон CRYSTAL PIANO- БОЛОР ТӨГӨЛДӨР ХУУР МОНГОЛД ирлээ.

    Болор төгөлдөр хуур болон КАWAI компаний түүхээс сэдэвлэсэн “Болор төгөлдөр хуурын домог” нэртэй Монгол, Япон хэлээр бүтээсэн номын нээлтэнд хүрэлцэн ирж Монгол Японы соёлын харилцааны нэгэн шинэ хуудсыг эхлүүлнэ гэдэгт итгэлтэй байна.

    Хүрэлцэн ирснээр 2 улсын соёлын харилцааны эрхэмүүдтэй биечлэн уулзаж танилцах, Монгол, Японы сонгодог хөгжмийн бүтээлүүдийг сонсох, Болор төгөлдөр хууртай зураг авхуулах, Номын зураачдаар өөрийн зурагаа Манга стилээр зуруулах, зохиогчийн гарын үсэгтэй ном худалдан авах зэрэг олон сонирхолтой үйл ажиллагаа таныг хүлээж байна.

    БОЛОР ТӨГӨЛДӨР ХУУРЫН ДОМОГ

    Хүний амьдралыг утга учиртай, тэмүүлэлтэй болгодог зүйл бол хүсэл мөрөөдөл гэж би боддог. Хүн төрөлхтний мянга мянган жилийн түүхийн хамгийн гайхамшигтай бүтээлүүд хүмүүний хүсэл мөрөөдлөөс л эхтэй билээ. Монгол хүний оюун сэтгэлгээ, авъяас дэлхийд цойлон гарч буй энэ цаг үед хүүхэд залуусдаа урам зориг, тэмүүлэл өгөх нэгэн номоо зориулж байна.
    Энэхүү номонд төгөлдөр хуурын гайхамшигт хөг аялгуугаар сэтгэл зүрх нь хөглөгдөн, хүсэл мөрөөдлийнхөө оргилд хүрч буй хүүгийн тухай өгүүлэх юм. Иймээс уншигч таныг бас хүсэл мөрөөдлөөр дүүрэн амьдарч, итгэл найдвараараа жигүүрлэн нисээрэй хэмээн хүсье.
    Мөн нийгмийн хариуцлагыг хэрэгжүүлж, Монгол авъяасыг дэлхийд гаргахад үнэтэй хувь нэмэр оруулж буй “Корпорейт хотел энд Конвейшн центр” болон “Алтан Дорнод Монгол” компаний ерөнхий захирал ноён Т.Ганболд танд талархлаа илэрхийлье.

    Уншигч таныг хүндэтгэсэн,
    Бадамгаравын Бат-Өлзий
    Япон улсын “KAWAI” компаний Монгол дахь төлөөлөгч,
    “Эгшиглэн” төгөлдөр хуурын сургуулийн захирал

    https://www.facebook.com/EgshiglenPianoSchool/

  • ​Нүүдэлчдийн сэтгэлгээ, эрхэм зүйлс, өв соёлыг сайн мэдэхгүй гаднаас нь ажигласан гадаадын эрдэмтэдийн үгээр өөрсдийгөө дорд үзэн үгүйсгэх үзэлд бид​ автсан

    Үндэстнийг устгахын тулд хамгийн түрүүнд түүх, өв соёлруу нь дайрдаг технологи бий бөгөөд бид ч энэхүү түүх, соёлын геноцидэд хоёронтоо өртсөн ард түмэн юм.

    Чухам бид ийнхүү түүх, соёлын устгалд өртөж, мартаж, ихээхэн элэгдэж хорогдсон нь өнөөдөр Монголчуудад нийтээр дагадаг ёсзүйн цогц үзэл баримтлал байхгүй гэсэн эргэлзээг төрүүлдэг. Өнөө байхгүй мэт байж болно, урьд өмнө байсан болохыг буурал түүх гэрчилнэ, харин хожмоо түүнээ сэргээн босгож чадах эсэхийг чухам бид мэдэх хэрэг билээ.
    Нүүдэлчид бидний сэтгэлгээ ахуй амьдралын онцлог, үнэт зүйлс, өв соёлыг сайн мэдэхгүй гаднаас нь ажигласан гадаадын эрдэмтэн судлаачдын үгээр өөрсдийгөө дорд үзэн үгүйсгэх үзэлд бид хэсэгтээ л автсан. Тухайлбал, барууны түүхийн шинжлэх ухаанд нилээд түгээмэл болсон иргэншлийн онолд ард түмнүүдийг соёл иргэншлийг бүтээгчид, түүнийг эвдлэн нураагчид, хөгжиж чадалгүй иргэншлийнхээ эхэн үед зоогдон гацагсад хэмээн гурав ангилж, монголчууд биднийг болон бидний дээдэс хүннүчүүдийг тэрхүү эвдлэн нураагчид мөн хэмээн үзэж байв.
    Мөн,
    – монголчууд бол хоцрогдсон нүүдэлчид, умардын зэрлэгүүд, монголчууд бол эртний бүдүүлэг цаг үеэс тохиолдлоор гээгдэн үлдэгсэд,
    – нүүдэлчдийн соёл иргэншлийг соёл иргэншилийн ай савд хамруулахгүй, соёл иргэншил төстэй үзэгдэл гэх нь ч байна.
    Мөн цагийг эзэлсэн социалист үзэл суртлын нөлөөнд ч автаж, үндэснийхээ өв соёлоос бишгүй хөндийрсөн. Манж, хятад мэт харийн хорлонт бодлогод өртөж, үндэснийхээ онцлог шинж төрхийг ч багагүй гээжээ.
    Гадна ертөнцөд бидний ийн дооршааж үзэхийн хажуугаар “Тамын тогооны монголчууд”, “Нүүдэлчид бол язгуурын бэртэгчид юм”, “Зэрлэг бүдүүлэг монголчууд”, “Эвлэж нийлж чаддаггүй монголчууд”, “Урт гарт монголчууд”, “Хүний мууд дуртай, ядарсандаа ноён зант монголчууд” гэх мэтээр өөрсдийгөө, бие биесээ үргэлжийн доордод үздэг үзэл хандлага хүчтэй байна.
    Энэ бол яавч өнө эртний тэрхүү өв соёл, итгэл үнэмшлээс үүдэл гарвалтай биш юм. Энэ бол бид өөрсдөө үнэт зүйл бүхий дотоод ертөнцийнхөө хамгаалалтын кодыг санаатай болон санамсаргүйгээр эвдэлсний, эвдүүлсний, мөн гадны колоничлолын олон зуун жилийн шургуу хатгаас, зарим тохиолдолд хүч түрэн хэрэгжүүлсэн аймшигт үр урхагтай соёлын геноцитээс үлдсэн шарх сорви, хорт хавдар болно. Өнөөдөр ч яг тийм үйл явц үргэлжилж байна. Сүүлийн үед үндэстнийхээ сэтгэлгээний онцлог, уламжлалт өв соёлыг гүйцэд сайн ойлгож ухаараагүйгээс гадны буруу үзэл хандлагын нөлөөнд орж “Нүүдэлчин монголчууд бол язгуурын бэртэгчид” юм гэсэн үзэл хүчтэй дэлгэрч, олныг итгүүлэн үнэмшүүлээд зогсохгүй, онол ном болохоо шахан, төрийн бодлого, нийгэм-эдийн засгийн бодлогын суурь болон хэрэгжиж байгаа харамсалтай явдал ч бий. Биднийг сайтар мэдэхгүй гадаад судлаачид тийн хэлж, дүгнэж буй бол өөр хэрэг, харамсалтай нь бидний дотроос ийн дүгнэж итгэдэг хүмүүс цөөн биш болжээ.
    Гэсэн ч өнөөдөр бид хараахан өөрсдийн өвөрмөц онцлог шинжээ бүрэн тавьж туучихаагүй байна. Түүний илрэл нь бид өнөөдөр ард түмний сэтгэлгээний дотоодод өөрсдийн үнэ цэнэт зүйлсээ эрж хайсан, үгүйлсэн хандлага, орь дуу ихээр сонсогдох болжээ.
    Үндэстэн өөрийн шинж төрхөө алдаж эхэлбэл үндэстэн биш болж, мөхлийн сүүдэр нүүрлэж эхэллээ гэсэн үг болно. Харин бид өнөөдөр өөрсдийн шинж төрхөө үгүйлэн нэхэж байна. Түүнийг дахин сэргээж, цогцлоохыг эрмэлзэж байна.
    Монгол үндэстний эрхэм шинж алдраагүй, бидний иргэншил амьд хэвээр байгаа гэдэгт итгэнэм.
    Монгол хүний үнэлэмж сулран бүдгэрсэн цагтаа задрал бутрал, доройтолд унаж, бусдын хараан дор хэдэн зуунаар бөхөлздөг гашуун түүх нэг бус давтагдсан болно. Гэсэн хэдий ч мянга мянганы тэртээгээс хүчирхэг эзэнт гүрнүүдийг ээлж дараалан байгуулж явсан ой санамж, мэдээлэл нь бүрэн арчигдсангүй, МОНГОЛ ХҮНИЙ ЭРХЭМ ДЭЭД ҮНЭЛЭМЖ нь ор тас мартагдсангүй, зан заншил, ёсзүйнх нь харилцааны гүнд ямар нэгэн хэмжээгээр хадгалагдаж ирсний ул мөр бол эхэнд дурдсан мөнөөх “МОНГОЛ ХҮН БАЙНА ДАА”, “МОНГОЛОО АЛДСАН” гэх мэт хэллэг, ойлголт, хандлага болно.
    “Монголоо алдсан”-ийн цаанаас ёс бусыг жигшсэн жигшил, зэвүүцэл, ёс зүйн хувьд “монгол хүн биш” болвоос Монголоо бүхэлд нь АЛДАХ аюултай гэсэн айдас, түгшүүртэй хослон сонсогдоно. Ашигч, завшаанч, зальтай, зусарч, хорон, хонзогнуур, товчхондоо ёсзүйгүй хүмүүн бол дотоод мөн чанараараа “Монгол хүн” биш гэж үзэж, тойргийн гадна гаргадаг сэтгэлгээний муруйлт нь өнөөдөр “эрлийз хурлийз” гэх мэтээр илэрдэг.

    Б.Номинчимэд
    https://www.facebook.com/NominchimedB

  • А.Чимэд-Очир- Monline спорт хувцасны үйлдвэрийг үүсгэн байгуулагч

    Monline брэнд 21 аймгийн салбартайгаа нийлээд сард ойролцоогоор 800-­900 сая төгрөгийн орлого олж байна. Гэхдээ энэ бол бага тоо. Үүний цаана илүү том зах зээл байгаа юм.

    Хуульч, орчуулагч, менежер, эдийн засагч, нягтлан бодогч, маркетингийн мэргэжилтэй хүн монголоор дүүрэн болчихож. Тэгсэн хэрнээ юм бүтээдэг хүн алга. Жишээ нь оёдолчин ажилд авъя гэхээр олддоггүй. Эсгүүрчин бол бүр олдохгүй. 

    Ерөнхий боловсролын сургуулийн хүүхдүүдийн биеийн тамирын хувцасны зах зээл тэр чигээрээ нээлттэй байна. Тиймээс монгол хүний хувиа бодсон, арчаагүй зангаа хойш тавьж, энэ зах зээлийг хятадуудаас булаах л ёстой байхгүй юу.

    Monline компанийн захирал А.Чимэд-Очиртой спортын хувцас үйлдвэрлэлийн зах зээлийн талаар ярилцлаа. Нэг үеэ бодвол дотоодын үйлдвэрүүд энэ зах зээлд хүч түрэн орж ирсэн ч ихэнх мөнгө урд хөрш рүү урссан хэвээр байгааг тэрбээр ярилцлагадаа онцолсон. Нэг ёсондоо спорт хувцасны зах зээлд боломж нээлттэй байгааг А.Чимэд-Очир захирал хэлэхийг хүссэн юм.

    МОНГОЛЧУУД СПОРТЫН ХУВЦАС ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ЗАХ ЗЭЭЛИЙН 50 ХУВИЙГ Л ДӨНГӨЖ ЭЗЛЭЭД БАЙНА

    -Та энэ салбарт хөл тавиад найман жил болжээ. Тухайн үед спорт хувцасны зах зээлийн нөхцөл байдал, өрсөлдөөн ямархуу байв?

    -Би уг нь тэс өөр мэргэжлийн хүн. Өмнө нь 14 өөр салбарт бизнес хийж үзсэн. Анх намайг энэ салбарт орж ирэхэд Монгол дахь оёдлын үйлдвэрүүдийн ихэнх нь татан буугдсан, мэргэжилтнүүд нь өөр чиглэлээр ажилладаг, зарим нэг нь байрны хонгилд өмдний түрий хасах гэх мэт жижиг хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулсан байдалтай л байлаа. Гэтэл зах зээл нь Монголд байгаад байдаг. Тиймээс энэ салбарт хүчээ сориод үзье гэж шийдсэн юм. Ер нь талх сайн барьдаг хүн талхны цехийн захирал байх албагүй. Харин талх сайн барьдаг хүнийг ажиллуулж чаддаг хүн талхны цехийн захирал байх ёстой юм. Зах зээлийн өнөөгийн хэллэгээр энтрепрёнер гэх юм уу даа. Ер нь 11 жилийн өмнөөс төлөвлөж, хоёр, гурван жилийн турш судалгаа хийж байгаад орсон. Хувцас бол хүний байнгын хэрэглээ. Гэвч энэ хэрэгцээг Монголын үйлдвэрүүд огт хангаж чаддаггүй, ихэнхийг нь Хятадын зах зээл эзэлчихсэн байна. Ингээд эхний ээлжинд спорт хувцас үйлдвэрлэж үзэхээр шийдсэн. Учир нь байгууллага бүр дотроо тэмцээн зохион байгуулдаг. Энэ бүгдэд нэгэн ижил өмсгөлөөр жигдрэх шаардлагатай. Сүүлийн үед монголчууд Эрээнээс авчирсан чанар муутай өмсгөлийг голох хандлагатай болсон шүү дээ. Тэр ч утгаараа зах зээл нь байгаа юм. Мэдээж спорт хувцас ноосон биш, дөрвөн тийшээ сунадаг байх ёстой. Тиймээс дэлхий нийтээрээ спорт хувцсыг нийлэг эдээр хийдэг юм байна гэх мэтийг судалгаа хийх явцдаа олж мэдсэн. Өмнө нь дөрвөн тийшээ сунадаг материал гаргаж аваагүй үед спортын хувцас том, хэлхгэр байж. Харин одоо материалын “ааш” зөөлөрч, үүнийгээ дагаад бие барьсан, загварлаг хувцас үйлдэрлэх боломж бүрдсэн. Нийлэг материал гэхээр манайхан элдэв хуванцар ашиглаж хийсэн, хүний биед хортой эд гэж ойлгодог. Үнэ хямд тийм материал байх нь байна. Харин Adidas, Nike-ийн ашиглаад байгаа тийм материалыг Гуанжоуд үйлдвэрлэж байна. Хүн спорт хувцас өмсөөд идэвхтэй хөдөлгөөн хийхээр хөлөрдөг. Хөлөрснөөс болоод арьсны нүхнүүд онгойно. Түүнд нь ямар нэгэн химийн бодис орчихвол маажуур загатнаа үүсэхээс эхлээд янз бүрийн сөрөг үр дагавартай. Тиймээс дэлхий нийтээрээ спортын хувцасны материалд шинжлэх ухааны үндэстэй хандаж, хүний биед сөргөөр нөлөөлөхгүй байх тал дээр маш их анхаардаг болсон. Энэ мэт шат давааг туулсаар үйлдвэрээс нь /Гуанжоу/ бараагаа татаж, хувцсаа үйлдвэрлэж эхэллээ. Тухайн үед Монголд “Төмөр трейд”, “Сомо” зэрэг хэдхэн үйлдвэр ажиллаж байв. Энэ хэд нь өмнөх ажлаа барддаггүй. Тэд нийт зах зээлийнхээ тавхан хувийг л хангаж байсан. Ингээд ажиллаад эхэлтэл манайх бас ачааллаа дийлэхээ болилоо. Манайх орж ирээд бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаад ч нийт зах зээл дэх монголчуудын эзлэх хувь 10 л болж байгаа юм. Үлдсэн 90 хувь нь бас л хятадуудад үлдсэн. 

    -21 аймагт салбар нээх санаа эндээс төрсөн үү?

    -Тийм ээ. Үйлдвэрүүд байгуу-лагдаж байгаа ч ачааллаа дийлэхгүй болохоор ийм том зах зээлийг монголчууд хуваан эзэлж, хятадуудын эзлэх хувийг багасгаж болохгүй гэж үү хэмээн бодох болсон. Ингээд 21 аймгийн төлөөллийг урьж, өөрийнхөө зардлаар долоо хоногийн сургалт зохион байгуулж, энэ үеэрээ техник тоног төхөөрөмжөө хэрхэн ажиллуулахаас авахуулаад спорт хувцас яаж үйлдвэрлэх бүх процессоо зааж өгсөн. 21 аймагт салбартай болно гэхээр “Энэ нөхөр баахан газарт салбар нээгээд уул овоо шиг ашиг олох нь” гэж хүмүүс боддог. Гэтэл би эднээс нэг ч төгрөгийн ашиг аваагүй. Зүгээр л монголчууд нийлж хятадуудад алдаад байгаа 90 хувийн зах зээлийнхээ нэг хэсгийг ч атугай эзэлж явъя гэж бодсон юм. Энэ нь манай үйлдвэрт ч ашигтай байлаа. Учир нь бараа таталтын хэмжээ бага болохоор шууд авч чадахгүй, хүнээр дамжуулдаг байв. Дунд нь ченж ороод ирнэ гэдэг төлбөр нэмэгдэнэ гэсэн үг. Ингээд 21 аймаг бүгд нийлээд материалаа татахаар ченжээр дамжуулах шаардлагагүй болсон. Нэг кг даавуунаас таван юань хэмнэнэ гэдэг асар их хэмнэлт байхгүй юу. Ингэснээр Monline нэрийн үйлдвэрүүд бүгд нэг стандартаар, нэг материалаар бүтээгдэхүүнээ үйлдвэрлэх боломж бүрдсэн. Тэгсэн хэрнээ дөнгөж 30 хувиа л базаж эхэлж байгаа юм. “Төмөр трейд” зэрэг бусад үйлдвэртэйгээ нийлээд шүү дээ. Үлдсэн 70 хувь нь бас л хятадуудын мэдэлд хэвээрээ. Бид гаднынхнаас зах зээлээ харамлаагүй байж бие биедээ боломж олгохоос татгалзах ёсгүй биз дээ. Тиймээс бусдадаа боломж олгох үүднээс сошиал, хэвлэл мэдээллээр спорт болон чөлөөт хувцасны зах зээл, үйлдвэрлэлийн горим, арга барил бүхнээ харамгүй зааж, сурталчилж эхэлсэн. “Зах зээл нь байна, боломж байна. Та нар хүрээд ирвэл дэмжиж туслахад бэлэн байна, арга замыг нь заагаад өгье” гэх зэргээр их сурталчилсан. Нэг ёсондоо загас барих аргыг бусдадаа зааж өгөөд байна шүү дээ. Үүний үр дүнд манайхаас зөвлөгөө авч, салаалсан долоон компани бий болсон. Эндээс цааш салбарласан, өмнө байсантайгаа нийлээд зөвхөн Улаанбаатар хотод 30 шахам спортын хувцас үйлдвэрлэлийн компани бий болоод байна.

    -Ингэж салбарлаад зах зээлийнхээ хэдэн хувийг эзэлдэг болов?

    -21 аймаг, гурван хот, Улаанбаатарт 30-аад үйлдвэртэй болсон хэрнээ манай ажил багасаагүй. Бид бүгд нийлээд зах зээлийнхээ дөнгөж 50 хувийг л эзэлж аваад байна. Яахав, нэг үеэ бодвол байгууллагуудын спорт арга хэмжээний хувцсыг манайхан дотооддоо үйлдвэрлээд байна. Гэтэл үүний цаана ерөнхий боловсролын сургуулийн хүүхдүүдийн биеийн тамирын хувцасны зах зээл тэр чигээрээ онгорхой байна. Миний ажлыг булаачих вий гэсэн монгол хүний хувиа бодсон, арчаагүй зангаа хойш тавьж, энэ зах зээлийг хятадуудаас булаах л ёстой байхгүй юу.

    МИНИЙ ЗОРИЛГО ТОМ ҮЙЛДВЭРТЭЙ БОЛОХ БИШ

    -Энэ зах зээлд төчнөөн төгрөг эргэлддэг гэсэн багцаа тоо гаргах боломжтой юу?

    -Би энэ тоог гаргадаг хүн биш, зүгээр л бусдадаа боломж олгосон оёдлын үйлдвэрийн захирал. Ямар ч байсан ажлын ачааллаа дийлэхгүй болохоор зах зээл байна гэдгийг л мэдээд байгаа юм. Харин Monline брэнд 21 аймгийн салбартайгаа нийлээд сард ойролцоогоор 800-900 сая төгрөгийн орлого олж байна. Сард бараг тэрбум төгрөг гэсэн үг. Гэхдээ энэ бол бага тоо шүү. Үүний цаана илүү том зах зээл байгаа юм. Сагсны эрэгтэй, эмэгтэй баг хувцас захиалахад 12 өмсгөлөөр бодоход 660,000 төгрөг болно. Гэтэл манай нэг үйлдвэр өдөрт 4-5 багийн хувцас гаргаж байна.

    -Нэгэнт ачааллаа дийлэхгүй байгаа юм чинь үйлдвэрээ өргөжүүлье гэж боддог уу?

    -Хүн хүний мөрөөдөл, зорилго өөр байдаг байх. Миний зорилго бол том үйлдвэртэй болох биш. Хүнд мөнгөөр худалдаж авдаггүй аз жаргал зөндөө байдаг юм. Тиймээс би орлогын хязгаараа тогтоочихсон. Манай Улаанбаатар дахь салбар 15 ажилчинтай. Тэднийхээ цалинг тавьж, бусад бүх зардлаа хасаад сардаа 3-5 сая төгрөгийн ашиг олж байвал надад хангалттай. Ажлаа дарамт багатай хийж, чөлөөт цагаараа фитнесст явж, гэр бүлтэйгээ аз жаргалтай амьдармаар байна шүү дээ. Зарим нэг нь “Би тэдэн хүний ажлын байр бий болголоо. Ингэж хөдөлмөрлөж байхад улсаас дэмжсэнгүй” гэж ирээд л гомдоллодог. Яг үнэндээ улсаас дэмжлэг горьдох биш, дор бүрнээ хичээгээд явахад Монголд сайхан амьдарч, бизнес хийж болж байна шүү дээ. Бизнес хийж, үйлдвэрлэл эрхлэхэд Монгол шиг сайхан газар хаа байна. Социализмын үед, төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгаар хүмүүжсэн хүмүүс улсаас янз бүрийн юм нэхээд байдаг. Гэтэл зах зээл чинь тэс өөр нийгэм шүү дээ. Одоо бүх бурууг төр засагт үүрүүлчихээд ажил хийхгүй, гомдсон хүмүүс олшроод байх шиг санагдах юм. Эцсийн эцэст хэн амьдрах гээд байгаа юм бэ гэдгээ бодолцох ёстой. Аль ч нийгмийн үед ажилсаг хүн л сайхан амьдардаг юм.

    -Одоо 21 аймгийн салбар бас л ачааллаа дийлэхгүй байна уу?

    -Бас л ялгаагүй. Бид дотоод сүлжээтэй, түүгээрээ долоо хоногт хоёр удаа хуралддаг юм. Гэтэл “манай ажлыг танайх хийгээд өгөөч, бид амжихгүй байна” гэсэн үгс дотоод сүлжээнд хамгийн их байдаг юм.

    -Хэн нэгэн хүн энэ зах зээл рүү зориглоод орохоор бол юунд анхаарах ёстой вэ. Үйл ажиллагаагаа эхлүүлэхэд хэдий хэр хөрөнгө шаардлагатай бол?

    -Оёдлын салбарын нэг гоё юм байдаг юм. Учир нь оёдлын үйлдвэр ямар ч стрессгүй, тоног төхөөрөмжөө нэг л удаа авна. Мэдээж машин, тоног төхөөрөмжүүд шинэчлэгдэж байдаг л даа. Гэхдээ оёдлын машины үндсэн үйлдэл өөрчлөгддөггүй юм. Тиймээс техник, тоног төхөөрөмж хоцрогдчихно гэж санаа зоволтгүй. Намайг компьютерийн худалдаа эрхэлдэг байхад аль болох хурдхан зарж дуусгахгүй л бол үзүүлэлтүүд нь хоцрогдож, үнэ цэн нь багасаад бүр хэнд ч хэрэггүй болох ч үе байсан. Харин оёдлын салбарт даавуугаа оруулаад ирсэн байхад 10 жил болсон ч үнэ цэнтэй хөрөнгө хэвээрээ байдаг. 15 хүнтэй спортын хувцасны үйлдвэр байгууллаа гэж бодъё. Үйлдвэрийн байрны үнэ өртгийг хэлэх боломжгүй. Тухайн хүн хотын аль хэсэгт, хэчнээн метр квадрат байр түрээслэх нь тодорхойгүй шүү дээ. Харин тоног төхөөрөмж, бараа материал авах 10 сая төгрөгтэй байхад энэ бизнес рүү орчихно. Ер нь хийе, бүтээе гэвэл эрэлт, худалдан авагч нь байна. Манайхны зарим нь сургуулийн хүүхдийн спорт хувцас руу орж эхэллээ. Зарим сургууль үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжих нь зөв гээд маш сайхнаар хүлээн авч байна. Гэвч зарим нь хүчээр хувцас шахах нь гэх мэтээр эсэргүүцдэг.

    -Бид зах зээлээ тэлэхийн тулд яах ёстой вэ?

    -Ажилла, хөдөлмөрлө гэж л хэлмээр байна. Ажилд хүн авъя гэхээр ирэх хүн байдаггүй. Тэгсэн хэрнээ ажилгүйчүүдийн тоо их хэвээр. Дандаа дээд сургуулийн дипломтой ажилгүй залуус. Ялангуяа монголчууд “агаарын” мэргэжил маш их эзэмшиж байна. Хуульч, орчуулагч, менежер, эдийн засагч, нягтлан бодогч, маркетингийн мэргэжилтэй хүн Монголоор дүүрэн болчихож. Тэгсэн хэрнээ юм бүтээдэг хүн алга. 15 ажилчинтай манай үйлдвэрт гэхэд би өөрөө нягтлангаа хийчихдэг. Манайд маркетингийн менежерийн хэрэг алга. Эдийн засагч, хуульч хэрэггүй. Шаардлагатай бол хуулийн зөвлөгөө өгдөг газарт хандчихаж болж байна. Тэгсэн хэрнээ оёдолчин олддоггүй. Эсгүүрчин бол бүр олдохгүй. Энэ бүхнийг улс бодлогоор зохицуулах ёстой байх. Гэхдээ улсын бодлого гээч зүйл бүх юман дээр гажчихаад байна даа. Анх оёдлын үйлдвэрээ байгуулахдаа 45-аас дээш насны хүмүүсийг ажилд авна гэж зар тавсан юм. Угаасаа хүний нөөцөө ингэж бүрдүүлнэ гэж төлөвлөж байлаа. Яагаад гэвэл бэлдсэн залуучууд алга. Харин социализмын үед бэлтгэгдсэн мундаг хүмүүс насаараа гадуурхагдаад ихэнх нь ажилгүй, зарим нь манаач, үйлчлэгч хийсэн байдалтай байна. Тиймээс 45-аас дээш насны хүнийг ажилд авна гэсэн зар тавьсны дараа маш олон хүн утасдаж, долоохон хоногийн дотор багаа бүрдүүлсэн.

    МИНИЙ МӨНГӨ ГУАНЖОУД ОЧИХ БИШ, МОНГОЛДОО ҮЛДЭЭСЭЙ ГЭЖ ХҮСЭЖ БАЙНА

    -Жижиг, дунд бизнес эрхлэхэд төрийн зүгээс зөвшөөрөл, бичиг цаас, татварын дарамт их үзүүлдэг гэж ярьдаг. Таны бизнест ийм зүйл мэдрэгдэж байна уу?

    -Хүмүүс ингэж яриад байдаг юм, ямар юмных нь дарамт байх вэ дээ. Хийх хүнд боломж их байдаг, хийхгүй хүнд шалтаг мундахгүй гэсэн үг байдаг даа. Яг үүнтэй адилхан. Мэдээж зарим нэг салбарт татвар, зөвшөөрөл, лиценз гээд янз бүрийн дарамт ирдэг л байх. Харин манай оёдлын салбарт харьцангуй гайгүй шүү. Нийгмийн даатгал, мэргэжлийн хяналтаас шалгалт орж ирэлгүй яахав. Гэхдээ харьцангуй наанатай цаанатай харьцана. “Танай энэ чинь болохгүй байна, тэд хоногийн хугацаа өгье. Шийдсэн байгаарай” гэх мэтээр уян хатан болсон байна лээ. Би өөрөө Оёдлын холбооны Удирдах зөвлөлд багтдаг юм. Энэ холбоог байгуулсан цагаас хойш ганц л зүйлийг хэлсээр ирсэн. “Манай холбоо төр засгаас ямар нэг зүйл нэхэх биш харин бүх оёдолчдод тулгараад байгаа асуудлыг төр засаг, харьяа яаман-даа гаргаж тавья, ажиллах хөр-сөө эрүүлжүүлэх боломжийг бий болгодог болмоор байна” л гэдэг. Жишээ нь мэргэжилтэн бэлдэх хүний нөөцийн асуудал байна. Мөн Хятадын зах зээлд их хэмжээгээр хийсэн ижил төрлийн бүтээгдэхүүн Монголын хилээр ямар ч татваргүй ороод ирдэг. Харин энд бараа материалаа авахаас эхлээд байрны түрээс, цахилгаан, нийгмийн даатгал, татвар гээд дагалдаж гарах зардал асар их. Гэтэл иргэн Дорж Хятадаас 1000 ширхэг хувцас ямар ч татваргүй оруулж ирээд зарахаар өрсөлдөх чадвар харилцан адилгүй болчихоод байгаа юм. Тиймээс Монголдоо үйлдвэрлэж байгаа ижил төстэй бараанаас гаалийн татвар бүрэн авдаг болооч ээ гэсэн хүсэлт тавиад байгаа юм.

    -Та нарын хийж чадахгүй зүйл байна уу?

    -Энэ салбарт материал буюу даавуугаа л хийх үйлдвэр хомс байна. Бусад бүх юмаа өөрсдөө хийнэ. Нэг үеэ бодвол сурагчийн формын ачаар даавууны үйлд-вэрүүд өндийгөөд эхэлсэн. Гэтэл дотооддоо үйлдвэрлэсэн даавуугаар формоо хийхгүй, урдаас оруулж ирээд байна. Үнэн арчаагүй байгаа биз. Уг нь тэдэнд захиалга өгч, ачаалал нь нэмэгдэх тусам ашигтай ажиллаж, үнэ нь хямдарна шүү дээ. Сурагчийн форм хийж буй бүх үйлдвэр дотоодын үйлдвэртээ даавуугаа захиалчихвал хэн хэндээ ашигтай байгаа юм. Манайх даавууны утас хийж байгаа үйлдвэрүүдэд “Надад манай энэ материалтай дүйцэхүйц материалтай даавуу хийгээд өгөөч. Тэгвэл би өөрийн үйлдвэр, 21 аймгийн бүх салбартайгаа нийлээд захиалья” гэсэн санал тавьчихаад байгаа. Хэрэв ингэвэл миний мөнгө Гуанжоуд очих шаардлагагүй болж, Монголдоо үлдэх юм. Ийм байдлаар бид нэг нэгнээ бага гэлтгүй дэмжиж байж үндэсний үйлдвэрлэл хөгжих учиртай. Хэрэв манайх бусдадаа бо-ломж олгоогүй бол спорт хув-цасны үйлдвэрлэл Монголд ингэж хөгжих байсан эсэхийг хэлж мэдэхгүй юм. Монголчууд энэ зах зээлийнхээ ядаж 40-50 хувийг эзэлж, энэ олон хүн ажил, орло готой болгож байна гэдэг бидний хамгийн том шагнал юм.

    http://www.monline.mn/
    https://www.facebook.com/Monline-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82-%D1%85%D1%83%D0%B2%D1%86%D0%B0%D1%81-141091039396932/

    Эх сурвалж: Засгийн газрын мэдээ

  • Ренчингийн БАРСБОЛД

    Нэрт палентологич, академич, АНУ-ын нэрт эрдэмтэн Ромер болон Симпсон нарын нэрэмжит 23-дахь шагналт.

    Азийн үлэг гүрвэлүүдийг судлах нийгэмлэгийн тэргүүн

    Монгол академич Олон улсын сээр нуруутны палеонтологийн нийгэмлэгээс нэр хүндтэй шагнал хүртжээ. Нэрт зохиолч Бямбын Ренчингийн хүү, Шинжлэх ухааны академич Р.Барсболдод дэлхийн палентологийн шинжлэх ухаанд үнэтэй хувь нэмэр оруулсных нь төлөө сээр нуруут палентологийн шинжлэх ухааны шинэ төвшинд гаргаж ирсэн АНУ-ын нэрт эрдэмтэн Ромер болон Симпсон нарын нэрэмжит шагнал олгосон байна. Энэхүү шагнал нь сээр нуруут палеонтологийн мэргэжлийн хамгийн өндөр шагнал бөгөөд 1987 оноос өнөөг хүртэл 22 эрдэмтэн хүртээд байгаа аж. Салбартаа нобелийн шагналын хэмжээнд үнэлэгддэг уг шагналын 23 дахь эзэн нь Монголоос тодорсонд шинжлэх ухааны салбарынхан баяртай байв. Шинжлэх ухааны Академийн Палентологийн төвийн захирал, академич Р.Барсболд Олон улсын сээр нуруутны палеонтологийн нийгэмлэгийн 70 жилийн ойн хурлын үеэр уг шагналыг хүртжээ. Манай улсад палеонтологийн 60 гаруй нэр төрлийн олон зуун олдвор байдаг агаад түүний тодорхой хувийг 1960 оноос хойш өдийг хүртэл энэ салбарт ажиллаж буй академич Р.Барсболдын оролцоотойгоор олны хүртээл болсон байна. Єдгөө 75 насыг зооглож яваа академич Р.Барсболд сүүлийн 20 жилд манай орныг палеонтологийн шинжлэх ухааны ач холбогдолтой олдворуудаараа дэлхийд эхний гуравдугаар байр эзэлдэг болоход ихээхэн зүтгэл гаргасан ажээ.

    2012 онд ОХУ-ын төрийн хүндэтгэлийн одонгоор шагнуулсан.

  • Жирэмсэн эхчүүдэд, БИЛЭГ УХААН ТӨГС, ҮЗЭСГЭЛЭН ТӨГӨЛДӨР ХҮҮХЭДТЭЙ БОЛОХ МОНГОЛ УХААН

    «Идээ ундааны жинхэнэ товч» зохиолд тэмдэглэгдсэн жирэмсэн болон хөхүүл эхчүүдийн зан үйл, идээ ундаа

    ( Судалгааны өгүүлэл )

    Д.Оюун-Эрдэнэ1, Ш.Болд2, Г.Лхагва1

    1ШУТИС, 2ЭМЯ

    Оршил. XIV зуунд монголын уламжлалт идээ, ундааны хэрэглээ, түүнийг зохистой, зохицуулан хэрэглэх мэдлэг, ухаан улам баяжигдан хөгжихийн зэрэгцээ Араб, Хятад зэрэг орны идээ, ундаагаар эмчлэх аргын нөлөөг ихээхэн олж төрөл, зүйл нь олширч иржээ. Улмаар уламжлалт идээ, ундааны хэрэглээ нь анагаах үйлдэлтэй ерөндөг болж практикын явцад биеэ даасан салбар хэмжээнд хүрч зохиол, бүтээл бичигдсэн байна. Тухайлбал Юань улсын үеийн Монгол хаадын идээ, ундаа, шим тэжээлийг хамаарагч дотоод эмч, түшмэл Хүсэхүй “Идээ ундааны жинхэнэ товч” зохиолоо 1314-1320 оны хооронд хятад хэлээр найруулан бичиж, 1330 онд дуусгажээ [1, 4, 7].

    Хүсэхүй Хубилай сэцэн хаанаас хойшхи үе үеийн Монгол хаадын ордонд баттай хэрэглэж ирсэн эл зүйлийн гайхамшигт эрхэм нандин идээ, ундаа, эм тан, талх, ханд, зуурмаг, эмийн адис, алдарт эрдэмтэн эмч нарын туршлагат жор, нууц жоруудыг цуглуулж эмхэтгэн энэхүү “Идээ ундааны жинхэнэ товч” хэмээх номоо бүтээж Тиян ли гуравдугаар онд Юань улсын хаанд өргөн барихад хаан соёрхон үзэж түшмэл Иой жий1 хэмээгчид зарлиг буулган тус номын өмнөх оршлыг бичүүлжээ. Тиймээс уг номыг Хубилай цэцэн хааны үеэс эхлэн Заяат хааны үе хүртэлх Монгол хаадын өдөр тутмын зоогийг данслан тэмдэглэж урт хугацаагаар ажиглан шинжилж бичсэн бүтээл гэж үзнэ. Хожим нь Мин улсын үеийн эм, эмийн ургамлын судлаач Ли ши жэн2 (Li shi zhen, “Өвсөн эмийн товч” ^en цoу ганг му) зохиолдоо дээрх зохиолыг “Хубилайн идээний жинхэнэ товч” хэмээн өгүүлсэн байдаг. XIV зууны үеийн Монгол хаад хятад соёл, ёс, заншилд тодорхой хэмжээгээр автан байсан ч монгол идээ, ундааг гол болгон иддэг, монгол амьдралтай байсан нь түүхийн бичигт тэмдэглэгдэн үлджээ. Иймээс хэдэн үеийн Монгол хаадын зоог, идээ, ундааны дотор монгол идээ чухал байрыг эзэлж өдөр тутмын хэрэглээнийх нь ихэнх хувийг бүрдүүлдэг байжээ. “Идээ, ундааны жинхэнэ товч”-д Монгол үндэстний идээ, ундаа, шимжүүлэн засах аргын талаар баялаг туршлагууд орсон байна. Уг бүтээл оршил болон 3 бүлгээс бүтнэ.

    Нэгдүгээр бүлгийг товчлон өгүүлэх нь:

    Эрүүл аж төрөхөд цээрлэх зүйл, жирэмсэн эмэгтэйн идээ, ундааны цээрлэх зүйл, төрсөн эхийн цээрлэх зүйл, архи дарс уух үед цээрлэх зүйл ба эрхэм гайхамшигтай идээ ундааны зүйлүүдийг бичжээ.

    Хоёрдугаар бүлгийг товчлон өгүүлэх нь:

    Тан, талх, ханд, ширгээмэл, арш сахиусны идээ, ундаа3 дөрвөн улиралд идвэл зохих зүйл, амтны гүйдэл, идээ ундааны засал, эм уухад хэрэглэх зүйл, идээ ундааны ашигтай ба хортой тал зүйл, идээний хордлого, араатны хэвийн бус хувирал зэргийг бичжээ.

    Гуравдугаар бүлгийг товчлон өгүүлэх нь:

    Амуу будаа, таван тариа, араатан жигүүртэн, загас жараахай, ногоо жимсний амт чанар, чадлыг танилцуулж, нилээд олон зургуудийг дагалдуулан улмаар угсаа сайжруулах ухааны тухай жирэмсэн эмэгтэй юуг идэж, юуг үнэртэх, юуг үзэх, ямар аялгуу сонсох, хаана сууж сэтгэл тааламжтай байвал хүүхэд мэргэн цэцэн, хурц шаламгай, идэр чийрэг төрөхийг зураг тайлбараар илэрхийлсэн монгол үндэстний удам угсаа, яс чанарыг сайжруулахад чухал ач холбогдолтой нандин материал болжээ. Ялангуяа эхний ботид жирэмсэн эмэгтэйн идээ ундааны цээрлэл, ахуй ёсны цээрлэлийг маш тодорхой бичсэн байна.

    Жирэмслэгсдийн зохистой зан үйл

    “Идээ ундааны жинхэнэ товч” зохиолын 27 дугаар хуудсанд жирэмсэн эхчүүдийн оюун санааны хооллолт “Үргэлжид наминчлан нам дуугай ахул гол тамир хорогдохгүй, барагтайхан бодолхийлвээс бадралт лав мэт хэнхдэг цээжнээ гэгээн сэргэлэн, хилэгнэн уурлахгүй болвоос хий тамир амирлангуй талбиун, эгдүүцэн бухимдахгүй болвоос элэг, зүрх тунгалаг сэргэг. Баяр баясгаланг туйлд нь бүү хүргэ, тачаангуй хүслийг дураар бүү тавь ” гэсэн байдаг. Жирэмсэн эмэгтэй сэтгэл тайван, аядуу зөөлөн байвал голын хий хямрахгүй хэвийн байж, өөдрөг бодлыг үе үе бодож байвал зүрхэнд орших түгээмэл гүйгч хий аривдаж, хорогдохгүй тэгш оршин байхыг ийнхүү хэлжээ [2, 3, 4, 6].

    • Жирэмслэгсэд нь хас, таныг (тана, сувд) сонирхвоос зохимуй.
    • Жирэмслэгсэд нь мөрөг загас ба тогос шувууг сонирхвоос зохимуй.
    • Жирэмслэгсэд нь харцага ба жороо тайгыг сонирхвоос зохимуй.

    Энэ мөрүүдэд хүүхдээ оюун ухаан тэгш болгохыг хүсвээс эх нь мөрөг загас буюу тогос шувуу зэргийг бахдан сонирхвоос сайн. Загас урт настай лусын амьтан. Замбуу тивийн 6 чимгийн нэг хутагт Нагаржунайн түвэд нэрийг Лүдэв гэх бөгөөд лү гэдэг нь лус, дүв гэдэг нь бүтээгч гэсэн үг. Хүний оюун ухааны оргил болсон Нагаржунайг лусыг бүтээгч гэж нэрлэсэн нь жирийн хэрэг бус харин лус хэмээх хүний гарт баригдаж, мэдрэгдэхгүй оюунлаг, субъектив зүйлийг бодитой орших загасаар зүйрлэн түүнийг сонирхон харж байвал хүүхэд ухаантай, сэргэлэн, оюун сайтай болж төрнө хэмээн бэлэгдсэн байна. Түүнчлэн орчлонгийн хамгийн үзэсгэлэнтэй шувуу тогосыг харж гоо сайхныг сэтгэлээрээ мэдэрч байвал хэвлий дэх ураг сэтгэл сайтай, гэгээлэг болдог хэмээн үзсэн байна [3, 4].

    Хүүхдээ гоо үзэсгэлэн болж төрөөсэй хэмээн хүсвээс өнгөт тана, гойд хас эрдэнийг сонирох. Тана, хас эрдэнэ (сувд)-ийг нүдээр харан өнгийг нь шүтэн, гараараа барьж хэлбэр дүрсийг нь бишрэн байваас хүүхэд царай зүс сайтай, өнгө төгөлдөр үзэсгэлэнтэй төрдөг ажээ.

    Хүүхдээ идэр эрэмгий баатар болж төрөөсэй хэмээн хүсэгчид жигүүрээ дэлгэж халин нисэгч харцага болон жигд давхих жороо тайгыг сонирхтугай хэмээсэн байна. Ийнхүү идээ ундааны номонд жирэмсэн эхчүүд хоолноос гадна сэтгэл санаа тайван, амгалан сууж эрүүл чийрэг бие бялдартай, сэргэлэн цовоо, үзэсгэлэн төгөлдөр хүүхэдтэй болохыг хүсвэл хас, тана, тогос, загас, харцага, жороог өдөр бүр сонирхон байхыг онцгойлон өгүүлсэн нь ууж иддэг хоолноос ухааны хооллолт эн тэнцүү байдгийн сонгодог жишээ гэж үзэхээр байна [2, 3]. Үүнээс үүдээд жирэмсэн эхчүүдийн оюун санааны хооллолтыг орхигдуулахгүй байх нь чухал юм. Түүнчлэн доктор Г.Лхагвагийн өөрийн бүтээлдээ “Монголчууд оюун санаагаар хооллох ухааныг хүн төрөлхтний түүхэнд байгаагүй хэмжээгээр амьдралдаа ягштал хэрэгжүүлсэн явдал юм. Хүний ухамсрыг амтанд (хоолонд) уусгаж алга хийхээс зайлсхийх их ухааныг олж хэрэгжүүлсэн магадгүй цорын ганц ард түмэн байсан “-ыг түүхэн талаас нь баталгаажуулж өгчээ гэж үзэхээр байна [5]. Нөгөө талаар жирэмсэн эхчүүдийн оюун санааны зөв хооллолт гэдэг нь цээрлэл хийж чадсанаар зохистой болж өгч байна гэж үзэх нь зүйтэй.

    Түүнчлэн уг номонд “Эрт урдын богд эрдэмтэд жирэмслэгсдийн хэвлий дэхь хүмүүжлийн тухай дурьдсан бөлгөө. Эрт үед эхнэр хүмүүн жирэмслэвээс хавиргалан хэвтэхүй, хагас явган, мөчид тачид суухгүй, удтал хүчлэн зогсохгүй, гашилж муудсан, үнэр танар орсон эсхүл зөв хэрчиж огтлоогүй махны зүйлийг идэхгүй, ор суудал нь төв бус болвоос суухгүй, гажуу өнгө үзэмжийг харахгүй, садар самуун дуу чимээг сонсохгүй, харин шөнө, үдэш сохор мэргэдээр дуу, шүлэг сэлтийг аялгуулан уншуулдаг авай. Явдал мөр нь зүй зохисыг олсноос хөнгөрсөний хойно хүүхэд нь өнгө зүсээр төв хээнцэр, авъяас билиг нь олноос хэтийдмүй. Тиймийн тулд эртний Тай Рэн овогтны Вэн Ван төрсөнөөсөө эхлээд цэцэн сэргэлэн нэгийг сонсвоос зууг төсөөлөх нь цөм эхийн хэвлийн хүмүүжлээс болсон ажгуу. Эртний богд эрдэмтдийн олонхи нь хэвлийг эрхэмлэх тул эхнэр хэн боловч жирэмслэвээс хүмүүн үхэх, гашуудал бэлэвсрэлийн байдал хийгээд элэнхий биет эрэмдэг зэрэмдэг амьтдыг аанайхан үзэж харахыг дэмий л цээрлэж харин баяр бясгалантай сайн сайхан явдлыг ажиж харахыг эрхэмлэдэг юмсан. Энэ мэтчилэн сайн муугийн нөлөөгөөр хэвлийн хүмүүжилд хамаа бүхий атал нэг ч идээ ундааны талаар анхаарал цээрлэлийг хичээхгүй байж яахин болмуй ” хэмээн тэмдэглэжээ [4, 6, 8].

    Жирэмслэгсдийн идээний цээр

    • Туулайн махыг идвээс хүүхэд нь дуун үгүй, уруул сэтэрхий болмуй.
    • Ямааны махыг идвээс хүүхдийн өвчлөх нь үлэмж.
    • Ямааны мах, модны үр ба нугасны өндгийг идвээс хүүхэд нь тон горуу төрмүй
    • Тахианы өндөг ба хатаасан загас идвээс хүүхэд нь яр шарх үлэмж гарна.
    • Бялзуухайн мах идэж, архи ууваас хүүхдийн сэтгэл санаа садар самуун болж ичгүүр сонжуурыг мэдэхгүйд хүрнэ.
    • Тахианы мах ба тутаргын будаа идвээс хүүхэд хавтгай цагаан хорхойтой болмуй.
    • Бялзуухайн мах болон буурцгийн ээдэмцэрийг идэж ууваас хүүхдийн нүүр царай сэвхтсэн бараан өнгөтэй болмуй.
    • Яст мэлхийн мах идвээс хүүхдийн хүзүү агшиж богино болмуй.
    • Илжигний мах идвээс хөнгөрөх (амаржих) сарыг уртасгана.
    • Мөсөн чихэр идвээс ураг тогтохгүй.
    • Луусны мах идвээс хөнгөрөхүйеэ бэрх болмуй.

    Идээний энэхүү цээрлэл нь 14 дүгээр зуунд өргөн хэрэглэдэг байсан зарим махан хоолны үйлдэл урагт хэрхэн нөлөөлдөгийг практикт ажиглалтаар танин мэдэж жирэмсэлсэн эхчүүд хэрэглэж үл болохыг цээр болгон өгүүлсэнээрээ зохистой хэрэглээг төлөвшүүлэх талаар чухал арга хэмжээ болж байжээ гэж үзэхээр байна. Мэдээж орчин цагт хүүхэд нь сэтэрхий уруултай төрнө гээд туулайн мах хэрэглэхгүй нь лавтай гэхдээ туулайн махыг хэрэглэвэл хүүхэд сэтэрхий уруултай болж магадгүй гэдгийн туулайн уруулын сэтэрхий байдгаар нь жирэмсэн эхчүүдэд анхааруулан цээрлүүлснээрээ жирэмсэн эхчүүдийн хоол, ундны хэрэглээ чухал болохыг харуулж байна.

    Жирэмсэн эхчүүдийн зан үйл түүний дотор багтах хоолны зохистой хэрэглээг зөвхөн уураг, амин дэм, төмөр зэрэг эрдэс бодис ихээр агуулсан хоол ундыг илүү хэрэглэснээр сайн байх юм гэж ойлгож болохгүй юм. Монголчуудын жирэмсэн эхчүүдийн зан үйл, идээ, ундааны талаарх ойлголт нь нилээд гүнзгий өөрийн гэсэн өвөрмөц онцлогтой байжээ. Харамсалтай нь энэ талаар тусгайлан судалж чадаагүй байсаар байна. Үүнд нэг талаас 1990-ээд он хүртэл уламжлалт ёс заншилыг судлах явдал хаалттай байсан, нөгөө талаас жирэмсэн эхчүүдийн хоол, ундны хэрэглээтэй холбоотой судар, ном, сурвалж бичгүүд судалгааны эргэлтэд орж чадаагүйтэй холбоотой юм.

    Хөхүүл эхийн идээ, ундааны цээр. Хүүхэд төрүүлсэн хөхүүл эх нь өвчин хуучгүй идэр насны бөгөөд зан чанар нь энэрэнгүй уужуу талбиу, дөлгөөн дулаан, үг яриа цөөн бол дээр юм. Хүүхэд нь эхийг түшиглэж, түүний идээ, ундааны шимийг хөхний сүүгээр шингээн авч байдаг. Иймээс хүүхдийн сайн, муу өсөж торних нь эхийн сүүний тэжээлтэй нягт холбоотой гэхдээ сүүний шим болбоос эхийн хоол, ундны хэрэглээтэй шууд холбоотой. Тиймээс хүүхдийн өвчлөх эсэх нь мөн хөхүүл эхийн идээ, ундааг цээрлэх ёсонтой хэр зэрэг холбоотойг өгүүлэх юун. Хэрвээ идээ, ундаанд зохисыг үзэж болгоомжлон цээрлэхгүйгээр аль амттай шимттэйг ая таваараа идэж уухад хүрвэл, хүүхдийг өвчлүүлэх нь магад болой. Энэ даруй эх бологч нь хүүхдээ өвчлүүлсэн хэрэг болно [4, 6].

    • Зуны шарам халуунаар битгий хөхүүл. Хөхүүлбээс хүүхэд нь аргын халуун арвидаж бөөлжиж огшмой.
    • Өвлийн хүйтэн жихүүнээр битгий хөхүүл. Хөхүүлбээс хүүхэд нь билгийн хүйтэн аривдаж ханиаж суулгамой.
    • Эх нь уур хилэн төрүүлэхгүйг хичээх хэрэгтэй. Хилэгнэвээс хий агсаж хүүхдийг солиоруулна.
    • Эх нь архинд согтож үл болно. Согтвоос хүүхдэд аргын халуу бадарч, бие халууран хэвлий нь цанхайна.
    • Эх нь бөөлжвөөс савны тамир хоосрох тул хөхүүлбээс хүүхдийн хүч тамирыг сул дорой, эцэнхий болгоно.
    • Хүүхэд хуучирсан халуунтай болж таталдах тахал ба яр шарх гарах өвчинд нэрвэгдвээс, эх нь бадган халуунаар хийг хөдөлгөх идээ ундааг цээрлэх хэрэгтэй.
    • Хүүхэд илд, хамуу, яр шархтай болбол эх нь яр шархыг үүсгэмээр загас, сам хорхой, тахиа, морь зэрэг амьтны махыг цээрлэх хэрэгтэй.
    • Хүүхэд нь дотор бэтгэрэн дүүрч эс шингэсэн архагтай бөгөөд туранхай байваас эх нь түүхий хаш, өргөст хэмх зэргийг цээрлэх хэрэгтэй.
    • Аливаа саяхан төрсөн хүүхэд шар үндсийн ширгээсэн танд мэргэн хэмээх хээрийн гахайн цөсийг өчүүхэн төдий холиод угааваас, хожим хэдийгээр эсэргэнүүд ба муу яр шарх гаравч эгнэгт бага шиг гарна.
    • Аливаа нялх хүүхэд бижрүү эсэргэнэ гараагүй үед, хэрвээ хар даахитай илжигийн сүүг уулгаваас өсвөр насандаа яр шарх эсэргэнэ гарах зэрэг хорт нэрвэгдэхгүй. Хэдийгээр нэрвэгдлээ гэсэн ч хөнгөнөөр өнгөрүүлж болох бөгөөд түүнчлэн бас хүүхдийн зүрхэнд халуун эзэлж, салхиар татвалзах өвчнийг засна.

    Хүсэхүйн 1330 онд бичсэн “Идээ, ундааны жинхэнэ товч” зохиол нь монголчуудын хоолны зохистой хэрэглээний талаарх анхны бүрэн хэмжээний бүтээл болохын зэрэгцээ жирэмсэн эхчүүдийн идээ, ундааны цээрээр дамжуулан тэдний зохистой хэрэглээг нарийн тодорхой өгүүлжээ. Түүнчлэн “Идээ, ундааны жинхэнэ товч” зохиолын доторхи жирэмсэн эхчүүдийн идээ, ундааны цээр нь зөвхөн хоол унд төдийгүй сэтгэл санааны амар түвшин байдлыг онцгойлон авч үздэг байжээ. Үүнээс үндэслээд жирэмсэн эхчүүд зөвхөн хоолны хэрэглээг зохистой эдлэхээс гадна сэтгэл санааны амар түвшин байдал, гоо үзэмж, эрэмгий зориг, сэргэлэн цовоо байдлыг өөрийн амьдран буй ахуйн эд юмс, амьтдын чанар, үйл хөдлөлөөс танин мэдэж бахдан байх нь урагт онцгой нөлөөтэйг ихэд анхааран эрхэмлэж байвал зохилтой юм.

    Хоол судлалын чиглэлээр сургалт явуулдаг сургуулиудад орчин цагийн хоол судлал, шим тэжээлийн ухааныг заахаас гадна монголчуудын бие махбодын болон цаг агаарын эрс тэс уур амьсгалын онцлогт тохирсон, олон зуун жилээр шигшигдэн, шалгарсаар ирсэн уламжлалт идээ, ундаа судлалыг хослуулан судлах, үнэ цэнтэй, онол, практикийн ач холбогдолтой гарын авлагын шинжлэх ухааны мөн чанарыг судлан тогтоох улмаар сургалт, практикт ашиглах боломжийг бий болгох нь зүйтэй юм.

    Ном зүй
    1. Болд Ш., бусад. Монгол туургатны анагаах ухааны алдарт эмч, мааранба, мэргэдийн намтар, бүтээлийн тойм (МЭӨ VII зууны өмнөөс XIX зууны сүүлч хүртэл), УБ, \”Одсар Систем \” ХГ\’, 1999, х. 22-23.
    2. Болд Ш. Өрхийн эмийн сан Таны эмч эрүүл мэндийн дотны зөвлөх. УБ, \”Мөнхийн үсэг \” ХГ, 2006, х.61-64.
    3. Болд Ш. Монголчуудын эрүүл амьдрах ухаан. УБ, \”Admon \” ХГ, 2007, х.64-66
    4. Идээ ундааны жинхэнэ товч. (крилл үсгэнд буулгасан Г.Пагма) Эрдэнэт хот, хэвлүүлсэн он байхгүй, х. 6, 17-20
    5. Лхагваа Г. Мөнхрөхүй ухаан. УБ, 1999, х. 7
    6. Хүсэхүй \”Идээ ундааны жинхэнэ товч \” (Хөхлуу монголчлов) ӨМ, АХХ, 1982, х.31-34
    7. Bold Sh, Ambaga М. History and Fundamentals of Mongolian Traditional Medicine. UB, \”Sod Press \”, 2002, /in English/ p. 23
    8. Bold Sh. Insight into the Secrets of a Mongolian Healthy Lifestyle. Ulaanbaatar, \”Munkhiin useg \” Printing House, 2007, p.32-34
    Танилцаж нийтлэх санал өгсөн : Анагаахын шинжлэх ухааны доктор, профессор М.Амбага

    Абстракт

    On page 27 of the «Brief Practical Guide to Healthy Diet», it was said that pregnant mothers must use «mind-food» and should have peace of mind and be soft hearted without hysteria so mental balance will be normal.

    • Pregnant women should have an interest in gems and pearls.
    • Pregnant women should be interested in carp and peacocks.
    • Pregnant women should be interested in hawks and ambling sparrows.

    These lines are saying that if a mother wishes to have a clever minded baby she should have delightful interest in carp and peacocks. Also whether she is seeing the great and beautiful while feeling the beauty in the womb, the child will be well minded and fascinated with the world. If one wishes to have a completely charming baby, jasper must be in the interest of the mother. While seeing pearls and jasper as an object of worship and taking them in their hands and to wonder at their form and shape, the baby will be born with a beautiful face and perfect color. Who wishes to have a strong and brave baby, should be interested in the rising flight of the hawk and the even racing of an ambling sparrow.
    In the book, it was quoted that «ancient holy scientists had mentioned about how to bring up a child while he or she is in the fetus stage. In the early time of a pregnant woman, she should not lie on one side, not sit on a bended foot or the heels, not stand for a long time, eat any piece of meat which is cut the wrong way or eat anything which has an unpleasant smell or has spoiled. She also shouldn’t see unattractive things or bad colors; shouldn’t sit down in uncomfortable seats and shouldn’t listen to dissimulated sounds.
    If pregnant mother eats a hen’s egg and fish jerky, the child will have many wounds and inflammations. If the mother eats the meat of a sparrow and drinks alcoholic beverages, the child will have a dissolute mind and not know any shame. If she eats chicken and rice the child will be born with white ribbon worms. If the mother eats the meat of a sparrow and drinks casein the baby’s face will have dark spots on the skin. If she eats tortoise meat, the neck of the baby will became short, but if she eats the meat of a donkey, the baby’s birth period will be prolonged. If the mother eats ice like sugar-candy, the fetus will not form.
    It is considered that these important measures of precaution for pregnant women should be emphasized about eating meat, how the meat products influence the fetus have been known since ancient times and been proven in practice, and became precautions for pregnant woman through verification.

    Key words: carp and peacocks, hawks and ambling sparrows, «mind-food», gems and pearls, pregnant women
    Pp.11-14, References 8.

    Зохиогчийн оруулсан түлхүүр үгс

    Монголын анагаах ухаан, 2008, 3(145)

    Эх сурвалж: http://www.mongolmed.mn/article/87

  • МОНГОЛ УГСААТНЫ ХӨГЖМИЙН ТОВЧОО

    ЭРХЭМ ЗОРИЛГО
    Эртний нүүдэлчдийн өв соёлыг дахин сэргээж Монголын гэсэн цорын ганц дахин давтагдашгүй өв соёлыг дэлхийд тунхаглана.

    Монголын соёл урлаг хурдацтай хөгжиж буй өнөө үед угсаатны болон язгуурын урлагт хамаарах бүхий л үнэт өвүүдийг хамгаалах, хөгжүүлэх, дэлхий дахинд таниулан сурталчилах, мэргэжлийн хамтлаг дуучид болон соёлын биет бус өв тээгчдийг нэгдсэн зохион байгуулалтанд оруулан хамтран ажиллах, олон улсын ижил төстэй үйл ажиллагаа явуулж буй байгууллага, хувь хүмүүстэй хамтран ажиллах, төсөл хэрэгжүүлэх зорилгоор, өв соёл судлаач, хөгчимчин, хөгжмийн зохиолч, продьюсер Дагваны Ганпүрэвийн санаачилгаар 2011 онд байгуулагдсан.

    Бид Бөртэ хамтлаг, Алтай хамтлаг, Ятгачин Ч.Мөнх- Эрдэнэ, Ятгын чуулга зэрэг уран бүтээлчдийг уран бүтээл, удирдлагаар хангаж хөгжүүлэн ажиллаж байна.
    Өнгөрсөн хугацаанд Өвгөдийн захиас, Ёохор, Миний ээж тэмээчин, Ширээ нуур, Гоёлог хөөрхөн, Тэнгэр заяат, Тандаа золгоё, Алсын газрын зэрэглээ, Монгол Санта, Япи ая, Дөмөн, Жаран цагаан адуу, Алтайн магтаал, Жороо морь зэрэг 30 гаруй бүтээлийн шинэчилсэн зохиол найруулга дээр ажилласан. Алтай хамтлагийн “Өвгөдийн захиас”, Ятгачин Ч.Мөнх- Эрдэнийн “Вариац” бүтээлийн клип, Martin Jacobson & Giant jazz тоглолт, “Хатан ятга” тоглолт, 20 гаруй ТВ-ийн бүрэн хэмжээний нэвтрүүлэг, Германы найруулагч Ани Мартины “Талын цанчин”, ОХУ-ын найруулагч Сергей Бодровын “Даши Намдаковын тухай” баримтат кино, Найруулагч Ж.Сэнгэдоржийн “Үргээлэг” киноны хөгжмийн зохиол дээр тус тус ажиллаад байна.

    Мөн 2011 оноос Алтай ятгыг дахин нутагшуулах судалгаа, Хүннүгийн Аху ятгыг нутагшуулах, эртний нүүдэлчдийн язгуурын өв соёл болох Алтай ятга, Алтай их ятга, Аху ятга, Аху их ятга, Тойром бүжиг, бий биелгээ, цуур, хөөмий, икел болон язгуурын бусад биет бус өвүүдийг хөгжүүлэх, эртний өв соёлуудыг хүүхэд залуучууд болон бүхий л насны үзэгчдэд танилцуулах, үндэсний өв соёлын бахархалыг бий болгох, аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн болгоход шаардагдах тогтвортой үйл ажиллагаатай ДОМОГТ НҮҮДЭЛЧИД чуулгыг байгуулахаар ажиллаж байна.

    ХОЛБОО БАРИХ
    Утас: 99167471, 99966670
    boertemusic@gmail.com
    https://www.facebook.com/Musicagencymn
    https://twitter.com/musicagencymn

  • Хөгжлийн анатоми #2 ҮЙЛДВЭРИЙН ДИЗАЙН БА ҮЙЛИЙН ҮР

    Би жирийн л нэг зураач. 1985 онд Москва хотод Ярославский вокзал дээр Монголоос гарсанаас тав дахь хоног дээрээ буулаа. Ээжийн минь авч өгсөн Монголд үйлдвэрлэсэн маш сайн арьсан “Америк цэргийн” гэх тодотголтой түрийтэй хар гутал Москвагийн вокзал дээр ингэж гишгэлээ. Би тод санадаг юм. Буумагц хэд хэдэн хүн гутлаа зарахгүй биз, ийм гутал таньд бий юу гэж асуугаад байсан юм. Вокзал дээр хоёр найз маань тосож авсаны нэг нь сүүлд 2000 -аад онд МУ -ын ерөнхий сайд болсон Жасрай гуйн хүү Жанцан одоо МАН -ын гишүүн Батзориг нар тосч аваад метро Соколд байх оюутны байранд минь хүргэж өгөөд нэг хоёр шил юм мултлаад явж байж билээ. Жанцанг бодлогоор үйлдвэрлэлийн орчны хууль эрх зүйчээр МГУ (буюу Московский Государственний Университет)-д сургаж, Батзоригийг Чехославакд гутлын технологиор намайг Үйлдвэрлэлийн дизайнаар сургаж байгаа нь улсын бодлого байж дээ. Маргааш нь Строганов гэх нэртэй Москвагийн Үйлдвэр Урлалийн дээд сургууль дээрээ ирэв. Би бодлоо. Яах гэж ирэв? Яаж таван жил сурах юм? Юу сурах юм? Дизайн гэж юу юм бэ? Үйлдвэрлэл надад ямар хамаатай юм бэ? Үйлдвэрлэлийн урлаг гэж бас юу вэ? Хэнд хэрэгтэй юм? гэх мэт. Утгагагүй уйтгартай байлаа. Уран зургаа л өөрөөрөө зураад ууж идээд явж байх нь яг үнэндээ дээр санагдаж байлаа.

    Тэр үед залуус дээд сургуульд явах нь бол бодит мөрөөдөл байлаа. Гэхдээ тэр мөрөөдлийг нь улсаас бодлогоор зорилготойгоор шалгаруулж явуулдаг байсан юм. Уран зургийн коллежид таван жил шахам суралцаж төгссөн надад тухайн үеийн Соёлын яам бодлогоор таван жил үзэсгэлэн чимэглэлийн үйлдвэрлэлийн газар ажиллуулаад тэндээсээ дахиад таван жил Үйлдвэр Урлалийн Дээд Сургуульд сургаж байгаа нь тэр юм. Яагаад? Гэвэл 1990 оноос өмнө Монгол улс ХАА – Аж үйлдвэрийн орон гэсэн үндсэн чиглэлтэй хөгжиж байсан юм. Тэр үед Монголчууд одоогийн энэ Хятад улс шиг бүх ажлаа тав таван жилээр төлөвлөдөг байсан бөгөөд би гэхэд л таван жил ажиллахдаа таван жилийн гавшгайч залуугаар шалгарч байсан юмдаг. Тийм учраас үйлдвэрлэлийн түвшингээ шинэ шатанд гаргахын тулд анхнаасаа үйлдвэрлэлийн дизайнеруудаа бэлдэж байгаа нь тэр байж. Харин Оросууд бол тухайн үеийн социалист лагерийн орнуудынхаа хүнд болон хөнгөн үйлдвэрийн салбарын бодлого тодорхойлогч нь байсан юм.
    Намайг хүүхэд байхад л саяхан шүүдээ манай улс варений шилээ хийчихдэг “лимоны” ундаа “нийслэл” пивоны шилээ өөрсдөө үйлдвэрлэчихдэг байсан даа. Ноосоо түүгээд ээрмэлийн үйлдвэртээ утас хийчихдэг, утсаараа сүлжмэлийн үйлдвэртээ 70 микроны даавуу хийчихдэг, даавуугаараа сурагчдын болон ажилчидын хувцасаа оёчихдог оёдолын үйлдвэртэй л байсан даа. Шаазан ваарны гэх үйлдвэр одоо энэ циркийн зүүн талд ажиллаж шаазан аяга гүц хүртэл хийгээд бүр гадаадад экспортлож байсан санагдах юм. Эсвэл би зүүдэлсэн юм болов уу? Монголчууд 25 жил байтугай 2300 -аад жилийн тэртээд Хүннүгийн их гүрэнг байгуулж бүх дэлхийг эзэгнэж байхдаа Грек Ромын урчуудтай шил хайлуулж дарсны хундагаа хийчихдэг байсан нь археологийн олдвороор гарч ирсээр байгаа нь гайхалтай. 2300 жилийн өмнөх ган хайлуулах зуух саяхан Герман, Японы археолегчидын малтлагаар Монголын нутгаас, тодруулбал Өвөрхангай аймаг дахь Хархорин хотын доороос гарч ирлээ шүү дээ. Юу вэ тэгэхэд одоо “pig iron” ч хийж чадахгүй төмрийн хүдэрээ урагш Хятадруу шороогоор нь гаргаад сууж байна.
    Тэр олон мянган жилийн тэртээ Монголчуудын ган төмрөөр хийж байсан тэрэгний дугуй эдлэл хэрэгсэл зэр зэвсгийн ур хийцийг Эрмитаж, Луварын музейн сангаас дэлхийн ард түмэн үзэж сонирхоод дуу алдан биширч байна. Одоо ч модернистууд тийм супер уран бүтээл хийж чадахгүй байна шүү дээ. Заримдаа хөгжил гэдэг нь урвуу хамааралтай мөхөл шиг санагдах юм.
    За буцаж сэдэврүүгээ орьё. 1991 онд би Москвагийн Үйлдвэр Урлалийн дээд сургуулийг таван жил сурч төгсөөд буцаж Монголдоо Улаанбаатар хотынхоо вокзал дээр Оросын сайн чанарын Монгол арьсаар хийсэн “Руслан” хэмээх гутлаар гишгэн буулаа. Найз нөхөдтэйгээ наргиж нэг хэсэг болоод орчноо харлаа. Монголд ардчилсан хувьсгал ялж Орос цэргүүдийг говиосоо хөөн явуулаад Улаанбаатар Налайх зэрэг хотуудад байсан Оросын оффицеруудын амьдарч байсан барилгуудыг хувьчлал нэрээр тонож үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжүүдийг мулт мулт татаж авч Хятадруу төмрийн хаягдал нэрээр гаргаж зарсан байлаа. Бүх юм хов хоосон лангуу ч хоосон үйлдвэрүүд ч хоосон болжээ. Ингээд “ЗАХ ЗЭЭЛ” ын гэх тодотголтой нийгэмд ямар ч бэлтгэлгүй бүхэл бүтэн нэг улс орлоо. Миний хувьд нөгөө тав таван жилийн сурсан ажилласан төлөвлөсөн бүгд нуран унасан юм. Юун үйлдвэрийн дизайн нэг ч үйлдвэр байхгүй болсон тул хүн бүхэн Хятад, Орос руу үүргэвчээ үүрээд наймаандаа явлаа. Би огт наймаа хийж чадах хүн биш тул гудамжинд нэг хэсэг лааз өшиглөв. Гэтэл Германы Берлин хотод Эстрел нэртэй “Confres hotel”- ийн хананд өлгөх зураг зурах зураачдыг шалгаруулж байна гэхээр нь тэнд материалаа өгч, шалгарч Саранцацралт гэх одоо монголын нэртэй модернист эмэгтэй бид хоёр шалгарч тэнцэв. Гэхдээ Саранцацралт тодорхой бус шалтгаанаар яваагүй тул би ганцаар Берлин явж 3 сар ажиллаад шагналын мөнгөөрөө спорт BMW машин авчирч түүгээрээ таксины жолооч хийн 2 жил гэр орноо тэжээсэн дээ.
    Нэг өдөр 3 -р хороололд такси хийцэн явж байтал 80 -аад онд миний туслах зураач байсан одоогийн “G entertiment” -ийн Ганболд сууж, “Хүүе та чинь таксины жолооч болчихсон юм уу?” гэхэд нь тиймээ өөр ажил олдохгүй гэвэл Та чинь Creative сэтгэлгээтэй биздээ манай “Боролдой” студид рекламны захиалга овоо ирдэг болж байгаа, найруулагчаар ажиллаач гэснээр би таксины жолоочоо больж дахиад таван жил “Боролдой” рекламны студид найруулагч зураачаар ажиллалаа. Үүний дараа эдийн засаг тогтворжиж би “Хаус дизайн” хувийн тв студиээ ажиллуулж таван жил дараа нь интерьер дизайнаар таван жил, дараа нь компаниа өргөжүүлж, барилгын зураг төслөөр таван жил ажиллаа. Муу ч сайн ч улс юм болохоор энэ улсад барилгын салбар хүссэн хүсээгүй хөгжиж эхэллээ. Нөгөө талдаа хувцас дизайн сулхан ажиллаж байгаа байх. Гэхдээ хувцас дизайн нь загвар зохион бүтээх гэхээсээ илүү загвар өмсөх талдаа л явж байна уу даа.
    Ингээд тав таван жилээр хүлээсээр одоо эргээд харахад би 25 жил үйлвэрлэлийн дизайны ажлаа хүлээсээр суусан байх юм. Хаана байна миний нөгөө зураач дизайнераар сурсан дадлагажсан 15 жилийн системтэй боловсрол? Ингээд бодохоор Монголд сургууль төгсөж байгаа боловсролын диплом авсан хэдэн зуун мянган хүмүүсийн хэдэн хувь нь мэргэжлээрээ ажиллаж байгаа вэ? Би 90% нь дээд боловсролтой баарны үйлчлэгч, шал угаагчаар ажиллаж байгаа гэдэгтээ маргах хүн гарахгүй гэж бодож байна. Миний сурч байх үеийн систем яагаад алдагдав? Ардчилсан хувьсгал хийгээд зах зээлийн нийгэмдээ бид бэлэн байсан уу? Яг тэр үед хөгжлийн гараанаасаа цуг гарсан Өмнөд Солонос, Сингапур зэрэг орнууд одоо хөгжлөөрөө тасраад алга болов. Энд миний хариулт бол одоо бэлэн болсон. Бид яагаад хоцров? Монголчууд уг цуснаасаа бүгдээрээ удирдагч буюу \дарга\ boss болох сэтгэлгээтэй ард түмэн нөгөө талаасаа зөвхөн өөрөө өөртөө дарга буюу нүүдэлч соёлтой, хэнд ч удирдагдахгүй гэх уламжлалтай улс.
    Тийм учраас 90 -ээд онд гарч ирсэн ардчилсан хөдөлгөөнийг үүсгэлцсэн бүх залуус одоо улс төрд маш хүчтэй нөлөөтэй бүлэглэлүүд болон хоорондоо жижигхэн зах зээлээ булаацалдан тэмцэж, нэгдсэн бодлогоор зангидагдахгүй байгаатай холбоотой. Хоёрдугаар үндсэн том шалтгаан бол уул уурхайн баялаг нь ид шидийн дохиур мэт шидэт лизенц гэх цаасаар хэсэг бүлгүүдийн гарт орж тэд нар нь улс төрд улаан цайм нөлөөлөх болсон. За энэ нь бараг сэтгэцийн өвчний шинжтэй хэлбэрт орж явсаар өнөөдрийг хүрлээ. Ингээд ерөнхийд нь дүгнэж хэлбэл энэ улс Баялагийн хараалд өртсөн бас бүх юмаа зүгээр л улс төржүүлсэн нь хамгийн том алдаа. Үүний тод жишээ нь дэлхийд байхгүй олон телевизийн суваг зөвхөн монголд байнаа. Хэд гээч? 220 суваг байна. Үүний ард дандаа ямар нэг монгол улс төрч бизнесмэн сууж байна. Энэ бол товчхондоо БАЯЛАГИЙН ХАРААЛ-ийн өнгөний өвчин хэлбэрээр илэрч байгаа тууралт нь.
    Харин азаар сүүлийн үед гол түүхий эд хэрэглэгч Хятад нь өөрөө Хүрэн эдийн засгаас аажим татгалзаж, Ногоон эдийн засгийн орон болохоор хөгжлийн зорилгоо шинэчилж найрууллаа. Энэ нь манай улсад туссан Баялагийн хараал гэх уул уурхайгаас хэт хамааралтай болоод байсан хүнд өвчнийг эдгээхэд нэмэр болох байх. Уул уурхайн баялагаа зөв зохистой ашиглах нийтэд тэгш хүртээмжтэй ашиглах гэсэн 2н үндсэн туршлагийг Скандиновын орнууд, Канад, Хойт Америакаас суралцмаар байна даа.

    Зөв зохистой ашиглах гэдэг нь мэдээж байгальд ээлтэй техниологоор ашиглах. Тэгш хүртээмжтэй гэдэг нь олборлолтоо хувийн хэвшлээр гэрээлж хийлгээд Баялагийн санг төрийн оролцоотой байгуулж, ашгаа буюу хүүгээ боловсрол, эрүүл мэнддээ зарцуулах зэрэг системүүд ордог. Заримдаа ийм энгийн гадны бэлэн модел жишээнүүдийг манай монгол улс төрчид зориуд мэдэхгүй царайлдаг байхаа. Над шиг жирийн зураачаар заалгамааргүй юм гэж бодогдох боллоо. Миний хувьд 25 жил сурсантайгаа бараг 35 жилийн хугацаанд зүгээр суусангүй ээ. Саяхан нэг хуучин бичиг цаасаа ухаж байгаад оюутан байхдаа зурж байсан проектийн ажлуудаа оллоо. 1987 онд гар утас зурж байсан байх юм. Тэр нь малчдад зориулсан арьсан ууттай цас шуурганаар төөрөх үедээ ашиглах юм гэнээ. Одоо харахад хэлбэр дизайн бол инээдтэй. Гэхдээ одоо малчин болгон л гар утастай болсон. Харамсалтай нь мал маллах хүн олдохгүй, ихэнх нь л хот руу нүүх болждээ. Оюутан байхад хийж байсан Говийн динозаврын парк, анхны АТМ машин, өндөр шилэн барилгын фасад угаагч машин, нэг дугуйн дээрээс худалдаа хийх, мөхөөлдөсний машин гэх мэт 25 жилийн өмнө зурж байсан концепцүүд өнөөдөр монгол биш юмаа гэхэд дэлхийн улсуудад биелэлээ олсон явж байгаа. Концепц дизайн бол дизайнер хүний ажлын салшгүй нэг хэсэг л дээ.
    Саяхан би хэсэг залуустай хамтарч 2 хүний суудалтай цахилгаан машины дизайн гаргалаа. Улаанбаатар хотын гудамжаар маш их бөглөрөлтэй, бөглөрч зогсохын хирээр маш их хий хоосон шатахуун агаарт цацагдаж, хүүхэд багачууд хордож, жолооч нар нь өөрсдөө бухимдалтай стресстэй байдаг. Ингээд ажиглаад байхаар нэг том жийпэнд нэг л хүн суусан уурлаж яваа харагдах юмаа. Эргэн тойрноо сайн харвал 5 хүний суудалтай машинд нэг л хүн. Энэ юуг хэлж байна вэ? Бөглөрөл стрессийг хүн өөрөө л үүсгээд байна. Энэ асуудлыг дизайнарууд л шийднэ гэдэг санаагаар нэгээс хоёр хүний суудалтай цахилгаан машины загвар гаргасан юмаа. Гэвч манай монголын түшээд бизнесмэнүүд ойлгож дэмжихгүй гэдгийг би 100% мэдэж байгаа. Гэхдээ концепц дизайн явж л байх хэрэгтэй. Монгол биш юмаа гэхэд өөр оронд хэрэгжих л болно. Харин концепц дизайн инновацийг амьдралд маш сайн хэрэгжүүлж байгаа хүн бол Элон Маск байна. Дашрамд хэлэхэд Элон Маскийг би монголын улс төрчдөөс асуухад 5 хүний 4 нь мэддэггүй гээд бод доо. Тэр хүнтэй холбогдох юм бол хамтарч хүний төлөө маш их юм хийж болох юмаа гэж мөрөөддөг. Элон Маскийг одоо хүн төрөлхтний хөгжлийн ертөнцийг өөрчлөгч гэж нэрлэж байна шүүдээ. Монголд энэ олон олигархи удирдагчид байснаас ганцхан Элон Маск шиг хүн байхад л хангаллтай.
    Бид Хятад Оросын зах зээлийн яг дунд нь байж байдаг эдийн засгийн маш ашигтай байрлалтай орон. Энэ боломжийг энгийн эдийн засгын анхан шатны коллежийн боловсролтой Америк хүүхэд ч ойлгоно. Манай улс төржсөн бизнесийн бүлэглэл 25 жил яг үнэндээ 2-3 цементийн үйлдвэрээс өөр ямар ч үйлдвэр барьсангүй. Гэтэл нөгөө цементийн үйлдвэр нь борлуулалт байхгүй. Яагаад гээч? Тэр цементээр барьсан барилгыг нь авах мөнгөтэй иргэд байхгүйг тооцоогүй бас л алдаа болсон. Тэр байрыг худалдаж авах иргэд чинь орлоготой байхын тулд бодит баялаг бүтээдэг салбар буюу үйлдвэрүүдэд ажиллаж, цалинтай байх хэрэгтэй. Тэр үйлвэрлэсэн бүтээгдэхүүн нь гадаадад экспортлогдож валют орж ирэх ёстой. Ингэж байж инфляци нь буунаа. Банк санхүүгийн тогтолцоо нь эрүүлжиж, эргэлт үүснээ. Эргэлт үүсснээр арилжааны биш төслийн зээлүүд хөдлөж эхэлнээ. Яагаад ийм энгийн юмыг ойлгодоггүй юм бэ? Ийм учраас үйлдвэрийн дизайнаар төгсчихөөд, үйлдвэр хүлээж 25 жил боллоо гээд байна л даа. Би ядаж хүнсний сав баглаа боодлын дизайнаар ажиллах юмсан. Гэтэл одоо та гараад монголын хүнсний дэлгүүрүүдээр ороод хар. 70% нь гадаадаас импортлосон хүнс байгаа. Саяхан би Оргил гэж супермаркетаар орлоо. Нэг шоколад авах гэсэн чинь бараг бүх шоколадны 70% нь Roshen буюу Украйны ерөнхийлөгч Porоshenko-гийн хувийн үйлдвэрийнх байх юм. Үлдсэн 30% нь Бельги, Герман,Францынх.
    Африкт болохоор шоколадны какао ургаад, Монголын говьд болохоор какао ургахгүйгээр бурхан энэ хорвоог бүтээгээгүй байлгүйдээ. Японы сумо бөхийг жишээ нь зөвхөн Япон бөхчүүдэд зориулсан бишийг сүүлийн 15 жил монгол бөхчүүд аваргалснаар тов тодорхой харуулж л байна шүү дээ. Сумо гэснээс монголчуудын гаднаас авдаг гурвалжин будааг манай сумогийн их аварга Асашерюү Дорнод аймагт тарьж ургуулаад Японд экспортлож эхэлж байгааг саяхан сонсоход таатай байлаа. Одоо японы сумод тэргүүлж байгаа монгол бөх Хакухо монголын говьд цагаан будаа, чихрийн нишингэ тариад, Японд экспортлох төсөл хийж байгаа сонсогдох юм. Тэгэхээр хүнсний үйлдвэрлэлээр өөрсдийгөө хангаад, бүр илүү гарснаар нь экспорт ч хийж болох боломж харагдаж эхэлж байна.
    Би АНУ-гийн Корнелийн их сургуулийн багш Жанеттай уулзаж байсан юм. Монголын говьд киви ч ургаж, усан үзэм ч ургаж, виноны үйлдвэр ч хөгжиж болно гэж баталж байсан юм. Хэрвээ Хакухо аваргын нишингэ төсөл бүтвэл, бид монголдоо чихэрийн нишингэ тарьж, монгол хүүхдүүд өөрийн үйлдвэрийн чихэрээ идэж Порошенкогийн үйлдвэрт олон сая доллараа үрэхгүй л байхдаа.
    Хүнсний хувьд бол миний жижигхэн мөрөөдөл монголынхоо чихрийн үйлдвэрт чихрийн цаасны дизайнер ядаж хийгээд, цалин аваад суууж байхсан даа хэхэ. Жаахан том үйлдвэр яривал арьс ширний үйлдвэр монголд хөгжих супер боломж байна. Яагаад гэвэл Гуравхан сая хүнтэй улс мөртлөө 30-50 сая малтай. Гурван том арьс шир боловсруулах үйлдвэр байхад л би өмдний тэлээний дизайнер, өсгийтэй гуталны зохион бүтээгч хийгээд өндөр цалин аваад сууж байхгүй юу.

    За бүүр томхон мөрөөдье. Хятадад Элон Маск цахилгаан машинаа борлуулах гэрээ хийж, хятадуууд ч ногоон орон болж байгаагаа дэлхийд зарлаж, иргэд нь бүгд шахуу цахилгаан машин сонирхож эхэллээ. Ер нь дэлхий тэр чигтээ цахилгаан машинаар эрт орой сүлжилдэх нь ч тодорхой. Хятадын энэ том зах зээлийг хэн ч алдахыг хүсэхгүй. Харин Монголын хувьд стратегийн ач холбогдолтой, байршилаа зөв ашиглах хэрэгтэй. Тэгэх тусмаа монголын говь бол хятадын хилийн дагуу маш таатай байршил юм. Тэгээд ч монголын хөрс шороо нь тэр чигтээ маш өндөр төмрийн хүдрийн агууламжтай нутаг гэдэг нь тогтоогдсон. Тэгэхээр автомашин угсрах үйлдвэрийн тухай ч мөрөөдөж болно гэсэн үг.
    Энд ногоон эдийн засаг ярьж байснаа уул уурхай, эрдэс баялаг яриад явчихаж байгаа нь сонин санагдах байх. Газрын доорхи баялаг бол манай улсын хөгжлийн нэг л гарц. Гэхдээ уул уурхайн баялагаа шороогоор нь зөөгөөд гаргах уу? нэмэгдсэн өртөг шингээж гаргах уу? гэдэгт асуудал нь байгаа. Уул уурхайн үйлдвэрлэл нь өөрөө байгальд ээлтэй техниологоор л явж байвал бүгд л дэмжинэ. Монголын говьд энэ зууны эхэнд динозаврын яс л байдаг мэт ойлгож байсан бол, одоо газрын ховор элемэнтүүд бүгд гарч байна. Бид уул уурхайн бизнесээ ХАА-тай зөв хослоод явбал монгол улс нь дэлхийн эдийн засгийн тэргүүлэх 10 орны нэг болоход ердөөсөө 10-20 жил хангалттай. Тийм өндөр боломжтой, байршилтай газар нутагтай орон. дэлхий дээр маш ховор болсоор байна. Говьд ХАА-н маш олон боломж байна. Жишээ нь: Ингэний хоормог, ингэний ундаа ч гэнэ. Энэ ундаагаар бараг бүх хорт хавдрыг эмчилж байна гэж ярьдаг. Би мэдэхгүй гэхдээ Арабууд ингэний хоормогоо савлаад, Лондон хотын Харродсын үнэтэй дэлгүүрт зардаг гэж сонссон. Манай говьд ургаж байгаа чацарганы тосыг Япон, Сингапур, Солонгос, Америкт ч үнэтэй гоо сайхны болоод, эрүүл мэндийн чиглэлээр бага ч гэсэн гаргаж байгаа. Говьд нар салхины нөөц маш их байна. Саяхан Германчууд салхин эрчим хүчний томхон станц Сайншандад барьлаа. Одоо Монголоос Хятадын хил дагуу хичнээн л бол хичнээн сэргээгдэх эрчим хүчний станцууд барьж болохоор боллоо. Урд хөрш хятадууд цэвэр эрчим хүч авъя л гэж байгаа шүү дээ. Монголын говьд кофе тарьсан ч болно. Стейкны чиглэлийн Канад үүлдрийн үхэр ч үржүүлж болно. Хятадууд хөрөнгөжиж соёлжоод кофе уудаг болсон, стейк иддэг болсон. Говьд хэт халуун биш хэт хүйтэн биш, бас хэт чийгтэй биш учраас асар том орос, хятадын хүнсний зоорьны аж ахуйнуудын бизнес хийж болно гэх мэт Монголын говь бол зүгээр л цахиурын хөндий гэдэг шиг органик хүнсний каластржсан дэлхийн загвар байж болох нутаг юм. Биднийг дэлхийн баячууд алтан дээр суусан тэнэгүүд гэж нэрлэдэг байсныг би 25 жилийн өмнө л сонсож байсан. Одоо бол бид тэнэгүүд биш, усан тэнэгүүд болсон шиг байна даа.
    Харамсалтай нь ард түмэн агуу түүхтэй, асар их оюуны чадавхтай байсан ч “агуу” удирдагчид нь алтан морь унах хүсэлтэй арчаагүй тэнэгүүд болохоор агуу түүх ч байгаад, алт ч байгаад хэрэггүй тэр ард түмэн мөхдөг, мохдог юм байна. Уг нь уур амьсгалын өөрчлөлт бодит аюул болж улс орнууд нэгдэж, ногоон мориндоо мордсон юмаа. Манай дарга нар алтан морьноосоо буухгүй юм даа. Тэд мориноосоо буухдаа монгол арьсаар хийсэн “монгол” гуталтай буух уу, орос арьсан “Руслан” гуталтай буух уу, хятад шаахайтай буух уу, эсвэл хөл нүцгэн буух уу өөрсдөө шийдэг дээ.

    Үйлдвэр хүлээж хоёр үүд сахисан үндэстэн.
    Үйлийн үртэй үйлдвэрийн дизайнер: Д. Эрдэмбилэг
    2016 он Улаанбаатар

    http://creativemongolia.com/erdembileg/
    https://www.facebook.com/ErdembilegArt

  • Магсарын БАЗАРРАГЧАА- Ногоон уул уурхай

    Уул уурхайн инженер, ногоон хөгжлийг эрэлхийлэгч. Ногоон хонх ТББ-ийн гишүүн. Молголын Ашигт Малтмал Баяжуулагчдын холбооны удирдах зөвлөлийн гишүүн

    1986 онд төрсөн. 

    БОЛОВСРОЛ                                                                                   

    • Ø 2004-2009 он, Украйн, Донецкийн Үндэсний Техникийн Их Сургууль, ДонНТУ, “Уурхайн инженер ба ашигт малтмалын баяжуулагч инженер” Баклавр,
    • Ø 2010-2011 он, Монгол Улсын Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургууль, Ашигт Малтмалын Баяжуулалтын Технологи, Магистр.
    • Ø 2017 оноос хойш Монгол Улсын Шинжлэх Ухаан Технологийн Их сургуульд докторант.

    СУРГАЛТ, КУРС                                                                                                       

    • Ø 2009 он, Баяжуулах үйлдвэрийн операторын сургалт, Эрдэнэт Үйлдвэр ХХК,
    • Ø 2010 он, Нүүрс баяжуулах үйлдвэрийн төслийн зураг төсөл, Герман MBE-CMT GmbH,
    • Ø 2012 он, Олон Улсын Нүүрс Баяжуулагчдын Сургалт, семинар АНУ,
    • Ø 2013 он, Олон Улсын Нүүрс Баяжуулагчдын XVII хурал, семинар, Турк,
    • Ø 2014 он, Бүрэн механикжсан нүүрсний уурхайн технологи, Олон улсын сургалт, БНХАУ
    • Ø 2015 он, Олон улсын сүлжээг ашиглан нүүрсний салбарыг хөгжүүлэх сургалт, БНСУ
    • Ø 2014-2016 он, Аж үйлдвэрийн төслийн судалгаа, хэрэгжилт, Германы хамтын ажиллагаа.
    • Ø 2017 он, Global Commercialization Workshop, KAIST, Daejeon, Korea.

    УР ЧАДВАР                                                                                                      

    • Ø Технологийн судалгаа (уурхай, эрдэс боловсруулалт, нүүрс- хими, цахилгаан эрчим хүч)
    • Ø Төслийн удирдлага (төслийн тойм судалгаа, ТЭЗҮ боловсруулах, зураг төсөл, тендэрийн шалгаруулалт, барилга угсралт, залгалт)
    • Ø Олон нийтэй харилцах ба асуудалыг шийдвэрлэх, Багаар ажиллах ба дэмжлэг үзүүлэх, Сургалт зохион байгуулах
    • Ø AutoCad программ, MS Office, MS Project, Visio, Share point
    • Ø Төлөвлөлт болон хуваарийг боловсруулах.

    ОЛОН НИЙТИЙН АЖИЛ & ШАГНАЛ                                                                                           

    • Ø 2012 он, Монголын Залуучуудын холбооны ТЭРГҮҮНИЙ ЗАЛУУ алтан медал,
    • Ø 2013 он, “Монголын Алт” (МАК) ХХК-ийн “Шилдэг Эрдэм Шинжилгээний бүтээл Тууривагч”
    • Ø 2013 он, Монголын Ашигт Малтмал Баяжуулагчдын Холбоо “ТЭРГҮҮНИЙ БАЯЖУУЛАГЧ”
    • Ø 2017 он, Уул уурхай, Хүнд үйлдвэрийн яамны “ЖУУХ БИЧИГ”
    • Ø 2019 оноос Молголын Ашигт Малтмал Баяжуулагчдын холбооны удирдах зөвлөлийн гишүүн.

    АЖЛЫН ТУРШЛАГА                                                                                                     

    • Ø Туслах багш

    Монгол Улсын Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургуулийн Уул Уурхайн Сургуульд Нүүрс баяжуулах Технологи курс хичээлийг анхлан боловсруулсан

    • Ø Төслийн хяналт, гэрээний хяналт

    Цагаансуварын зэс-молибдены баяжуулах үйлдвэр болон Хөх Цавын цементийн үйлдвэрийн багт орж ажилласан.

    • Ø Хагас коксын үйлдвэр

    Төслийн инженер, ТЭЗҮ боловсруулах, барилга угсралтын ажилд оролцож 2012 онд ашиглалтанд хүлээлгэн өгсөн.

    • Ø Нүүрс баяжуулах үйлдвэр болон 32 км урт конвейер

    Нүүрсийг хуурай болон нойтон аргаар баяжуулах харьцуулсан туршилт судалгаа, ТЭЗҮ, зураг төсөл, шалгаруулалт, гэрээний хэлэлцээрийг шатанд төслийн инженерээр ажилласан.

    • Ø Цахилгаан станц

    Нарийнсухайтын уурхайг түшиглэн барих 2×135 МВт цахилгаан станцын EPC гэрээний хэлэлцээр, зураг төслийн ажил.

    • Ø Технологийн Судалгааны Төв

    Нүүрс болон нүүрс-химийн туршилт судалгааны ажлыг гүйцэтгэж тайлан боловсруулах,

    • Ø Хүрэн нүүрсийг хатаах & брикетлэх,

    Адуунчулууны хүрэн нүүрсийг хатаах чанарыг нь дээшлүүлэх туршилт & ТЭЗҮ боловсруулах.

    • Ø Шатдаг занар

    Хөөтийн шатдаг чанарын туршилт судалгаа, боловсруулалт, ТЭЗҮ

    • Ø Нүүрсний уурхай/давхарын метан хий

    Өрөмдлөгийн төлөвлөгөө, урьдчилсан ТЭЗҮ, төслийн менежмент.

    АЖИЛЛАСАН БАЙГУУЛЛАГА                                                                                                       

    • Ø 2009 оноос “Монголын Алт” (МАК) ХХК-ийн Судалгаа Хөгжлийн Газарт Судлаач инженер
    • Ø 2010-2019 оноос “Монголын Алт” (МАК) ХХК-ийн Төслийн Удирдлагын Газарт Нарийнсухайтын нүүрс баяжуулах үйлдвэрийн төслийн инженер.
    • Ø 2019 оноос Кей Минералс Солюшн ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал. (Зөвлөх үйлчилгээ)

    МЭРГЭЖЛИЙН БАЙГУУЛЛАГЫН ГИШҮҮНЧЛЭЛ & ХЭВЛҮҮЛСЭН ИЛТГЭЛ                                                                                                       

    • Ø Монголын Баяжуулагчдын Холбооны гишүүн, Нүүрс баяжуулалтын – Мэргэшсэн мэргэжилтэн,

    Хэвлүүлсэн илтгэл – 18

    Зөвлөх үйлчилгээний талаар санал солилцох 
    magsarbazarragchaa@gmail.com
    https://www.facebook.com/magsar.bazarragchaa