Category: уран-бүтээлч

Ятгачин, ятгын багш

1975 онд төрсөн. 1988- 1994 онд Хөгжим Бүжгийн Дунд сургууль (одоогийн Хөгжим Бүжгийн Коллеж)-д ятгын мэргэжлээр суралцаж гоцлол хөгжимчин, ятгын багш мэргэжлээр төгссөн. 1993- 1996 онд Хөгжим Бүжгийн Дунд Сургуульд багш, 1992- 1996 онд Морин Хуурын Чуулга, 1994- 2001 онд Үндэсний Дуу Бүжгийн Эрдмийн Чуулга, 1998- 2000 онд Уянга хамтлаг, 2000 оноос Бөртэ хамтлагт гоцлол хөгжимчин, 2010 оноос Хөгжим Бүжгийн Коллежид ятгын багшаар тус тус ажиллаж байна.

Тэрээр монгол ятгадах урлагт 1998 онд шинэчлэл хийсэн. Дэлхийн нэр хүндтэй 7 симфони найрал хөгжимтэй хамтарч ажилласан. Монголын шилдэг хөгжмийн зохиолч, төрийн шагналт Ц.Чинзориг, Төрийн шагналт Ц.Нацагдорж, Төрийн шагналт Б.Мөнхболд, хөгжмийн зохиолч Х.Алтангэрэл, Х.Мөнх-Ертөнц нар ятга, симфони найрал хөгжимд зориулсон том хэлбэрийн концертны бүтээлүүдээ нэрт ятгач Ч.Мөнх-Эрдэнэд зориулж зохиосон байдаг.Тэрээр 1400 жилийн тэртээх эртний нүүдэлчдийн “Алтай ятга”-ын тоглох арга барил, хөг хөглөгөөний судалгаан дээр ажиллаж тоглох дэгийг зохиосон. Аху их ятгыг хөгжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулж Монголын нэрийн хуудас болсон ховор авъяастан.

Монгол улсын Филармони, ДБЭТ, Герман, Чех, Орос, Хятад, Америк зэрэг олон орны нэр хүндтэй симфони найрал хөгжмүүдтэй хамтран ажиллаж бие даасан тоглолтоо амжилттай зохион байгуулсан.

2001 онд “Алтайд хөглөгдсөн уянга”, 2002 онд “Мөрөөдлийн салхи”, 2004 онд “Хос эрвээхэй” зэрэг бие даасан уран бүтээлийн тоглолтоо эх орондоо тавьж олон нийтэд тайлагнасан. Хөгжимдсөн шилдэг бүтээлүүдээсээ дээжлэн “Хос эрвээхэй”, “Дурсамж” зэрэг цомог хэвлүүлсэн.

2004 онд “Алтан Намар” хөгжмийн наадмын “Шилдэгийн шилдэг хөгжимчин” өргөмжлөл, 2008 онд Л.Мөрдоржийн нэрэмжит үндэсний хөгжимчдийн улсын анхдугаар уралдааны тэргүүн байрын шагнал, 2008 онд Узбейкстан улсад болсон олон улсын Шарк-транолари наадмын ЮНЕСКО-ын нэрэмжит шагнал, 2010 онд Бүх урлагийн тэргүүн дээд шагнал (Бөртэ хамтлаг) “Гоо Марал”-ыг тус тус хүртэж байсан.

Тэр 2011 оны 1 сард University of California, University of Stanford- ын симфони найрал хөгжмүүдтэй хамсран тоглож, 3 сард олон улсын урлагийн зах зээл дээр ажиллаж байсан ажлын туршлага дээрээ үндэслэн монгол ятгадах урлагийн түүхэнд анх удаа ятгадах тэмдэг тэмдэглэгээг шинээр зохиож, 4 сард Франц улсын UNESCO-ын төв танхимд Чех улсын симфони найрал хөгжимтэй хамсран тоглож, 10 сард Вьетнам ардын Дан Транг хэмээх 17 чавхдаст ятгыг судалсны үндсэн дээр монгол ятгадах урлагийн олон талын давуу боломж дээр тулгуурлан анх удаа Римский Корсаковын “Хэдгэнийн нисэлт” бүтээлийг гайхамшигтай уран чадварлаг тоглосон нь ятгын түүхэнд бас нэг онцлох үр дүнг бий болгосон.

Мэргэжлийн ятгачдыг бэлтгэж эхэлсэний 50 жилийн ойн арга хэмжээний хүрээнд гоцлол хөгжимчин Ч. Мөнх-Эрдэнэ нь хөгжмийн зохиолч Х.Мөнх-Ертөнц, Алтангэрэл нарын хос ятганд зоориулсан “Концертны Рапсоди”, “Ятга хөгжимд зориулсан 3 ангит Концерт”- уудыг гоцлон тоглож ятга хөгжимд зориулсан шилдэг бүтээлийн уралдааны Тэргүүн болон Гутгаар байруудад орж байсан. Мөн мэргэжлийн дунд ангилалд өөрийн шавь нараа амжилттай бэлдэж Тэргүүн байрыг эзлүүлсэн.

Ч. Мөнх-Эрдэнэ нь монголын ятгын урлагийг өөрийн оронд төдийгүй дэлхий дахинд түгээн хүргэсэн, орчин цагийн ятгачны авъяас билэг, уран чадварын бүхий л ололтыг цогцлоосон, ятгадах урлагийг шинэчлэгч, гарамгай хөгжимчин, чадварлаг сурган хүмүүжүүлэгч болохыг мэргэжлийн хүрээнд хүлээн зөвшөөрдөг юм. Тэрээр өөрөө үлгэрлэн хөгжимдөхийн зэрэгцээ ирээдүй хойчийн ятгачдыг бэлтгэхэд хүч авъяасаа зориулж яваа хөгжмийн урлагийн нэрт зүтгэлтэн юм.

Япон улсын дуурийн дуучин, хөгжмийн заах арга зүйн багш, Art of Ulaanbaatar төвийн хөгжмийн багш.

Окуяама Юми нь Япон улсын Токио хотын Хөгжмийн их сургуулийг төгссөн мэргэжлийн дуурийн дуучин бөгөөд дуурын дуучид бэлтгэх мэргэжлийн заах арга зүйн багш билээ. 1999 онд Монгол-Япон хоёр орны соёлын харилцааны хүрээнд Япон улсын гадаад харилцааны яамны урилгаар Монгол улсад ирж Дуурь бүжгийн эрдмийн театрт ажилласан ба “Учиртай гурван толгой” дуурьт Нансалмаагийн дүрийг бүтээн дуулсан анхны гадаад дуучин болж байсан. Түүнээс хойш “Чингис хаан дуурь” болон В.А.Моцартын “Донжуан”, “Шидэт лимбэ” зэрэг олон бүтээлд Монголын дуучид уран бүтээлчидтэй хамтран дуулан ажиллаж ирсэн. 

Түүнээс хойш 2011-2013 онд хуучнаар Хөгжим бүжгийн коллежийн сургуульд дуулаачийн багшаар ажиллаж, 2014-2018 онд Citi их сургуульд ажиллаж мэргэжлийн дуучин, уран бүтээлчдийг бэлтгэх ажилд өөрийн хувь нэмрийг оруулж байна. Миний туйлийн хүсэл бол Монгол оронд мэргэжлийн дуурийн дуучдыг өндөр түвшинд бэлтгэх, тэрхүү дуучдыг олон улсын түвшинд амжилт гарахад нь туслан өөрийн мэдлэг чадвараа харамгүй зориулахад оршиж байгаа бөгөөд Монгол орныг олон улсад сонгодог урлагаар таниулах чиглэж байгаа болно. Монгол улсын засгийн газар миний хөдөлмөрийг үнэлэн 2005 онд МУСТА цол тэмдэгээр шагнаж улмаар 2007 онд Монгол улсын Ерөнхийлөгч соёл урлагт оруулсан хувь нэмрийг минь үнэлж Найрамдал одонгоор тус тус шагнасан.

Эх сурвалж: Art of Ulaanbaatar

Хөгжмийн зохиолч, нийгмийн зүтгэлтэн, Төрийн хошой шагналт, Ардын жүжигчин, Хөдөлмөрийн баатар

Гарчиг

• 1Товч намтар
  • 1.1Боловсрол
  • 1.2Ажлын түүх
• 2Санаачлан зохион байгуулсан ажлын тойм
• 3Уран бүтээлийн тойм
  • 3.1Цомог, DVD
  • 3.2Нот
  • 3.3Бүтээлүүд
  • 3.4Концерт
  • 3.5Драмын жүжгийн хөгжим
  • 3.6Киноны хөгжим
  • 3.7Баримтат киноны хөгжим
  • 3.8Ном
• 4Гавьяа, шагнал

Товч намтар

Н.Жанцанноров нь XVII жарны шороон үхэр жилийн хаврын тэргүүн сар буюу 1949 оны 3 сарын 25-­нд одоогийн Өвөрхангай аймгийн Өлзийт сумын нутагт Цагаан хөтлийн “Хондлой” гэдэг газар төрсөн.

Боловсрол

1957-­1961 онд Өвөрхангай аймгийн Өлзийт сумын бага сургууль
1961­-1967 онд Хужирт сумын дунд сургууль
1967-­1971 онд Улаанбаатар хотын Багш нарыг бэлтгэх сургуульд Хөгжмийн багшийн мэргэжлээр
1974­-1979 онд Украин улсын Киев хотын П.И.Чайковскийн нэрэмжит хөгжмийн Консерваторид суралцаж хөгжмийн зохиолч, хөгжим судлаач мэргэжил эзэмшсэн.

Ажлын түүх

1971-­1973 онд Багшийн сургуульд хөгжмийн онолын багш
1979-­1981 онд Соёлын Яаманд хөгжмийн уран бүтээлийн асуудал эрхэлсэн мэргэжилтэн
1981-­1985 онд МАХН­ын Төв хороонд Урлаг, уран бүтээлийн асуудал эрхэлсэн зааварлагч
1983-­1990 онд Монголын Хөгжмийн Зохиолчдын Холбооны даргаар сонгогдон ажилласан
1990 онд Соёлын Яаманд орлогч, нэгдүгээр орлогч сайд
1992-­1993 онд Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн
1993-­1995 онд Холбооны Бүгд Найрамдах Герман улсын “Салтарино” циркэд хөгжмийн зохиолч
1996-­2000 онд Гэгээрлийн Яаманд Соёл, урлагийн бодлогын багийн ахлагч, газрын орлогч дарга

1997 оноос Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн Соёл урлагийн асуудал эрхэлсэн шинжээч
1998 оноос “Их Урлаг” товчооны ерөнхий захирал
1999 оноос ЮНЕСКО-­ийн Утга соёлын өвийн Монгол үндэсний төвийн тэргүүн
2000 ­оноос Монгол Улсын Филармонид хөгжмийн зохиолч
2002 оноос “Морин Хуур” нийгэмлэгийн тэргүүн, Монголын Урлагийн Зөвлөлийн Тэргүүн
2002 оноос Монгол-­Хятадын найрамдлын нийгэмлэгийн ерөнхийлөгч
2004 оноос БСШУ-­ы сайдын зөвлөлийн гишүүн, Соёл урлагийн асуудал хариуцсан зөвлөх
2004 оноос ЮНЕСКО-­ийн Монголын үндэсний комиссын гишүүн
2007 оноос Монгол Туургатны соёл, эрдэм шинжилгээний сангийн ерөнхийлөгч
2008 оноос Батлан хамгаалахын Сайдын дэргэдэх Иргэний зөвлөлийн гишүүн
2010 оноос СУИС-­ийн тэргүүлэх профессор, Хөгжмийн урлагийн сургуулийн профессорын багийн ахлагч, Эрдмийн зөвлөлийн даргаар сонгогдон ажиллаж байна.

Санаачлан зохион байгуулсан ажлын тойм

1982 он Ардын язгуур урлагийн дэлхийн анхдугаар үзлэг
1982 он “Алтан намар” хөгжмийн наадам
1985 он Азийн хөгжмийн VII индэр, симпозиум, фестиваль
1989 он Морин хуурын анхдугаар наадам
1991 он Монгол туургатны уртын дууны анхдугаар уралдаан
1997 он Төв Азийн тууль олон улсын симпозиум, фестиваль
2000 он АНУ-­д зохиогдсон Монголын соёлын ѳдрүүд
2008 он Морин хуурын олон улсын анхдугаар наадам, уралдаан, симпозиум
2011 он ЮНЕСКО­-ийн төв байр, НҮБ-­ын төв байранд (Нью­-Йорк хот) болсон Морин хуурын чуулгын концерт

Уран бүтээлийн тойм

Цомог, DVD

• “Бурхан Халдун өршөөг” морин хуурт зориулсан бүтээлүүд
• “Мандухай сэцэн хатан” киноны хөгжим
• “Мөнх тэнгэрийн хүчин дор” киноны хөгжим
• “Хутагтын сахиус” морин хуурт зориулсан бүтээлүүд
• “Үдшийн бяцхан дуунууд” морин хуур, ятга, вибрафонд зориулсан аязууд
• “Симфонетта” морин хуурын чуулгад зориулсан бүтээлүүд
• “Байн байн санаа алдахад минь” зохиолын дуунууд
• “Хайрлан дуулмаар байна” уянгын поп дуунууд
• “Эгшиглэхүй, өгүүлэхүй” морин хуурын чуулгын концерт
• “Тайвшрал” зураглал хөгжим
• “Дорнодын цэнхэр аялгуу”
• “Оюу эрдэнийн говь”

Нот

• “Хүний заяа 1” дууны түүвэр (40 дуу), 2000 он
• “Хүний заяа 2” дууны түүвэр (41 дуу), 2000 он
• “Талын харгуй” 24 хүүрнэл дуу, 2007 он

Бүтээлүүд

• Хийл төгөлдөр хуурын сонат, 1977 он
• Чавхдаст хөгжмийн дөрвөл, 1978 он
• Симфони №1, 1979 он
• Баясгалант удиртгал, 1987 он
• “Гурван төрийн нүүр” симфони зураглал, 1988 он
• “Торой Бандийн дууль” дуулалт бүжгэн жүжиг, 1988 он
• “Хүслийн төвөргөөн” симфони удиртгал, 1990 он
• Шударга, төгөлдөр хуурын сонат, 1996 он
• Хуучир, төгөлдөр хуурын сонат, 1998 он
• “Их тэнгэрийн ивээл” симфони найрал, морин хуурын чуулгад зориулсан удиртгал, 2002 он
• “Мэргэнд буусан чоно” үндэсний модерн бүжгийн жүжиг, 2004 он
• Морин хуур, төгөлдөр хуурын сонат, 2009 он

Концерт

• Морин хуур найрал хөгжмийн концерт, 1989 он
• Ятга найрал хөгжмийн концерт №1, 1992 он
• Хуучир найрал хөгжмийн концертино “Эргэцүүлэл”, 1992 он
• Шудрага найрал хөгжмийн концерт, 1992 он
• Төгөлдөр хуур найрал хөгжмийн концерт, 1999 он
• “Гэгээн тал” аратори, 2002 он
• Бяцхан дууль, Ятга хѳгжимд зориулсан рапсодия, 2007
• Морин хуур, виолончeль, тѳгѳлдѳр хуурын гурвал, 2008 он
• Ёочин найрал хөгжмийн концерт №1, 2012 он
• Дорнодын цэнхэр аялгуу чуулбар, 2012 он
• Ятга найрал хѳгжмийн концeрт №2, 2013 он
• Алтан намар хөгжмийн концерт 2013 он
• Лимбэний концерт, 2013 он
• Морин хуур найрал хөгжмийн концерт №2, (Хэрлэн барсын дууль), 2012 он
• “Оюу эрдэнийн говь” чуулбар 2013 он
• Морин хуурын чуулгад зориулсан 30 орчим бүтээл

Драмын жүжгийн хөгжим

• “Гэгээ”, 1980 он
• “Арын албаныхан”, 1981 он
• “Задын чулуу”, 1981 он
• “Найрын ширээний ууц”, 1981 он
• “Сэргэлт”, 1982 он
• “Хөхөлдэй хүүгийн үлгэр”, 1986 он
• “Ээдрээ”, 1989 он
• “Бооцоо”, 2000 он
• “Саран хөхөө”, 2004 он

Киноны хөгжим

• “Гарын таван хуруу“, 1983 он
• “Гарьд магнай“, 1983 он
• “Би чамд хайртай“, 1985 он
• “Намрын халуун өдрүүд“, 1985 он
• “Сүүдэр“, 1986 он
• “Мандухай сэцэн хатан“, 1988 он
• “Хачин хүн“, 1989 он
• “Бүлээн нурам“, 1990 он
• “Хүн чулууны нулимс“, 1990 он
• “Тод магнай“, 1990 он
• “Амин мөр“, 1991 он
• “Мөнх тэнгэрийн хүчин дор“, 1992 он
• “Шүтээн“, 1992 он
• “Цэц магнай“, 1995 он
• “Их хааны удам“, 1996 он
• “Догшин хутагтын сахиус“, 1998 он
• “Салж чадахгүй хайр“, 1998 он
• “Хааны сүүлчийн хатан“, 2000 он
• “Вансэмбэрүү“, 2002 он
• “Нар сарны зааг”, 2011 он
• “Богд хаан”, 2011 он
• “Шарга даага”, 2013 он

Баримтат киноны хөгжим

• “Ялалтын дуун” бүрэн хэмжээний баримтат кино, 1984 он
• “Эхийн алдар”, 1981 он
• “Тайгын эзэд”, 1983 он

Ном

• “Монголын хөгжмийн арван хоёр хөрөг” сонатын аллегро, 1996 он
• Хөгжмийн онолын нэр томъёоны хураангуй тайлбар толь, 1996 он
• “Сэрэх ухаанаа дууд…” ярилцлагын цоморлиг, 2004 он
• “Их дуучны яриа. /Ж.Бадраагийн нэрээр/” алдарт дуучин Ж.Дорждагвын яриа, 2005 он
• “Монгол хөгжмийн таван эгшигтийн онолын асуудлууд” судалгааны бүтээл, 2006 он
• “Хөгжим, цаг үе” илтгэл, өгүүлэл, 2006 он
• Уртын дууны уламжлалт зарим нэр томъёоны гаргалгаа, 2006 он
• “Монгол хөгжмийн эгшиг – сэтгэлгээний онолын утга тайлал” судалгааны нэг сэдэвт бүтээл, 2009 он

Гавьяа, шагнал

1989 онд “Мандухай сэцэн хатан” киноны хөгжмөөр Монгол Улсын Төрийн шагнал
1996 онд “Гоо марал” урлагийн дээд шагнал
1997 онд Монголын Хөгжмийн Зохиолчдын Эвлэлийн шагнал
2000 онд “Морин хуур яруу найрал хөгжмийн концерт”, “Сэтгэлд шингэсэн говь” зураглал, “Монгол аялгуу”, “Нутаг минь хүлэг минь” уран сэтгэмж зэрэг морин хуурт зориулсан бүтээлүүдээр Монгол Улсын Төрийн шагналыг хоёр дахь удаагаа хүртсэн
2000 онд Энхтайвны зүтгэлтний “Мөнгөн од” шагнал
2005 онд Энхтайвны зүтгэлтний “Алтан од” шагнал
2005 онд Өвөрхангай аймгийн “Хүндэт Иргэн” цол
2005 онд Монгол Улсын Ардын Жүжигчин
2007 онд Урлаг судлаач, билиг зүйч “Жамцын Бадраа” сангийн Дээд шагнал
2010 онд Батлан хамгаалахын дээд шагнал “Эх орны тѳлѳѳ”
2011 онд “Занабазарын одон”
2012 онд Япон улсын эзэн хааны “Мандах наран одон”
2012 онд Кино авардс “Киноны шилдэг хөгжим”
2019 онд Монгол Улсын Хөдөлмөрийн Баатар

Зохиолч

1975 оны 8-р сарын 15- нд Улаанбаатар хотод төрсөн. 1995 онд монгол хэл бичгийн дээд сургууль, 2000 онд Утга зохиолын дээд сургуулийн сэтгүүлчийн ангийг дүүргэсэн. 2005 онд “Зүрхэнд үйлдвэрлэв” номоороо Сэр-Одын нэрэмжит шагнал, 2010 онд “Би, бид хоёр” номоороо Алтан өд шагнал тус тус хүртсэн. МЗЭ-ийн гишүүн.

Хүн чанар, амьдралын үнэ цэн, утга учрын тухайд, хүний дотоод сэтгэлд гүн нэвтэрсэн сэтгэлгээний уран бүтээл туурвидаг.

“Охин минь битгий уйл”, “Цэцэрлэгт учирсан хоёр”,” Үл таних эмэгтэй”, “Би эр хүнд хайртай”, “Хайр ийм өнгөтэй”, “Дурласан цас”, “Хайр” жүжгийн дуу зэрэг дууны шүлэг, “Хишигт”, “Хорин жилийн дараа”, “Муу залуу” зэрэг тууж, “Охины минь дурлах залууд илгээх захидал”, “Хүүгийн минь дурлах бүсгүйд илгээх захидал” өгүүллэг, “Би чамд хайртай-2”, “Ми-15”, “Нарны өнгө”, “Хамтран амьдрагч” кино зохиол зэрэг 100 гаруй өгүүллэг, тууж, кино зохиол туурвисан.

БҮТЭЭЛҮҮД

2002 он “Нүцгэн шөнө”
2004 он “Зүрхэнд үйлдвэрлэв”
2009 он “Диваажингийн хоригдлууд”
2013 он “Би бид хоёр”
2013 он “Болор туужууд” сэтгэлгээний богино өгүүллэг, туужийн түүврүүдээ тус тус хэвлүүлсэн.

https://www.facebook.com/bolorerdene.writer