Category: professional-advisors

  • Төмөрийн ӨЛЗИЙЖАРГАЛ- Зураач

    Монголын урчуудын эвлэлийн гишүүн зураач Төмөр овогтой Өлзийжаргал …  2000 – 2004 онд   уран зураач мэргэжлээр төгссөн. 2005 оноос одоог хүртэл мэргэжлийн дагуу уран бүтээлээ хийж  Монголын урчуудын эвлэлийн  болон бусад галлерейд зохион байгуулагдсан үзэсгэлэнгүүдэд тогтмол оролцож байна.

    Нүүдэлчдийн соёл, Монголчуудын язгуур аж төрөхүйг уран бүтээлдээ тусган илэрхийлдэг “Арга Билэг” мэт энэ хоёр зураачийг нэг нэгэнгүйгээр нь төсөөлөхийн аргагүй. Уран бүтээлээс нь динамик эрч хүч хөдөлгөөн, оносон товчлол минимализм, өнгөний цогц найрал мэдрэгддэг

    Монголын Урчуудын эвлэлийн гишүүн, зураач

    Member of Union Mongolian artists /UMA/

    1979 онд Баянхонгор аймагт төрсөн.

    2004 онд Дүрслэх Урлагийн дээд Сургуулийг зураач мэргэжлээр төгссөн.

      ОРОЛЦСОН ҮЗЭСГЭЛЭН;

    – 2001~2002 Сэргэн мандалт, МУЭ-ийн үзэсгэлэнгийн танхимд

    – 2008 онд Nude, МУЭ-ийн үзэсгэлэнгийн танхимд

    – 2008~2014 онд Монголын сайхан орон, МУЭ-ийн үзэсгэлэнгийн танхимд

    – 2009 онд Хоёр сэтгэл, МУЭ-ийн үзэсгэлэнгийн танхимд

    – 2009~2016 онд Хавар, МУЭ-ийн үзэсгэлэнгийн танхимд

    – 2010~2013 онд Залуу уран бүтээлчдийн үзэсгэлэн, МУЭ-ийн үзэсгэлэнгийн танхимд

    – 2012 онд Баллетчин, Сувд арт галерейд

    -2013~2016 онд Намар, МУЭ-ийн үзэсгэлэнгийн танхимд

    -2012 онд Сэтгэлийн цацал, МУЭ-ийн үзэсгэлэнгийн танхимд

    -2013~2016 онд Намар, МУЭ-ийн үзэсгэлэнгийн танхимд

    -2013~2016 онд Шилдэг бүтээлийн үзэсгэлэн, МУЭ-ийн үзэсгэлэнгийн танхимд

    -2013 онд Art house галерейн үзэсгэлэн

    -2013 онд Nude, Цагаандариум арт галерейд

    -2016 онд Хамтарсан үзэсгэлэн, Best арт галерейд

    -360градус үзэсгэлэн, Blue moon арт галерейд

    -2017 онд Дүрслэх Урлагийн Дээд Сургууль ойн үзэсгэлэн

    –2017 онд Тэнгэрлэг хүлгүүд, Бэст арт галерейд

    -2018 онд Гэр хамтарсан үзэсгэлэн, МУЭ-ийн үзэсгэлэнгийн танхимд

    2019-Хамтарсан үзэсгэлэн-Бээжин

    EXHIBITIONS:

    – 2001~2002 Renaissance, Art gallery of UMA

    – 2008 Nude, Art gallery of UMA

    – 2008~2014 Through the beautiful Mongolian countryside, Art gallery of UMA

    – 2009 Two hearts, Art gallery of UMA

    – 2009~2016 Spring, Art gallery of UMA

    – 2010~2013 Exhibition of Young artists, Art gallery of UMA

    – 2012 Ballerina, Art gallery of Pearl

    -2013~2016 Autumn, Art gallery of UMA

    -2012 Charity of heart, Art gallery of UMA

    -2013~2016 Best art work, Art gallery of UMA

    -2013 Exhibition of Art house gallery

    -2013 Nude, Tsagaandarium art gallery

    -2016 Joint exhibition, Best art gallery

    -2016 360 degree, Bluemoon art gallery

    -2017 Exhibition for anniversary of School of Fine Arts at the Mongolian University of Art and Culture

    –2017 Heavenly steed, Best art gallery

  • Батжаргалын БИЛЭГТСАЙХАН- Эдийн засаг, төслийн удирдлага

    E-mail address: bbilegtsaikhan@gmail.com

    9. EDUCATION:

    2017-2018 Southern Taiwan University of Science and Technology, Taiwan, Tainan city

    Ph.D. of business management, doctorand

    Diploma thesis: “Big data analysis and data visualization”

    2013-2015 Humanities University, Mongolia

    Master of business administration

    Diploma thesis: “Macro Level Factor Analysis Affecting to the Bank Credit Risk During the Financial Crisis”

    2003-2007 Institute of Finance and Economics, Mongolia

    Bachelor of Economics degree №200702963 Thesis: “CMS methodology of credit risk, it’s Financial Analysis”

    WORK EXPERIENCE:

    “MICG” LLC, CEO, Jul 2020- Now

    “Gobi” JSC Head of strategic planning devision, Nov 2018 – Jul 2020

    I do cashmere market business analysis and business projects.

    “BarilgaMN LLC, Head of research department, Feb 2016 – Jan 2017

    Have experience in leading projects in the field of macroecnomics, building construction, real estate, a research report that included from market research for building material. Also the growth of macroeconomics, building construction and mining sector in Mongolia is concluded in this thesis. Have estimated market size, demand and supply of the construction market, apartment, service and land separately. The last chapter of thesis is focused on defining the level of building material, industrial market, import and usage. Furthermore, I have developed summary recommendation and conclusion after studying the decision and impact of state policy to the housing and construction materials.

    “MICG” LLC, CEO, Sep 2010- Jan 2015 Have developed more than a hundred Mongolian and foreign projects, more than 30 studies and provided over 20 business training and consultation service. It contains from projects on banking and finance, telecom, building construction, foreign investment, market research and customer survey.

    New progress group, Financial economis, Sep 2009-Aug 2010

    Have developed projects on the housing market and conducted consumer research. It produced a summary analysis on financial analysis, efficiency, profitability, ratio analysis, and company’s overall cash flow of apartments, office and service projects.

    Savings bank, Financial risk analyst, Jul 2007- Sep 2009

    The methods of assessing and scoring credit risk is used in my thesis. This thesis has found the perfect opportunity to implement in practice. My first work was a financial risk analyst in the risk management department of the Savings Bank. My main duty was to present the risk analysis of bank to the administration in every month. Also, to analyze the risk of the project with great numbers and to present the outcome to the credit committee. By doing this work. I have explored through the Mongolian big projects and research works. This work helped me to acquire very valuable skill.

    AWARDS AND HONORS:

    • Received Honorary letter of credence from Ministry of construction and urban development, 2016

    • Awarded from Start-up weekend international competition, 2015

    • Awarded as ‘Golomt Bank Scholarship Student’ while studying in the university, 2006

    • Awarded the first place in Institute of Finance and Economics’ Research Conference from, second place in Bank and Economics sector, Institute of Finance and Economics 2006-2007

    • Awarded the first place in ‘Erdmiin Ediin zasagch Research Conference’ jointly organized by Union of Mongolian students and Seruuleg Institute, 2005

    • Awarded the first place in Mongol Post Bank Research Conference, 2007

    PROFESSIONAL TRAINING:

    • Mongolian management consulting association, Consulting services standards ISO, 2016

    • Mongolian national chamber of commerce and industry, Company government management, 2015

    • Mongolian human resources institute, Human Resource special program of the MHRI, 2008

    • Ministry of industry and trade, Business and project, 2008

    • TV5 Mongolian development center, EXPERT business training and consulting center, 2008

    CLUB AND ACTIVITIES:

    • Mongolian research club, Founder and CEO 2011-2013

    • Member Young CEO club 2013-2016

    https://www.facebook.com/bileg…

  • Гомбын АЛТАНГЭРЭЛ- Зохион бүтээгч

    Зохион бүтээгч, зөвлөх инженер, багш.

    Робот, салхин цахилгаан станц, нарны халаагуур, лабораторийн тоног төхөөрөмж, шинэ загварын монгол гэр, хөгжим, яриа бичих систем, цахилгаан морин хуур, өнгө аялгууны цогц төхөөрөмж, электрон зоопарк зэрэг бүтээлийг зохион бүтээсэн.

    Боловсрол судлалын болон Техникийн ухааны магистр, Монгол улсын зөвлөх инженер. Тэрээр Дархан хотын З р сургуульд физикийн багш, Улаанбаатар хотын Залуу Техникчдийн Ордонд Бага оврын машин зохион бүтээх лаборатори,

    Автоматикийн лабораторийн эрхлэгч багшаар 10 гаруй жил багшилж хүүхэд залуучуудад техникийн сэтгэлгээг хөгжүүлэх тэдний зохион бүтээх авъяас чадварыг олгох,ирээдүйн инженер техникийн ажилтан бэлтгэхэд амжилт гарган ажиллаж байсан байна.

    Тэрээр нар, ус, салхины эрчим хүч ашиглах болон, автоматикийн чиглэлээр 20 гаруй техникийн бүтээл хийж ШБОС ,шинэ бүтээлийн гэрчилгээ авч байсны гадна ОХУ ын Москва, Болгар улсын Пловдив, БНАСУ ын Пьеханян хотуудад болсон олон улсын залуучуудын техникийн бүтээлийн үзэсгэлэнд техникийн бүтээл хийж оролцон шагналт байранд шалгарч байсан.

    Сүүлийн жилүүдэд инноваци, шинэ технологийг нийгмийн салбарт хэрэгжүүлэх зорилгоор ЦЕГ-ын холбооны хэлтэс, ЭМЯ-ны харьяа Эмнэлэгийн тусламжийн удирдах газартай хамтран хөдөө орон нутагт аймгуудын цагдаагийн хэлтэс ,Эрүүл мэндийн газруудын яаралтай дуудлага, мэдээллийн 102, 103 утсанд компьютерийн хяналтын систем, санах байгууламж санаачлан хийж гүйцэтгэсэн байна. 2000-2005 онуудад МУИС болон ШУТИС д сургалтын инженер багшаар, 2005 оноос “Залуу Зохион Бүтээгчдийн Нийгэмлэг”ийн захиралаар ажиллаж байсан.

    БҮТЭЭЛ

    “Тахь” авто картинг Залуу техникчдийн ордны бага оврын машин бүтээх лабораторт бүтээгдсэн

    Монголын анхны Робот “Сансар 102” бүтээл . Сургалт танин мэдэхүйн зориулалттай 1989 онд БНАСУ ын Пьехянан хотод болсон Олон улсын залуучуудын техникийн бүтээлийн үзэсгэлэнгээс шагнал хүртсэн

    1981 онд ОХУ Москва хотод болсон олон улсын залуучуудын техникийн бүтээлийн үзэсгэлэнгийн НТТМ үзэсгэлэнгийн тусгай шагнал.

    2004 онд Монгол улсын Оюуны өмчийн газраас Монгол улсын шилдэг зохион бүтээгч цол тэмдэг хүртсэн. Боловсролын тэргүүний ажилтан

    Ярилцлага унших

    https://www.facebook.com/altangerel.gombo

  • Дэрийлаамятавын ОНОН | Органик зүтгэлтэн

    Хөхийд ДЭРИЙЛААМЯТАВЫН ОНОН

    Органик Монгол хөтөлбөрийн үндэсний зохицуулагч, Органик Монгол хөдөлгөөнийг санаачлагч, Органик Монгол Ногоон Хөгжил Ногоон Ирээдүй ТББ- ын үүсгэн байгуулагч, захирал, Монголын Органик Ногоон Хүнсний Холбооны Удирдах зөвлөлийн гишүүн, IFOAM Asia гишүүн, IFOAM Global гишүүн.

    Органик зүтгэлтэн, эдийн засагч, агрономч.

    1979 онд төрсөн. Улаанбаатарын хотын лаборатор 1-р сургуулийг 1997 онд дүүргэсэн.

    БОЛОВСРОЛЫН МЭДЭЭЛЭЛ

    2016 он ХААИС, “Ногоон бордоот уринш, үр тарианы олон талт сэлгээ, түүний эдийн засгийн үр ашиг” сэдвээр Монгол улсын гавьяат багш Доктор, профессор А.Чойжамц, ХААИС, Хөрс агрохимийн тэнхимийн эрхлэгч доктор Б.Амарсанаа нарын удирдлага дор газар тариалангын салбарын тулгамдсан асуудал болох хөрс хамгаалал, хөрсний үржил шимийн нөхөн үйлдвэрлэлийн сайжруулах чиглэлийн сэдвээр докторын зэрэг хамгаалсан.

    2013- 2015 он ХААИС, АЭСургуулийн агрономийн докторантад элсэн суралцаж судалгааны ажил хийсэн;

    2012 он ХААИС, Агрономч мэргэжлээр бакалавр

    2004- 2006 он СЭЗДС, Эдийн засгийн ухааны MBA;

    1997- 2001 он СЭЗДС, Бизнесын удирдлага, эдийн засагч мэргэжлээр бакалавр;

    ХАМРАГДСАН СУРГАЛТ, МЭРГЭШСЭН ЧИГЛЭЛ

    2005 он “Leverage, Customer Service Courses” certificate Sanicon Business Training Center, Монгол

    2006 он Олон улсын чанарын хяналтын тогтолцоо ба менежментын сертификат, СХҮЗТөв, Монгол улс

    2008 он “Entrepreneurship and Business Development“ certificate of PUM Netherland, Монгол

    2012 он Олон Улсын Хөдөлмөрийн Байгууллагын “Ногоон бизнесын боломжууд” курс , ногоон бизнесийн олон улсын сургагч багшийн сертификат, ILO, Монгол

    2012 он “Органик хөдөө аж ахуйн технологи” сэдвээр хөгжиж буй 23 орны төлөөлөгч нарын оролцсон мэргэжил дээшлүүлэх курсд Монгол Улсаа төлөөлж оролцсон сертификат, БНХАУ

    2014 он “Органик хөдөө аж ахуй хөрс хамгааллын менежмент сертификат” Азийн 14 орны төлөөлөгч нарын оролцсон сургалт семинарт Монгол Улсаа төлөөлөн оролцсон, Филиппин

    2016 он “Органик тогтвортой хөдөө аж ахуйн менежмент сертификат”, БНСУ

    2014 он Дундад Азийн Органик Хөдөлгөөнүүдийн Олон улсын Органик форум семинарт Монгол улсаа төлөөлж оролцсон, Киргиз

    2016 он Органик Ази форумд Монгол Улсаа төлөөлөн оролцсон, Япон улс

    2017 онд Дэлхийн органик конференцид Монгол Улсаа төлөөлөн уригдсан, Энэтхэг

    2017 онд Азийн Органик Хөдөлгөөнүүдийн холбооны гишүүнээр Монгол улсаа төлөөлөн сонгогдож УЗөвлөлд уригдсан;

    АЖЛЫН ТУРШЛАГА

    2001- 2002 он Мэжикнэт ХХК, Датаком ХХК- д хэрэглэгчийн үйлчилгээ, маркетинг хариуцсан албаны дарга

    2002- 2003 он Чоно корпораци, Мон Элдарадо Констракшн, маркетингийн албаны дарга

    2003- 2006 он Петровис ХХК, Маркетингийн ахлах менежер, маркетингийн албаны дарга

    2006- 2009 он Цохонт өндөр ХХК-ийн дэд захирал

    2015- 2016 он Энх ногоон тал ХХК-ийн зөвлөх

    2009 оноос NTV ТВ, ЭКО ТВ- тэй хамтран ХАА байгаль орчны сургалт танин мэдэхүйн долоо хоног тутмын “Органик Монгол” нэвтрүүлгийг санаачлан ерөнхий продюсер, сэтгүүлч, хөтлөгчөөр 9 дэхь жилдээ эфирээр бэлтгэн хүргэж байна. Мөн байгаль орчин ХАА тулгамдсан асуудлуудаар асуудал шийдлийг үзэгчдэд хүргэх зорилготой хэлэлцүүлгийн нэвтрүүлгийг анхлан санаачилж, Эко форум нэвтрүүлгийн редактор хөтлөгчөөр ажиллаж байсан. “Иргэн бүр экологич” зорилтот төслүүдийн продюсер, хөтлөгч, сэтгүүлч, уран бүтээлийн зөвлөх

    2009 оноос МҮХАҮТанхим Органик Монгол хөтөлбөрийн үндэсний зохицуулагч, Органик Монгол хөдөлгөөнийг санаачлагч, Органик Монгол Ногоон Хөгжил Ногоон Ирээдүй ТББ-ын үүсгэн байгуулагч, захирал;

    2014 оноос Монголын Органик Ногоон Хүнсний Холбооны удирдах зөвлөлийн гишүүн;

    ХАА-Н САЛБАРТ ОРОЛЦСОН ТӨСӨЛ, ХЭРЭГЖҮҮЛСЭН АЖИЛ

    2010- 2014 он ХААЯам, ГТБХЗГазар БНСАУлстай хамтран хэрэгжүүлсэн Тогтвортой Хөдөө Аж Ахуйн Азын Орнуудын Сүлжээ Байгуулах /AFACI/ төслийн гүйцэтгэх зохицуулагч, зөвлөх;

    2015 он НҮБ- ХХААБайгууллагын Органик хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэх төслийн үндэсний зөвлөх, төслийн гүйцэтгэгч;

    2014 оноос Дэлхийн Органик Хөдөлгөөнүүдийн Олон улсын Холбооны Азийн Орнуудын салбарын гишүүн full member of IFOAM ASIA

    Олон Улсын Хөдөлмөрийн Байгууллагын итгэмжлэгдсэн ногоон бизнесын сургагч багш- Certified green business trainer of the ILO /International Labor Organization/

    2009 оноос Үндэсний органик хөдөө аж ахуйн ЖДҮйлдвэрлэгч нар, газар тариалан эрхлэгч фермерүүдэд сургагч багш, ногоон бизнесын зөвлөх, органик хөдөө аж ахуйн үндэсний эксперт;

    ХААХҮЯамтай хамтарсан Органик Хүнсний хууль боловсруулах ажлын хэсгийн нарийн бичгийн дарга, Засгийн газарт өргөн барих ажлын хэсгийн гишүүн, органик стандартын үндэсний хорооны гишүүн;

    ТБ, ТББ, ОУБайгууллагуудтай хамтран Органик хөдөө аж ахуй, үйлдвэрлэлийн зохистой дадал, органик хөдөө аж ахуй газар тариалангын чиглэлээр 4000 гаран газар тариалан эрхлэгч нар, ЖДҮйлдвэрлэгч нарыг сургаж, лекц, сургалт, семинар, зөвлөгөөнүүдийг санаачлан 8 жилийн турш тасралтгүй зохион байгуулж лектороор ажилласан;

    Органик Хөдөө Аж Ахуйн Олон улсын Хөдөлгөөнүүдийн Холбоотой хамтран ажиллах санаачлагыг ажил хэрэг болгон, ерөнхийлөгч Andre Leu- г Монголд анх удаа урьж, хамтын ажиллагааны замыг нээхэд идэвх оролцоогоо оруулан ажилласны үр дүнд өдгөө Монгол улсын холбогдох салбарын байгууллагууд болон ХХҮҮХҮЯам, UNDP FAO болон IFOAM- ын хамтын ажиллагаа бэхжиж байна.

    БОНХЯам, БХСантай хамтран Байгаль орчны жилийг санаачлан эко хөтөлбөрүүдийг боловсруулж, зорилтот төслүүдийн хэрэгжүүлэгчээр ажиллан Байгаль орчин, ногоон хөгжил, эко боловсролын чиглэлээр 3000 гаран хүүхэд залуучуудыг сургаж дадлагажуулсан.

    Сэдвүүд: Органик хөдөө аж ахуй, тогтвортой хөдөө газар тариалан, эко дадал, ногоон орчин, эко клуб органик фермерын аж ахуй, ногоон орчин, ногоон манлайлал, эко элч гм.

    Өнгөрсөн хугацаанд Органик аж ахуй, органик үйлдвэрлэл, ногоон орчин, эко боловсролын чиглэлээр 20 гаран жижиг зорилтот төслүүдийг санаачлан хэрэгжүүлсэн.

    Ногоон хөгжлийн чиглэлээр ТВ- ын 3 зорилтот төсөл, долоо хоног тутмын нэвтрүүлэг санаачлан 8 жилийн турш 400 гаран зорилтот нэвтрүүлэг бэлтгэсэн.

    Байгаль орчины чиглэлийн 30 гаран дугаар шууд нэвтрүүлэг санаачлан удирдаж бэлтгэн нэвтрүүлсээр байна.

    2009- 2016 он Органик хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэгжиж байсан 20 гаран жижиг дунд бизнесийн төслүүдийн маркетинг, бизнес зөвлөхөөр ажиллаж байсан. Өдгөө зарим нь үндэсний шилдэг брэндүүд болж хөгжиж байна.

    Органик хүнсний үйлдвэрлэлийг дэмжих чиглэлээр хэрэгжиж буй төслийн үр дүнд 600 гаран иргэд аж ахуй бүлэг хоршооны 5000 гаран хүний амьдралыг сайжруулахад хувь нэмрээ өнгөрсөн хугацаанд орууллаа.

    2012 он Органик тариалангийн анхны гарын авлага, сурах бичиг зэрэг сургалтын материал номыг санаачлан боловсруулж хэвлэн гаргасан.

    Органик хөдөө аж ахуйн чиглэлээр 20 гаран сургалтын багц нэвтрүүлгүүд бэлтгэн гаргасан.

    2009- 2016 он Органик хөдөө аж ахуйн чиглэлээр Органик Монгол вэб сайт, пэйж, Органик Монгол Хөтөлбөр, Хөдөлгөөн, Монголын Агрономичдын групп зэрэг сошиал медиа группүүдийг санаачлан админаар ажиллаж байна.

    2009 оноос эхлэн органик хөдөлгөөнийг үндэсний хөтөлбөр хөдөлгөөн болгож, олон улсын түвшинд гаргаж ажиллахыг зорин ЭРҮҮЛ МОНГОЛ ХҮН-ний төлөө ЭРҮҮЛ ОРГАНИК ХҮНС, ХАА, БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ чиглэлээр тасралтгүйгээр 10 дахь жилдээ ХХААХҮЯам, БОНХЯам, НХААГазар, НҮБ-ХХААБ, SDC, ADRA Монгол, World Vision г.м ОУБайгууллагууд, чиглэлийн бүх ТБ, ТББ, ОУБайгууллагуудтай хамтран ажиллаж ирсэн байна.

    ГАВЪЯА ШАГНАЛ

    2011 он МУлсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын Газар, БОНХЯам, МҮХАҮТанхимын хамтарсан дээд шагнал анхны ногоон манлайлагч GREENPRENUER;

    2013 он Хүнс Хөдөө Аж Ахуй Хөнгөн Үйлдвэрийн Тэргүүний ажилтан, ХХААХҮЯамны нэрэмжит шагнал;

    2011, 2012, 2015 оны Хөдөө Аж Ахуйн шилдэг төсөл, шилдэг номинациуд, ХААЯамны нэрэмжит шагнал;

    Байгаль орчин, дэлхийн дулаарлын эсрэг олон улсын хүмүүнлэгийн элч, Төгс Гэгээрсэн Их Багш Чин Хайн Олон улсын нийгэмлэгийн нэрэмжит олон улсын шагнал “Байгаль орчинд ээлтэй баатараг үйлстэн- Eco& Green hero 2012” Reward from Supreme Master International Association

    ХОЛБОО БАРИХ
    onon.tap@gmail.com
    976-98113003, 976-91918550
    www.organicmongol.mn
    Facebook ID: Onon Deriilaa OrganicMongol
    Twitter ID, LinkedIn ID: Onon Deriilaa
    Tel&Fax: 976- 77334363
    https://www.facebook.com/OrganicMongol/
    https://www.facebook.com/groups/organicmongol/

  • Эрдэнэсүрэнгийн ЭРДЭНЭБАЯР- Мэргэжлийн гэрэл зурагчин

    Erdenebayar is a professional photographer, who’s been around cameras for as long as he remembers. In 1996 he graduated from the National University of Mongolia, School of Journalism, and worked as a professional photo-journalist for MONTSAME News Agency of Mongolia and ADMON Photo Agency. He is a winner of a prestigious Steel Penman Award of Mongolian Journalists’ Association.

    In 2000, he polished his skills further by completing advanced digital photography courses at the New York Institute of Photography. He is a member of Professional Photographers of America.

    MongoliaPhotoGallery.com is where Erdenebayar shares all his work with you. He currently resides in Moraga, California, with his family.

    Exhibitions:

    – 2018 LIFE THORUGH MY LENS – Photography Exhibition in Oakland, California, USA

    – 2018 LIFE THORUGH MY LENS – Photography Exhibition and Book Ceremony, Ulaanbaatar, Mongolia

    – 2006 MONGOLIA’S 800TH YEARS ANNIVERSARY – Photo Gallery at National Museum of Natural History in Washington DC, USA

    – 2006 WILD WIND MONGOLIA – Photo Show in Denver, Colorado USA

    – September 2001 MONGOLIA – Photography Exhibition, San Francisco, CA, United States.

    – December 1993 THE NEXT STOP – Portrait Exhibition, Ulaanbaatar, Mongolia

    https://www.mongoliaphotogallery.com

  • О.Лхагва- Квант физикч, Дээд тэнгэрийн шинжлэх ухааны квант физикийн үндэс

    Нэрт квантын физикч, Доктор, профессор, Олон Улсын Эйнштений нэрэмжит шагналт, Шинжлэх ухааны Гавъяат зүтгэлтэн.

    Монгол гүн ухааны, Нүүдлийн соёл иргэншлийн хөгжил, Хөх Мөнх ТНГР-ийн хүчинг Квант физикийн онолоор “Дээд тэнгэрийн шинжлэх ухааны квант физикийн үндэс” судалгааг толилуулсан нэрт эрдэмтэн, судлаач.

    Эрдмийн гараа энтэй үйлсийн залуурч

    Монгол Улсын шинжлэх ухааны гавьяат зүтгэлтэн О Лхагва бол МУИС-ийн уугуул буюу оюутан, багш, эрдэмтэн, профессор юм. Түүний хичээл зүтгэл, эрдмийн үйлс Монголдоо төдийгүй дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдсөн гэдгийг хэлэхэд сэтгэл хангалуун байна.  Нэг үгээр хэлбэл, билиг танхай авьяас, эрдэм бүтээл, зүтгэлийн зам мөр, тэр тусмаа шинжлэх ухааны шинэ чиглэлийг  эх орондоо хөгжүүлэхээр чармайж, чансаа нь олон улсын төвшинд бүрэн нийцсэн гэдгээрээ онцлогтой. Түүнийг эцэхийг мэдэхгүй  хөдөлмөрч, энтэй сэтгэгч, эгэлгүй авьяастан гэвэл олон хүн надтай санал нийлэх биз. Түүний гол чанар “Би үүнийг хийсэн, бүтээсэн” гэж хэзээ ч өөрийнхөө тухай ярьж, сурталчилж явсангүй. Харин бүтээл нь он цагийн шалгуурыг давж, эзнээ түмэн олноо улам бүр таниулж яваа нь гайхамшиг юм. О.Лхагваа багшийн авьяас хүүхэд байхаас нь илрэн онц сурч, багш нарынхаа хайрыг татаж чаджээ. Тухайлбал, дунд сургууль төгсөх тооны шалгалтын  сэдвийг багш самбарт бичээд эргэхэд бодлогыг аль хэдийнэ бодчихдог байж. Энэ тухай Г.Додон багш нэгэнтээ бахархан өгүүлсэн нь бий. Түүний энэ чанар оюутан ахуй, судалгааны ажилд  нь улам бүр шингэсэн гэлтэй.

    Тэрбээр Увс аймгийн 10 жилийн сургуулийг 1957 онд онц, МУИС-ийг 1961 онд улаан дипломтой төгссөн.  1971 онд Цөмийн шинжилгээний нэгдсэн институт (ЦШНИ)-д дэд докторын зэрэг хамгаалахад Онолын  физикийн лабораторын дэд захирал, профессор В.Г.Соловьев  “Өөрөө сурч, сэдэж, асуудлын гүнд нэвтэрдэг онолч, физикч”, 1995 онд гэрэл, бөөмс атомын үйлчлэлцлийн онолоор шинжлэх ухааны докторын зэрэг хамгаалахад Москвагийн улсын их сургуулийн профессор В.В.Балашов болон академич Н.Содном нар “Атом, цөмийн мөргөлдөөний онолын шинэ чиглэлийг эх орондоо хөгжүүлж, МУИС-д шавь сургууль үүсгэн бүрэлдүүлсэн эрдэмтэн” хэмээн үнэлсэн байдаг. Эдгээр нэрт эрдэмтэд О.Лхагваагийн  монгол билиг авьяас болон бүтээлийнх нь цар хүрээг  онож тодорхойлсон гэж одоо ч эрдэмтэн шавь нар нь дуу нэгтэй өгүүлдэг. Түүний бас нэгэн эрхэм чанар “Амжилттай, өдий зэрэгтэй амьдарч яваагаа улс түмнийхээ буян гэж залбирах. Өөрөөр хэлбэл, тэрбээр “Монгол төрийнхөө нэр, түмний буянаар  сурч боловсорч, Олон улсын цөмийн шинжилгээний төвд он удаан жилээр ажиллаж, улмаар  шавь нар, ард түмнээс нэр хүнд  хүлээлгэсний ачийг хариулах нь миний эрхэм үүрэг” гэж ярих дуртай. Үнэхээр ч  их сургуульдаа багшилж эхлэнгүүтээ л сургалтыг эрдэмжүүлэх, эх орондоо шинжлэх ухааны шинэ чиглэлийг үүсгэн хөгжүүлэх, сургууль, боловсролын байгууллагыг бэхжүүлэх, Монгол Улсын боловсрол, шинжлэх ухааныг удирдаж зохион байгуулах, хөгжүүлэх үйлсэд өнөөг хүртэл сэтгэл зүтгэл, хүч хөдөлмөр, мэдлэг ухаанаа харамгүй зориулж яваа эрхэм нэгэн буурал юм. Ялангуяа тэрбээр шавь нарынхаа хамт тулгуур шинжлэх ухааны галын шугамд эрэл хайлт хийж, эрдмийн дэвшлийг ямагт соргогоор мэдэрч, шинэ чиглэлийг барьж бүтээх, туурвих оргилуун зорилго дэвшүүлж, түүнийгээ хэрэгжүүлэхийн төлөө одоо ч залуу насныхаа эрчээр ажилладаг,  ясны сурган хүмүүжүүлэгч, эрдэмтэн гэвэл олон хүн мөн л надтай санал нийлнэ.  Учир нь, үйлс, бүтээлийнх  нь урт зам зурайж,  хөгжүүлсэн  эрдмийн шинэ чиглэл, төрүүлсэн шавь нар, тулгуур  бүтээл нь  зүй ёсоор олны хүндэтгэл хүлээж байгаа болохоор ийм итгэлтэй хэлж байна. Тэгээд ч эрдмийн гараагаа эрчтэй эхэлсэн түүний гавьяа зүтгэл ямагт энтэй байдаг нь уйгагүй, туйлбартай зангийнх үлгэрлэл юм.

    Шавь сургуулиасаа олон алдартан төрүүлсэн “Өндөр аав”

    Шавь сургууль гэхээр л хамгийн түрүүнд О.Лхагваа багшийн дүр төрх тодорно. Тухайлбал, тэрбээр Цөмийн шинжилгээний нэгдсэн институт, Москвагийн Улсын их сургууль, МУИС-ийн хамтын ажиллагааны хүрээнд 20 гаруй жил атом, цөмийн физикийн онолыг хөгжүүлэхэд оюун ухаан, хүч чадлаа дайчлан ажилласан юм. Үүний үр дүнд  Монголын их сургуулиуд дундын онолын физикийн шавь сургууль бүрэлдүүлсэн гавьяатай. Уг шавь сургуулиас манай орны болон гадаадын Шинжлэх ухааны академийн гишүүн гурав, профессор зургаа, шинжлэх ухааны доктор гурав, дэд доктор 10, олон арван магистр төрсөн төдийгүй Монгол Улсын гавьяат зүтгэлтэн дөрвийг “өлгийдөж” авсан шавь сургуулийн “Өндөр аав” юм. Эдүгээ шавь нарынх нь шавь сургууль ч салбарлан үүсч  бэхжиж байгаа нь олзуурхууштай. Түүний их суу заль энэ мэтчилэнгээр үргэлжилж хэзээ ч дундрашгүй билээ.

    О.Лхагваа багш хүн төрөлхтөнд хувьслын язгуур учиг үзүүрийг  хэлхдэг синергетикийн ухааныг ч өндөр төвшинд эзэмшсэн нэгэн. Мэдлэг чадвараа  атом, цөм, бодисын хувирлын зүй тогтол хийгээд гүн ухааны судалгаандаа хэрэглэжээ. Өвөг монголын тэнгэр эрдмийн үндсийг квант физик, синергетикийн үзлийн өндөрлөгөөс судлахдаа “Их суу заль” эрдэм нь суурь хувьсал буюу нүүхүйг илэрхийлэх зарчмаараа өнөөгийн синергетик буюу шугаман бус эрдэмд дүйж байгааг тэрбээр тодруулсан. Тиймээс энд дээд тэнгэр квант физикийн талаар товч өгүүлэх нь зүйтэй. Унги үндэс буюу Өрнийн шинжлэх ухаан одоо ч  учир утгыг олоогүй өвөг дээдсийн нүүдлийн соёлын гүн учрыг хумхи ертөнцийн квант физик, синергетик эрдмийн үзэл аргыг хэрэглэн шинэ санаа дэвшүүлсэн эрдэмтэн, багш бол О.Лхагваа юм.  Квант физикийн үүднээс үзвэл дээд тэнгэр бол орчлонд гурван цагт тохиох тавилан зураг сан гэж үздэг байна. Судалгааныхаа үр дүнг О.Лхагваа багш “Дэлхийн монголч эрдэмтэд”-ийн VII-XI их хуралд танилцуулж өндөр үнэлэлт авсан байдаг. Монголчууд орчлонгийн дээд оюуны нууцыг билгээр таниад, хүмүүний үйлийг жолоодох дээд шударга үнэн-Тэнгэрийн засаглалыг бадруулсан гэх билиг санааг нь эрдэмтэд, өргөн олон дэмжиж байгаа нь үгээр хэлэхийн аргагүй бахархал, судалгааны үнэ цэнэ юм.  Энэ ч утгаараа О.Лхагваа багш “Чингис хаан шуналд автаж дайн хийж байсан биш харин эд, эрхийн хавчлага, дарамтад тарчилж байгаа суурин түмнийг тэнгэрийн засаглал бүхий шударга ариуны замд гаргахыг л чармайж байсан. Тэнгэр үзэл төрийн зарчмаа сэргээж, дэлхийн нүдний өмнө дуурайлал болж чадвал  өнөөгийн бид дээдсийн гэрээсийг ариунаар сахиснаа  нотлон харуулна. Монгол төрийн өнөөгийн уймрал балчиг бол тэнгэр үзлээ умартан гээж, эзгүйрч эх захаа алдсан балмад танхайрлын баримт мөн” гэж харамсан өгүүлсэнийг дурьдахгүй өнгөрч боломгүй санагдлаа. Түүний эрдмийн цар хүрээ, судалсан бүтээлийг энд нэг бүрчлэн тоочин бичвэл мэдээж сонины хуудас хүрэлцэхгүй. Тиймээс харь орноос эрдэм өвөрлөн ирж, эх орондоо цэцэглүүлсэн намраас товч танилцуулъя

    Тэрбээр сүүлийн 10-аад  жил ЦШНИ, Европын холбоо, МУИС-ийн хамтын ажиллагааны хүрээнд  цацрагийн үйлчлэлээр эс эвдрэх, биохимийн хувирал явах,  эс эргэж сэргэх, мөхөх асуудлаар олон улсын хамтын ажиллагаанд оролцон үр бүтээлтэй ажиллаж, эх орныхоо нэрийг дуудуулж яваа цөөн эрдэмтний нэг. Жишээлбэл, уураг тархины нейроны ДНХ-д цацрагийн үйлчлэлээр үүссэн  эвдрэлийг судлах арга зүйн багц программ боловсруулсан нь дэлхийн 100 орчим лабораторт  нэвтэрсэн байна. Тэрбээр бас “Эх оронд хавдар нүүрлэж байгаад эрдэмтний хувьд сэтгэл ихэд эмзэглэдэг. Иймээс цөмийн анагаахуй, хавдрын язгуур үндсийг илрүүлэх цитогенетикийн судалгааны  чиглэлийг эх орондоо үүсгэн цэгцрүүлэхээр зүтгэж байгаа нэгэн. Мөн цацрагийн биологи, цөмийн анагаахуйн олон улсын “Geant 4” багцад суурилсан  тооцоо-дүрслэлт туршилтын судалгаа-сургалтын лабораторийг бүтээж МУИС-ийн сургалтад нэвтрүүллээ. Олон улсын төвшний доктор, магистрын сургалтын хөтөлбөр нээснээр таван доктор, хэд хэдэн магистрын судалгааг удирдаж байна. М.Батмөнх Моквагийн улсын их сургуульд, Л.Баярчимэг МУИС-д эрдмийн зэрэг хамгаалахаар судалгааны ажлаа бичиж дуусгасан баяртай мэдээ надад бий. 2013, 2016 онд цацрагийн биологийн олон улсын эрдмийн хурал зохион байгуулсан. 2019 онд ЕХны “GEANT 4” төв болон ЦШНИ-тэй хамтран Азийн орнуудын эрдэмтэн, мэргэжилтэн залуусыг оролцуулсан олон улсын сургалт-семинарыг зохион байгуулахаар бэлтгэл хангаж байна” хэмээн даруухан өгүүлж байсан нь одоо ч сэтгэлд тодхон.

    “Нэвтэрхий толь”-д бүртгэлтэй нэр хүндтэй эрхэм

    Түүний амнаас байнга гарах “Тооцоо-дүрслэлт лаборатори”-ын талаар тодотгоё. О.Лхагваа багш олон жил хуримтлуулсан  физик, математик, мэдээллийн технологийн мэдлэг, чадвар туршлагаа хэрэглэн байгаль-нийгмийн үзэгдлийг математикаар  илэрхийлж улмаар юмс, үзэгдэл хувирлыг  хөдөлгөөн дүрс, дуу авиатай нь цогцлоосон  загварчлалын аргыг санаачлан боловсруулжээ. Олон улсын “Geant 4”  багц, математик-загварчлал, мэдээллийн технологийн дэвшил, арга зүйг хэрэглэн “Дунд сургуулийн физикийн иж бүрэн загвар лаборатори” бүтээх ажлыг хөтөлж, сүүлийн 10 гаруй жил дараалан сайжруулж, 2018 онд Улсын бүртгэл оюуны өмчийн газраас бүтээгчийн эрхийн гэрчилгээг гарджээ. Үүний онцлог, шинэлэг давуу тал нь сурагцагсад лабораторын тооцоо-дүрслэлт туршилтыг гүйцэтгээд тоон баримтыг тойруулан ном хаялцах замаар тулгуур хуулийг өөрсдөө нээж, томьёог бичиж, томьёоллыг гаргах зарчмаар бүтээсэн инноваци юм. Цаашдаа ЕБС-ийн сургалтад нэвтрүүлэх зорилго тавин уйгагүй ажиллаж байгаагаа тэрбээр илэрхийлнэ билээ. Энэхүү үйл ажиллагааныхаа  явцад МУИС, ХААИС, МУБИС, Дундговь, Архангай, Увс, Дорнод аймгийн дунд сургуулийн физик, мэдээлэл зүйн эрдэмтэн багш нарын судалгаа сургалт, зохион бүтээх баг бүрэлдүүлээд амжжээ. Энэчлэн түүний бүтээл зузаанаас зузаан болсоор л байна.

    О.Лхагва багш цөм, атомын квант онолоор судалгааны ажлаа эхэлж, синергетикийн цогц үзэл, математик-мэдээлэл зүйн аргад нэвтэрч байгаль-боловсрол-нийгмийн үзэгдлийг загварчлахаар дамжин эдүгээ эсийн цацрагийн биологоор  идэвхтэй ажиллаж байгаа өргөн цар хүрээтэй 500 гаруй бүтээлтэй эрдэмтэн багш юм. “Молекуляр физик”, “Квант харвах тэртээ гүнд”, “Атомын физик”, “Тооцоололт математик физик”, “Цацрагийн биологийн тооцоо-дүрслэлт туршилтын лаборатори” зэрэг 40 гаруй ном, сурах бичиг туурвиж, хянан шүүжээ. Үүн дээр нь электрон сурах бичиг гарын авлагууд нэмэгдэж уртаас урт жагсаалт гарна.

    Дэлхийд үнэлэгдсэн эрдэмтнээ дэндүү бага мэдэж байгаа нь харамсалтай

    О.Лхагваа багшийг ямар хүн бэ гэдгийг мэдэхэд их амархан. Хүнтэй мэндэлж, харилцаж байгаагаас нь илт. Хөгшин, дунд, залуу үеийнхнийг бүгдийг “Та” гэж хүндэтгэнэ. Ёстой л “Эрдэмтэй хүн даруу, их мөрөн дөлгөөн” гэсэн үг юутай үнэн юм бэ гэх бодол О.Лхагваа багшийг харангуут л санаанд бууна. Бас болоогүй ээ, түүний нэг сайхан чанар эхлээд хүний үгийг дуустал сонсч, дараа нь яриагаа эхэлдэг. Энэ нь бас л өндөр төвшинд боловсорсны гэрч гэлтэй. Түмний хүндэтгэлийг хүлээсэн ийм л сайхан эрдэмтэн бүтээл туурвил, ажил үйлсдээ бүхий л насаа зориулан эгэлээс эгэл амьдарч байна. Дэлхийд бүтээл туурвилаараа хүлээн звшөөрснийг нь илтгэх шагнал түүнд олон бий. Жишээлбэл, тэрбээр Олон улсын  физикийн Эйнштейний шагналтай. Нью-Йоркийн шинжлэх ухааны академийн жинхэнэ гишүүн, Олон улсын шугаман бус эрдмийн академийн гишүүн, ХХ зууны дэлхийн 2000 шилдэг хүний данс болон “Дэлхийд хэний хэн бэ” нэвтэрхий тольд бүртгэлтэй нэр хүндтэй эрхэм юм. Харин Монголдоо МУИС-ийн шилдэг сурган хүмүүжүүлэгч багш, их сургуулиудын консерциумын шилдэг багш, Монголын оюуны өндөр чадавхтай хүний бүртгэлтэй нэгэн ажээ. Түүнчлэн О.Лхагваа багш шавь нарынхаа хүндлэлийг жинхэнэ утгаар нь хүлээсэн хүн. Дундговь аймгийн Өлзийт сумын иргэн, шавь Х.Отгонмөнх нэгэн захидалдаа:

    “…Амьд бурхан байдаг гэвэл тэрний нэг нь Та

    Ариун эрдмээс нь адис авсан азтай шавь нар нь

    Сац суварга олныг бүтээж ачийг тань хариулна гэвэл

    Сая саяыг босгоод ч хариулж үл хүрэлцэх

    Буянтай, ачтай гэгээнтэн багш тандаа, үргэлж баярлаж явдаг шүү…” гэж сэтгэлийн үгээ нандигнан урлажээ. Мөн Дубна-Наукоград хотоос шавь Н.Жаргалан:

    “Өөрөөрөө биш шавиараа бахархаж зовлонгоо мартдаг

    Өргөн түмний үрсийг гэсээр жаргалаа мартдаг

    Саруул танхимд шавь нартайгаа шуугихдаа амьдралаа мартдаг

    Самбар шохой, ном дэвтэр дунд ар гэрээ мартдаг…” хэмээн багшдаа зориулж шүлэг тэрлэснээ алс нутгаас илгээж байсан байх юм. О.Лхагваа багш шавь нарынхаа сэтгэлийн үгтэй захидлыг эрдмийн бүтээлтэйгээ адитган эрхэмлэж яваа нь сайхан сэтгэгдэл төрүүлсэн. Харин багшийнхаа талаар доктор Р.Бадамдамдин “Миний багш О.Лхагваа онолын физикийн шавь сургуулийг Монголдоо байгуулсан нэрт эрдэмтэн. Одоо  энэ сургууль тэлж олон доктор, профессор бүр академич төрөн гарч байна.  Манай багш шиг хэд хэдэн  шавь сургууль үүсгэсэн хүн Монголд нэг ч байхгүй. Тиймээс буурал багшаараа бид  бахархдаг. Нас өндөр болсон ч багш минь залуу хүн шиг эрч хүчтэй, биднийхээ түшиг тулгуур, үлгэр дуурайлал болж эрдмийн ажлаа туурвиж явна. Багшийгаа бүтээрээ баярлуулахыг бид хичээдэг. Жинхэнэ халамжлан хүмүүжүүлэгч гэж ямар хүнийг хэлэх вэ гэвэл би О.Лхагваа багшийгаа л хэлнэ.  Олон жилийн өмнө бид “Ардын багш  цол”  олгуулахаар  санал хүргүүлсэн ч одоо хүртэл чимээгүй байгаад харамсч явна” гэв. Докторант Н.Тэгшбаяр “Ихэнх хүн нэг хэвэнд баригдчихсан байдаг. Харин О.Лхагваа багш  тийм биш. Цөөн үгээр хэлбэл, бүх зүйл нь хайрцаглагдсан биш чөлөөтэй, аливаа зүйлийн цаад утга, учирт нэвтэрч  байж сая үгээ хэлдэг. Туйлбартай  шударга зантай. Сансар огторгуй судаллаа гэхэд түүнийгээ газар дэлхийтэй хамтад нь судалж байх жишээтэй. Монголд онолын физикийн үндэс суурийг тавилцсан эрдэмтэн. Суурь судалгаа бүхнээ амьдралд хэрэгжүүлж тооцоо судалгааг хамтад нь хийдэг ясны сайн эрдэмтэн хүн гэж би багшийгаа үнэлдэг. Ямарч хүнд чин сэтгэлээсээ туслахсан гэж хичээдэг зөөлнөөс зөөлөн зантай хүн.  Эрдмийн ажилдаа сэтгэл зүтгэл, мэдлэг чадвар, амь амьдрал, залуу халуун насаа бүрэн зориулсан буурал эрдэмтэн. Төр түмэн бүтээлд нь үнэлгээ өгөх цаг болсон доо” гэлээ.

    Бүтээлээрээ ч, шавь нарынхаа өгсөн үнэлгээгээр ч ийм нэгэн бяд заасан бүтээл ихтэй О.Лхагваа гэдэг эрдэмтэн та бидний дунд бүтээл туурвилаа хийж оргилын оргил өөд аль хэдийнэ гарчихсан хэрнээ чимээ аниргүйхэн  эрдмийн шинэ чиглэл хөгжүүлж суугаа буурал юм. Уулс өөрөө өөрийгөө аниргүйхэн нөмөрлөж тухлан оршдог гэдэг юутай үнэн үг вэ. Энэ ч үүднээс хийсэн бүхнийг нь багцлан хэлбэл О.Лхагваа багш эх орондоо шинжлэх ухааны хэд хэдэн тулгуур  чиглэлийг хөгжүүлж,  эрдмийн шавь сургууль бүрэлдүүлэн олон арван эрдэмтэн бэлтгэж, МУИС болон бусад их сургуулиудад сургалтыг эрдэмжүүлэх, нийт ард түмний дунд физик-гүн ухааны үзлийг түгээн дэлгэрүүлэх үйлсэд нөр их хөдөлмөрөө зориулж яваа эрдмийн зам мөр хөөсөн үнэлж баршгүй ачтан юм. Түүний энэхүү бүтээлч зүтгэлийг шавь нар нь үнэлүүлэхээр Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар цол, Д.Сүхбаатарын одонд тодорхойлж саналаа илэрхийлж байна. Их эрдэмдээ хоёргүй сэтгэлээр зүтгэж дэлхий мэддэг энэ эрдэмтнээ бид үнэлж хүндлэх цаг болжээ. Тиймээс шавь нарынх нь багшийнхаа алдрыг Монгол даяар дуурсгах гэсэн эгэлгүй хүсэл удахгүй биелж дэлхий мэддэг эрдэмтнийхээ оюуны хүчийг үнэлэх цаг удахгүй ирнэ байх гэсэн учиртай ерөөлөөр энэхүү хөрөг бичлэгээ өндөрлөе. Эрдэмт суу заль ямагт дэлгэрэх болтугай.

    Б.ДААРИЙМАА

    Нийтлэл, судалгааны бүтээл унших http://olkhagva.blogspot.com/

  • Пүрэвдаваагийн БАЙГАЛЖАВ- Хөгжмийн зэмсэг урлалын мастер

    Морин хуур, монгол хөгжмийн зэмсэг урлалын мастер, монгол өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлэгч соёлын зүтгэлтэн. “Эгшиглэн магнай” хөгжмийн үйлдвэрийг үүсгэн байгуулагч.

    1991 оноос Эгшиглэн хөгжмийн зэмсэгийн урлангаа үндэслэн байгуулж, морин хуур, эвэр бүрээ, хийл, ятга, Алтай ятга гэх мэт монгол хөгжмийн зэмсэг урлах арга барилыг хөгжүүлэн олон мянган морин хуур хөгжим урлаж, олон зуун шавь нарыг төрүүлж, монгол хөгжим урлах, үйлдвэрлэн, өв соёлоо дэлгэрүүлэх их үйлсд үнэт хувь нэмэр оруулсан юм.

    Өмнөгөвь аймагт төрсөн. Адуучин айлын хүү. Зургадугаар ангиасаа сургуулиасаа гарч хөдөө адуунд явдаг байлаа. Манайн нутгийнхан их сайхан дуу хууртай хүмүүс байдаг. Олонхи нь морин хуур татдаг байв. Би морьтой ойрхон өссөн болохоор морин хуурыг их бэлгэшээдэг байсан юм. Модоор юм хийх гарын дүйтэй ч байсан. Тэр үеэс морин хуур сонирхож анх 16 насандаа хуур хийж байлаа. Удалгүй цэрэгт явсан. Халагдаж ирээд хөдөө биш төв газар руу орж ирсэн юм. Тэр үед морин хуур, гар урлалаа сонирхож байсан ч Шарын голын уурхайд долоон жил ажиллаж, гэр бүлтэй боллоо. Анхны хүүхэд маань төрөөд гэртээ долоо хоногийн чөлөөгөөр ирээд морин хуур хийсэн юм. Үүнээс хойш заваараа хуур хийдэг болсон. Тэгээд 1989 онд урлаачаараа ажиллахаар Улаанбаатар хотод ирж, Монголын анхны үлээвэр хөгжмийг орчин цагийн сонгодог хөгжим болох хүртэл нь хөгжүүлж ирсэн Монгол Улсын төрийн соёрхолт, нэрт хөгжмийн урлаач Д.Индрээ багшид шавь орж байсан юм. Ингээд эвэр бүрээ бишгүүрийн урлаач гэсэн мэргэжилтэй болсон доо.

    -“Эгшиглэн магнай” ХХК хэдийнээс эхлэн үйл ажиллагаагаа явуулж байна вэ?

    1991 онд гэр бүлийн хүнтэйгээ нийлж, “Эгшиглэн” хувиараа эрхлэх аж ахуй гэдэг үндэсний хөгжмийн зэмсгийн урлал, худалдааны чиглэлээр үйлдвэрлэл эрхэлж, эхэлсэн. Хувийн бизнесийн маань эхлэл байсан юм. 1990 онд зах зээлд шилжсэнийг дагаж өөрөө бие дааж чөлөөт зах зээлд хүчээ сорихоор шийдсэн. Мэдээж багшаасаа тусгаарлаж ажиллахаар том зориг гаргасан. Эхлээд хоёулхнаа ажиллаж байхад нэлээд хүнд байсан ч 1990 оны дундуур арав, 2000 оны эхээр 20 гаруй ажилтантай болсон. Одоо 50 гаруй урлаачтай ажиллаж байна даа.

    Хөгжмийн зэмсэг урлах хүн асар нарийн мэдрэмжтэй байх ёстой гэдэг?

    -Тэгэлгүй яахав, уйгагүй хөдөлмөрөөс гадна маш их сонирхол, ур ухаан, нарийн мэдрэмжийг харамгүй зарцуулах хэрэгтэй.

    -Танай бүтээлүүдийг голчлон ямар хүмүүс худалдаж авдаг вэ?

    -Ер нь хэрэглэгчид маань, уран бүтээлчид маань хөгжмийн шаардлага хангасан, ерөнхий стандартаар урласан, ур хийц сайтай хуурыг таашаадаг, бид ч захиалагчийн хүсэл сонирхлын дагуу хөгжмөө хийхийг эрмэлздэг. Түүнийгээ дагаад ч манай хуур улам шинэ шинэлэг болж, чанаржиж, хөгжиж байгаа болохоорхувь болон албан байгууллагуудын захиалгыг хамгийн их авдаг. Ялангуяа сүүлийн гурван жил захиалга нэмэгдэж бараг 2000-аад хуур хийсэн байна.

    -Таныг урлагийнхан морин хуурыг өөрчлөхөөсөө илүү уран хийцтэй болгоход анхаардаг гэлцдэг. “Алтан ураг хамтлагийнхны тоглодог “мангас хуур”-ыг таныг бүтээсэн гэдэг. Морин хуурын толгойг “Харийнхан” киноны гол баатрын дүрстэй төстэй болгож урласан гэх яриа бий. Энэ талаар?

    -Тэр жаахан ташаа ойлголт болсон юм. Учир нь “Алтан ураг” хамтлагийнхан харь гаригийн дүрстэй толгойтой морин хуур урлах санал надад тавьсан юм. Гэхдээ би зөвшөөрөөгүй. Учир нь эртнээс дээдэлж ирсэн молор эрдэнийг үл мэдэгдэх дүрсээр солихыг хүсээгүй. Харин би дуугардаг хайрцгийг нь хийж, сүүлд нь модыг нь эсгэж өгсөн. Өөрөөр хэлбэл толгойноос бусдыг нь би хийсэн гэсэн үг.

    -Ер нь хуурыг ямар модоор хийдэг вэ. Бүх мод хөгжим болж дуугарах уу. Таныг модны үндсээр бүтээлээ урладаг гэх юм?

    -Ер нь их гоё хар модны үндэснүүд байдаг л даа. Харин би нэг удаа гадаадаас айргийн хул хийдэг шиг оросоор бол кульон гэдэг европ хөгжим урладаг модны үндсийг авчирч хийсэн хуурыг хүмүүс их олзуурхаж байсан. Учир нь үндсээр хийсэн хуур их үнэ цэнэтэй, бат бөх сайхан хуур болдог. Гэхдээ бид хуураа модны үндсээр хийдэггүй. Яс ярих юм бол бүх мод хөгжим болж дуугардаггүй. Манай урлаачид хуурынхаа ихэнх хэсгийг хус модоор хийдэг юм. За тэгээд гол дуу гаргадаг мод бол мөнх ногоон гацуур мод байдаг ч ховор ургадаг. Харин нарс мод их сайхан дуугарна. Нарсаар дуугардаг хэсгийг урлаж, бусад эд ангийг цагаан хус модоор урлаж байна. Өөр бусад чанартай модыг онцгой тохиолдолд гадаадаас захиж авчирч урлах тохиолдол бас бий.

    Таныг болон танай байгууллагыг олон улсын болон уралдаан тэмцээнд их амжилттай оролцдог гэж сонссон. Тэр тухай ярина уу?

    -Манай улсад Морин хуур урлаачдын анхдугаар уралдаанд 1989 онд хот хөдөөгийн шилдэг 60 урлаач оролцож байлаа. Энэ уралдаанд миний хийсэн хуур анх тэргүүн байр эзэлж байлаа. Үүнээс хойш аж ахуй эрхэлж, шавь нартай болж бас л 2002 онд хоёрдугаар уралдаан, 2007 онд гуравдугаар улсын уралдаанаас удаа дарааллан тэргүүн байрт шалгарч байлаа. 2010 онд мөн шавь нар маань эхний таван байрыг эн зэрэгцэн эзэлж, 2014 онд ч арвин амжилттай байлаа.

    Таны хэчнээн хуур говьд очиж, хичнээн ингэ буйлуулсан бол?

    -Манай олон хуур олон ч ингэ буйлуулж байгаа даа. Яагаад гэвэл манай говь нутаг болон орон нутгуудад бидний хийсэн хуур ихээр залагддаг учраас олон ингэн тэмээг зөөллөж байгаа байх аа.

    -Ингэхэд та хэзээ нутгаасаа гарсан хүн бэ. Нутаг усандаа хэр очдог вэ?

    -Би нутгаасаа 1979 онд цэрэгт яваад л гарсан хүн дээ. Тэндээсээ уурхайчин болж долоон жил Шарын голын уурхайд ажиллаж гэр бүлтэй болж, 1989 онд хотод ирээд тэр цагаас хойш буюу хөгжимчин болсноосоо хойш үе үе нутагтаа очиж, уул усаа эргэж байна даа. Би Өмнөговь аймгийн Цогт-Овоо сумын хойд талд Аягач сангийн далай, Аягач нүдэн гэх гурван усанд Замшанд бригадад бага насаа өнгөрүүлсэн дээ. Миний нутаг бүхий л зүйл нь бүрдсэн малын бэлчээртэй хойд талаараа адууны бэлчээртэй сайхан нутаг бий. Ёстой л өнөөх даага далантай, бяруу булчинтай гэдэг бэлчээр л манай нутагт байлаа даа. Би адуучин аавын хүү. Багадаа чулуун тоглоом тоглож, гоё хэлбэртэй тэмээ морин чулуугаар наадаж тэрийгээ өвөртлөөд л гүйдэг нүүдэг байлаа. Би багадаа хонио хариулна, аргал түүнэ ер нь хонь, тэмээний хүү байлаа. Өөртөө тохирсон жижигхэн ховоотой, худагт уначих гээл ховоо татаж цөөхөн хэдэн адуу байвал усалчихдаг байлаа. За тэгээд л 15, 16 хүрээд л адуунд явдаг, адуу хариулдаг том хүү болж, дүү нарт миний ажил очдог байлаа. Нутаг маань зундаа нууртай, хачин сайхан байсансан.

    -Таны хүүхдүүдээс ажлыг тань өвлөсөн хүн бий юу?

    -Миний хүүхдүүд бүгд л урландаа ажиллаж, аж ахуйн ажил хийж байна. Охин маань урлангийнхаа санхүүг хариуцаж ажилладаг. Харин хүү маань яг хөгжим бол барихгүй байна, аж ахуйн ажилд л оролцож байна.

    Та 20 гаран жил энэ салбарт ажиллажээ. Мэдээж олон шавьтай болсон байх. Та шавь болгож авахдаа ямар нэгэн шаардлага тавьдаг уу?

    -Шавь бол олон байна. Нутаг ус, хамаатан садангийн хүүхдүүд, газар газрын хүүхдүүд байна. Шавь нартаа уйгагүй хөдөлмөрч, нарийн ур ухаан, гярхай, ажилсаг, дээрээс маш хариуцлагатай байхыг л сургаж, зөвлөдөг. Шавь нар маань эхлээд багажаа давтаж л сурдаг даа. Одоогоор гарын 50, 60-аад шавьтай. Зарим нь урлаачийн ажлаа хийж, зарим нь хувийн бизнес хийж байна. Дурдвал, манай нутгийн шавь Д.Даваажав гэж нилээн гарын дүйтэй сайн урлаач маань хувийн компани эрхлэж байна гэх мэтчилэн нас, насны залуус манайд урлаач болохоор зэхэж байна даа. Ер нь шавь нартаа хөгжмөө сайн сонсох сонсголтой, цаашлаад тоглож чадах чадвартай байхыг л шаарддаг даа.

    -Монгол Улсын Ерөнхийлөгч “Монголын нууц товчоо, морин хуураа дээдлэх арлиг гаргасан. Тэрнээс үүдэн айл өрх, албан байгууллага морин хуураа хоймортоо дээдлэх залах болсон. Танайхаас морин хуур авахыг хүссэн хүн хэрхэн, яаж хандаж байх юм?

    -Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлиг гарснаас хойш морин хуурын аян, сургалт хаа сайгүй үргэлжилж байна. Манай компанийн хувьд Завхан аймгийн захиалсан 2000 хуурыг урласан нь их амжилт байлаа. Энэмэтчилэн морин хуурыг дээдлэх иргэдийн хандлага сайжирч байна. Аймаг сумдууд 90 жилээ тэмдэглэхдээ 90 хуур, Тавантолгой 50 жилээ тохиодуулж 50 хуур хийлгэнэ гэсэн. Булган аймаг гэхэд л 1000 хуурын аян зарласан байх жишээтэй. Энэ жил UBS телевиз “Хөхөө намжил” морин хуурчдын уралдаан зарлаж, шилдэг 15 хуурчаа үе шаттайгаар шалгаруулах гэж байна, ер нь манайхан нэг үеэ бодвол хуураа хүндэлж дээдлэн залах болсон байна.

    -Сүүлийн үед морин хуур урлаачид стандарттай болох хэрэгтэй хэмээн санал нэгдээд байгаа. Үндэсний өв соёлыг үргэлжлүүлж буй хүний хувьд таны бодол?

    -Ер нь бол өдгөө морин хуур хэрэглээний хувьд амьдралын явцдаа хэмжээ нь аяандаа тодорхой стандарттай болчихсон. Харин хуур яг тийм хэмжээтэй байх ёстой гэсэн хэмжээ заасан албан бичгээр баталсан стандарт бол байхгүй. Ялангуяа мэргэжлийн морин хуур урладаг урлаачдын хуур бол стандарт барьж байгаа. Харин сонирхогчдын буюу бэлэг дурсгалын урлаачдын хуур бол нарийн хэмжээ стандарт төдийлэн байхгүй байна. Ихэнх хөгжим хувирч өөрчлөгдсөөр амьдралын явцад хамгийн сонгодог хэмжээ стандарт дээрээ тогтсон гэдэг.

    -Сүүлийн хормыг танд үлдээе. Танд хойч үе болсон залуусдаа хандаж хэлэх үг байгаа байх?

    -Монгол хүнийг морьгүйгээр төсөөлөшгүй. Тиймээс монгол хүн бүр ялангуяа залуучууд маань морин хуурыг дээдэлж, эрхэмлэн залж, хуураа татаж, өрх гэртээ аялгуу эгшиглүүлж байгаасай гэж хүсч байна.

    Ж.ЭРДЭНЭ

    https://www.facebook.com/baigaljav

    http://www.egshiglen.mn/

    https://www.facebook.com/%D0%AD%D0%B3%D1%88%D0%B8%…

  • Намсрайжавын АМАРСАЙХАН- Зураач, өрөг, орчин үеийн урлаг

    1981 онд Сүхбаатар аймагт төрсөн. 1998- 2000 онд Сэтгэмж дизайны дээд сургууль, 2000- 2005 онд Дүрслэх урлагийн дээд сургуулийг зураач мэргэжлээр дүүргэсэн. 2006 оноос Монголын Урчуудын Эвлэлийн хорооны гишүүн, 2007 оноос “Шинэ Үе Урлаг” нийгэмлэгийн УЗГишүүн.

    2009 оноос Нүүдэлчдийн байгальтайгаа шүтэлцэн, зохицон амьдарсаар ирсэн соёлоор дамжуулж, цаашид бид дэлхий эхтэйгээ хэрхэн харилцаж, зохицож амьдарч болохыг илэрхийлэх, байгальд ээлтэй амьдралын хэв маягийг дэлгэрүүлэх зорилготой санаачлан эхлүүлсэн “Нүүдэл” төсөл нь Өрөг урлаг /Инстоляци/, Газрын урлаг /Ланд арт/, Уран зураг гэсэн төрлөөр Монголын болон олон улсад амжилттай хэрэгжисээр байна.

    БИЕ ДААСАН ҮЗЭСГЭЛЭН

    2014 он “Монгол” Сувд Арт галерей, Улаанбаатар

    2011 он “Үндэс” Red Mill галерей Vermont Studio Center, USA

    2008 он “Өнгө ба Аялгуу” Урчуудын Эвлэлийн Хорооны Галерей

    2006 он “Миний Ертөнц” Xanadu Art Gallery, Улаанбаатар

    БИННЕАЛ

    2017 он “Cheongju Biennale-2017” Чонжу хот, Солонгос

    2016 он “Land Art – 360” Монгол Биннеал- 2016, Дарьганга Сүхбаатар аймаг

    2010 он “Busan Biennale-2010” Бусан хот, Солонгос

    ТЭТГЭЛЭГТ ХӨТӨЛБӨР

    2016 он “ChengLong Wetlands” олон улсын байгаль орчны урлаг хөтөлбөр

    2014- 2016 он “Gangwon international Environmental Installation Art” олон улсын хөтөлбөр, Солонгос Сэүл

    2015 он “Nord Art-2015” олон улсын симпозиум, Büdelsdorf in Germany

    2014 он Art Omi international Artists residency New York City in USA

    2011 он “Vermont Studio Center” олон улсын хөтөлбөр, Johnson, Vermont Studio Center, USA

    2010 он “Open To You” Open space Bae олон улсын хөтөлбөр, Ilwang Busan, in Korea

    2010 он “Jara Island International Baggat Art Exhibition- 2010” Gapyeong Солонгос Сэөл

    2009 он “Time &Space” олон улсын нүүдлийн соёлын хөтөлбөр, Өмнөговь аймаг

    ХАМТАРСАН ҮЗЭСГЭЛЭН

    2016 он “Nord Art-2016” олон улсын үзэсгэлэн Büdelsdorf in Germany

    2014, 2016 он “Оны шилдэг бүтээл”Урчуудын Эвлэлийн Хорооны Галерей

    2016 он “Амгалан ертөнц” Хөх хот Хятад, Үндэстний ордон

    2013- 2014 он “Хөх Дорно” Өвөр Монгол, БНХУ зураачдын хамтарсан

    2012 он “Urban Narratives” Монголын орчин үеийн урлаг, Schoeni Main Gallery, Hongkong

    2012 он “Монголын Соёлын Өдрүүд ” үзэсгэлэн, Хятад Шанхай

    2012 он “Элсэн Цунами” Дэлхийн цөлжилтийн өдөрт төсөл, ШҮУрлаг Нийгэмлэг

    2012 он “Art Camp” Хөх Нар урлагийн төв, Өлзийт хороолол

    2012 он “Усгүй Урсгал” төслийн үзэсгэлэн, Уран зургийн галерэй ШҮУрлаг Нийгэмлэг

    2011 он “Asia and Rise” олон улсын үзэсгэлэн, Sori Art Center, Seoul in Korea

    2010 он “Busan Biennale- 2010” on the beach, Busan, in Korea

    2009- 2011 он “Оны Шилдэг Бүтээл” Уран Зургийн галерей

    2008 он “Монголын Дүрслэх Урлаг” at the Som Art Gallery, San Francisco, USA

    ШАГНАЛ

    2011 он “Хөх толбот ахан дүүс” Монгол Солонгосын хамтарсан үзэсгэлэн 3-р байр

    2008 он “Tiger Translate” төслийн үзэсгэлэн 3-р байр

    INSTALLATION ART

    PAINTINGS

    ХОЛБОО БАРИХ

    Post Office Box-2645

    Ulaanbaatar 15160, Mongolia

    Tel: 976-99150315, amar_artmn@yahoo.com

    https://www.facebook.com/AmarN-art-studio-1746054875707854/

    www.art-amar.blogspot.com

  • Дэмчигийн БОЛОР | Эдийн засагч, санхүүч, инженер, геоулстөр реалполитик судлаач

    Монгол улсын Зөвлөх инженер, реалполитик судлаач, санхүүч-эдийн засагч

    1962.7.28-нд Өмнөговь аймгийн төв Даланзадгад хотод төрсөн.

    1970-1980 онд Улаанбаатар хотын Сүхбаатарын нэрэмжит 2-р дунд сургуульд суралцаж төгссөн.

    1980-1986 онд ЗХУлсын Кировын нэрэмжит Уралын политехникийн дээд сургуулийг Автоматик телемеханикийн инженерийн мэргэжлээр төгссөн.

    1986 оноос УСУГазрын харьяа Улаанбаатар хотын усан хангамжийн төвд автоматикийн инженер, автоматик телемеханикийн инженер, 1989-1994 онд Цахилгааны ангийн дарга-Ерөнхий цахилгаанчаар ажилласан.

    1994-1995 онд хувийн хэвшилд ажилласан.

    1996-1998 онд Санхүү-эдийн засгийн дээд сургуулийг Санхүүч-эдийн засагч мэргэжлээр төгссөн. “Санхүүгийн тайлангийн судалгаа ба оновчлол” сэдвээр бакалаврын диплом хамгаалсан.

    1998 онд ШУТИСургуулийн Докторантурт элсэж “Улаанбаатар хотын усан хангамжийн системийн урсгал хуваарилалтын оновчлол ба математик загварчлал” сэдвээр эрдэм шинжилгээ судалгааны ажил хийж төгссөн.

    Улмаар хувийн хэвшилд ажиллаж нийслэл хот, хөдөө орон нутгийн 11 газарт усан хангамжийн автоматжуулалт, дохиолох хэмжих хэрэгслүүдийн төсөл бие даан боловсруулж, хэрэгжүүлж, хүлээлгэн өгсөн.

    Мөн барилгын салбарт нийт 4 барилгын бүх цахилгаан, автоматикийн ажлын төслийн ажлын зургийг боловсруулж монтажийн ажлыг удирдаж хүлээлгэн өгсөн.

    Төрөл бүрийн төслүүд дээр зөвлөх инженерээр ажиллаж байсан.

    Гэр бүлтэй, 1 хүү, 2 охинтой. Баянгол дүүргийн 13-р хороонд гэр бүлийн хамт амьдардаг.

    Орос, Англи хэлтэй.

    Хувийн хэвшлүүдэд тѳсѳл хэрэгжүүлэн ажиллахын зэрэгцээ ардчилал, зах зээлийн системийг бие даан судлахад цаг заваа бүрэн зориулсны үндсэн дээр дараах 12 ном, 4 баримтат киног монгол хэл рүү орчуулсан:

    1. Джон Перкинс, Эдийн засгийн алуурчны наминчлал (2010)

    2. Джон Гатто, Хүн сүргийн үйлдвэрлэл (2010)

    3. Уильям Энгдаль, Сүйрлийн үрүүд:Генийн өөрчлөлтүүдийн далд төлөвлөгөө, Destruction Seeds (2011)

    4. Джеймс Меролла, Эрин цагийн дуудлага, Zietgeist (2013)

    5. Адам Кёртис, Бидний эрх чөлөөний тухай мөрөөдөл юу болчихов оо (What happened to our dream of freedom)

    6. 12 авторын, Эдийн засгийн алуурчдын золиосууд (2011)

    7. Н. Стариков, Октябрийн хувьсгалын нууц (2016)

    8. Н. Стариков, Иргэний дайны түүхэн үнэн ба худал домгууд (2016)

    9. Н. Стариков, Гитлерийн нууц ноёд (2013)

    10. “Мөнгөний эзэд” баримтат кино (Money masters)

    11. “Далд эзэрхэг гүрэн” баримтат кино (Invisible empire)

    12. “Ардчиллыг хакердах нь” баримтат кино (Hacking democracy) г. м

    Мөн “Үхлийн конвейр 731-р анги”, “Мөнгө л хийцгээе” зэрэг нийт 53 баримтат киног сонгож орчуулж дуу оруулах ажлыг удирдсан.

    2008 оноос www.bolor.info сайтдаа 300 гаруй нийтлэл бичиж, 50 орчим ярилцлага өгөн – ард түмэндээ үнэн бодит мэдлэг мэдээлэл өгч ухааруулж сэхээрүүлэх үйлсэд хүчин зүтгэж ирлээ.

    _________________________________________

    Монголчууддаа маш чухал мэдлэг мэдээллийг тасралтгүй түгээсээр ирсэн эдийн засагч, санхүүч, инженер, геоулстөр реалполитик судлаач Дэмчигийн Болор (Болорболд)-ын Bolor.info сайт нь түүний 18 жилийн судалгаандаа үндэслэн боловсруулж бичсэн 300 орчим нийтлэлээс бүрддэг.

    Тус сайт анх 2008 оны 3 сараас эхлэн www.ubman.mn домен нэртэйгээр интернэтийн орчинд мэндэлсэн түүхтэй. Тэр цагаас хойш тус вебсайт 2 удаа шинэтгэл хийж өргөжин тэлсээр байна.

    Биднээс нуудаг үнэнийг зоригтой бичиж, орчуулж, нийтэлдэг судлаач Д.Болор дэлхий дахины болон өөрийн орны нийгэм, улс төр, санхүү, эдийн засаг, өнөөгийн бодит байдал, үнэн түүхтэй холбоотой олон баримт мэдээлэл, дэлхийн нэрт улстөр нийгмийн зүтгэлтнүүдийн түүхэн дурдатгалууд, гадаадын хараат бус нэрт судлаач эрдэмтдийн 700 гаруй номыг уншиж, тэдний хөтөлдөг сайт блогуудаар тогтмол орон тэнд болж байгаа үйл явдлын мэдээнүүд, аналитик нийтлэлүүд, судалгааны бүтээлүүдийг тогтмол судалж, мөн 1600 орчим баримтат кино үзэж цуглуулсан төдийгүй тэдгээрээс цөөнгүйг түүвэрлэн орчуулж, телевизийн зарим ярилцлага болон цуврал нэвтрүүлэгт оржээ.

    Тэрээр ЗХУ-д Уралын Политехникийн дээд сургуулийг автоматик-телемеханикийн мэргэжлээр төгсөөд, мэргэжлээрээ улсдаа 22 жил ажилласан, мөн уг мэргэжлийнхээ дагуу докторантур төгссөн, Монгол улсын Зөвлөх инженер зэрэгтэй. Ажиллах хугацаандаа Нийслэлийн усан хангамжийн системийн телемеханик – алсын удирдлагын систем байгуулах ажлыг удирдаж, гардан хийж явсан байдаг.

    Хожим 1996 онд Санхүү Эдийн Засгийн Дээд Сургуульд орж зах зээлийн эдийн засаг, мөнгө санхүү бүртгэлийн чиглэлээр суралцаж санхүүч эдийн засагч мэргэжилтэй болсон. Гэхдээ бусад шиг заасныг нь л сураад төгсөхийн тулд биш, өнөөгийн эдийн засгийн “экономикс” нэртэй энэ онол хир үндэстэй эд болохыг шалгаж судлахын тулд орж, уг онолын үл гүйцэлдэх чанарыг, бодит амьдралд биелэх боломжгүй гэдгийг илрүүлсэн байдаг.

    Д.Болор бол өнөөгийн дэлхий дахины хямрал мухардлын цаад шалтгаануудыг, тэдгээрийг үүсгэж нөхцөлдүүлж байгаа хүчин зүйлүүдийг, далд механизмуудтай нь, гол үзэл онол номлолыг нь үүсэл гарвал бүх үүх түүхтэй нь гүнзгий, системчилж судалсан манай цорын ганц бие даасан- хараат бус судлаач.

    Түүний орчуулан гаргасан “Эдийн засгийн алуурчны наминчлал”, “Эдийн засгийн алуурчдын золиосууд”, “Эрин цагийн дуудлага”, “Хүн сүргийн үйлдвэрлэл”, “Сүйрлийн үрүүд”, “Мухардал”, “Урхи”, “Гитлерийн нууц ноёд” зэрэг номууд, мөн 2012 онд орчуулсан сонгуулийн санал тоологч машины булхайн талаарх “Hacking democracy” (Ардчиллыг хакердах нь), “Inside job” (Өөрсдөө дотроосоо хийсэн ажил) зэрэг баримтат кинонууд нь үзэгч уншигчдын нүдийг нээхэд ихээхэн үүрэг гүйцэтгэсэн билээ.

    “Ухаантай хүн хэзээ ч ердийн иргэн байдаггүй, тэр ямагт ЖИНХЭНЭ төрийн хүн байдаг” гэж Францын нэрт зохиолч, философич Клод Гельвеций хэлсэн байдаг. Чадалтай судлаач бол төр улсын үнэт баялаг. Ялангуяа төр нь төр биш болсон өнөө цаг үед. Судлаач Болорын Монгол улсынхаа өнөөгийн байдал болон цаашдын хувь заяанд сэтгэл чилээн, ямар ч цалин хөлс, санхүүжилтгүйгээр олон жилийн турш судалж, орчуулж, хэвлүүлж, нийтэлсэн уйгагүй хөдөлмөрийн ачаар Монголын ард түмэн өөрийн улс орондоо бий болсон хүнд асуудлуудын цаад шалтгааныг ойлгож ухаарч авсан юм.

    Түүний old.bolor.info болон bolor.info сайтууддаа бэлэн боловсруулаад энгийн үгээр бичээд өгчихсөн нийтлэлүүдийг уншигчдын тоо жилээс жилд өссөөр ирсэн байдаг. Гэвч тэнд одоохондоо тавигдсан байгаа материалууд, орчуулан гаргасан бүтээлүүд нь түүний нөөц чадвар, судалж мэдсэн мэдлэгийн өчүүхэн бага хэсэг юм.

    Бидний судлаач харийн баячуудад эрдэм оюунаа худалдаж тэдэнд үйлчилж байсан бол өдийд тэрбумтан болчих байсан биз. Гэтэл тэр ашиг хонжоог биш, үнэн мөнийг хайж маш өргөн хүрээнд судалгаа шинжилгээ хийхдээ ард олноосоо хандив туслалцаа авалгүй ганцаар зүтгэжээ. Эх орноо өндийлгөх гол хүч бол бодит үнэнд тулгуурласан мэдлэг ухаарал сэхээрэл гэдгийг ойлгох нь энэ цаг үеийн монголчуудын хамгийн чухал асуудал юм.

    Гагцхүү үнэн бодит мэдлэг мэдээлэл л ус агаар мэт хэрэгтэй байгаа өнөө цаг үед монголчууд биднийгээ сэрээж сэхээрүүлэх үйлсэд гол үүрэг гүйцэтгэж яваа судлаач Болорын ажил үйлсэд тусалж, веб сайтыг нь өргөжүүлэн-хэлэлцүүлэг форумтай болох, бусад нийтлэгчдийг нийтлэлээ оруулах техникийн боломжоор хангах, одоо бэлэн болчихоод байгаа 5 шинэ номоо хэвлүүлэх ажлыг нь ивээн тэтгэх, илүү их судалгаа хийж өргөн мэдлэг мэдээллээсээ түгээхэд нь урам дэмжлэг өгч хандив өргөхийг нийт монголчууддаа, мөн гадаадад байгаа монголчууддаа уриалж байна!

    Мөн нийтлэлүүдийг нь цааш түгээх, хэвлэгдсэн номуудыг нь сурталчлах, олон чухал сэдвээр дэлгэрэнгүй ярилцлага хийж түмний хүртээл болгох, тулгамдсан чухал асуудлуудаар хэлэлцүүлэг мэтгэлцээн нэвтрүүлгүүдэд оролцуулах, уулзалт ярилцлага зохион байгуулах, дэлхийн түүх болон улстөр геополитик, эдийн засаг санхүүгийн чиглэлээр танин мэдэхүйн цуврал нэвтрүүлэг, лекц хийх зэргээр бодитоор хамтран ажиллахыг Монголын сэхээтнүүд, оюунлаг ард иргэд, сэтгүүлч сурвалжлагчдаасаа хүсэж байна.

    Бидний Монгол улс мөнхөд мандан бадарч, ард түмний минь ухаан билэг үргэлжид цэцэн мэргэн байх болтугай!

  • Шаравын БОЛД- Монголын анагаах ухааны нэрт эрдэмтэн, академич

    АШУҮИС-ийн багш, Академич, Анагаах ухааны боловсролын докторын зэрэг (Ph.D), 2005 онд Анагаахын шинжлэх ухааны доктор (DSc), 2006 онд дэд профессор, 2007 онд Монголын Анагаах Ухааны Академийн гишүүн, 2009 онд профессор. Англи, Төвд, Санскрит хэлтэй.

    1987-1993 онуудад АУИС-д суралцаж, уламжлалт анагаах ухааны их эмчийн мэргэжил эзэмшсэн.

    1993-2000 онд ЭМЯ-нд уламжлалт анагаах ухааны болон хувийн хэвшлийн эрүүл мэндийн байгууллагуудын асуудал хариуцсан мэргэжилтнээр, 2000 онд ЭМЯ-ны Тамгын хэлтсийн даргаар тус тус ажиллаж байгаад 2001 оны 10 дугаар сараас 2006 оны 10 дугаар сар хүртэл ЭМЯ-ны харъяа Монгол-Солонгосын дорнын анагаах ухааны төвийн захирлаар томилогдон ажиллажээ. Одоо “Ач” Анагаах ухааны их сургуулийн эрдэм шинжилгээ, гадаад харилцаа эрхэлсэн дэд захирлаар ажилладаг. Улсад нийтдээ 27 жил ажиллаж байна.

    2004-2005 онд ЭМЯ-ны харъяа Академич Т.Шагдарсүрэнгийн нэрэмжит Анагаах ухааны хүрээлэнгийн эрдэмтэн нарийн бичгийн даргын албыг хашиж байв.

    Эрдмийн зэрэг, цол
    1998 онд Анагаах ухааны боловсролын докторын зэрэг (Ph.D), 2005 онд Анагаахын шинжлэх ухааны доктор (DSc), 2006 онд дэд профессор, 2007 онд Монголын Анагаах Ухааны Академийн гишүүн, 2009 онд профессор 2011 онд ШУА-ийн гишүүн, академич цол хүртсэн.

    БҮТЭЭЛҮҮД

    Нийт 500 шахам бүтээлтэй. 

    “Монголын уламжлалт анагаах ухааны түүх” 4 боть Монгол, англи хэлээр

    60 шахам ном, сурах бичиг: 18 нь гадаадад буюу гадаад хэлээр хэвлэгджээ  (англи хэлээр 10, япон хэлээр 1, төвөд, монгол хэлээр 6, монгол бичгээр 1 ном)

    300 гаруй эрдэм шинжилгээний өгүүлэл, илтгэл

    30 гаруй өгүүлэл нь англи, хятад, япон, солонгос хэлээр хэвлэгдсэн. 

    Удирдсан эрдмийн ажил:

    5 судлаачийн АУ-ны докторын (Ph.D)

    30 гаруй судлаачийн магистрийн ажил

    Бусад:

    Стандарт – 9

    Санал, зөвлөмж, хөтөлбөр – 18

    Төсөл – 5