Category: уран-бүтээлч

  • АЛТАЙ ХАМТЛАГ | ALTAI BAND- Язгуур урлагийн хамтлаг

    Монгол үндэсний язгуур урлагийн өв тээгч хамтлаг. Продюсер Дагваны Ганпүрэвийн санаачилгаар үүсгэн байгуулагдсан.

    Алтай хамтлагын оролцсон төсөл, хамтын ажил

    • – 2014 оны 4-р сарын 9-д “Талын дайчдын өв соёл” үзэсгэлэнд анх удаа Алтай ятгыг эгшиглүүлсэн.
    • – 2014 оны 5 сарын 16-д “Алтай ятгыг дуурьсуулах их ёслол”-д амжилттай оролцсон.
    • – 2014 оны 6 сарын 16-д МУ-ын Ерөнхийлөгч өргөөндөө хүлээн авч уулзсан.
    • – 2014 онд Якут улсын Соёлын яамны сайд Борисовын урилгаар Якут улсын филармонид бие даасан тоглолтоо хийсэн.
    • – 2014 онд Якут улсад болсон “Олонхо” олон улсын язгуур урлагийн наадамд амжилттай оролцсон.
    • – 2014 онд Орсын Холбооны Буриад улсад болсон “Нүүдэлчдийн дуу хоолой” олон улсын наадамд ажилттай оролцсон.
    • – 2015 онд Америкийн “Old Grey Goose” хамтлагтай хамтран тоглосон.
    • – 2015 онд Герман улсад аялан тоглолт хийж байсан.
    • – 2015 онд Парисын “ЮНЕСКО”-ын төв танхимд уран бүтээлээ танилцуулсан.
    • – 2015 онд Турк улсын ерөнхийлөгч Режеп Тайип Эрдоганд зориулсан тусгай арга хэмжээнд урилгаар оролцсон
    • – 2015 оны өвөл Сэлэнгэ аймгийн бүх сумдаар язгуур урлагийг сурталчилж бүтэн сарын аялан тоглолт хийсэн.
    • – 2015 онд Шотландын уран бүтээлчидтэй хамтарч тоглосон.
    • – 2016 онд нэрт ятгач Ч. Мөнх-Эрдэний Буриад улсад зохион байгуулагдсан “Королёва Ятка” тоглолтонд амжилттай оролцсон
    • – 2016 оны хавар МУ-ын шилдэг зохион бүтээгч, хөгжим урлаач Л. Дэмчиггаравын уран бүтээлийг дэмжиж Архангай аймгийн төв болон сумуудаар язгуур урлагаа сурталчилан аялан тоглолт хийсэн.
    • – 2015 – 2016 онуудад олон улсын жазз хөгжмийн GMUB төслийн үйл ажиллагаанд амжилттай оролцож дэлхийн нэр хүндтэй профессор багш нарт Монголын язгуур өв соёлыг танилцуулж байсан.

    2016 оноос Домогт нүүдэлчид – эртний нүүдэлчдийн дуу хуурын асар өргөөг байгуулж Алтай ятга, Аху ятга, Тойром бүжиг зэрэг эртний өв соёлуудыг танилцуулж байна.

    ГАВЪЯА, ШАГНАЛ

    • – 2012 оны UBS телевизийн “Ногоон ирээдүй” төслийн Эко элч хамтлаг
    • – 2014 онд Якут улсад болсон “Олонхо” олон улсын язгуур урлагийн наадамд амжилттай оролцож Шилдэг уран бүтээл, шилдэг хамтлаг, шилдэг хөгжимчний шагналыг авсан. Мөн Якут улсын соёлын яамны “Талархал” авсан.
    • – 2014 онд Орсын Холбооны Буриад улсад болсон “Нүүдэлчдийн дуу хоолой” олон улсын наадмын олны талархал хүлээсэн хамтлагаар шалгарсан.
    • – 2014 онд Монгол улс дахь АНУ-ын элчин сайдын яамны “Талархал” 
    • – 2015 онд Дэлхийн Хөөмэйн Нэгдсэн Холбооны “Оны шилдэг хөөмэйн хамтлаг” – аар шалгарсан.
    • – 2016 онд “Авъяаслаг Монголчууд” шоуны шилдэг хамтлаг
    • – ӨМӨЗО, Тайвань, ОХУ, БНТУ-ын засгийн газрын урилгаар тусгай арга хэмжээнд бие даан оролцож байсан.

    2018 онд ОХУ-ын Халимаг улсад зохиогдсон “Ойрд Түмэн-2018” язгуур урлагийн наадмаас үндэсний шилдэг хөгжмийн номинацийн шагнал хүртсэн.

    ALTAI- band had about 50 works in our song catalogue and mostly create our performances with the Western Mongolian region’s bii biyelgee dance, khuumii, ikhyel khuur and the unique tatlag technique on the morin khuur.

    Bii biyelgee– Bii biyelgee originates from the Altai region of Mongolia and has been widely popular among the Huns as a dancing style. This has been confirmed by the research of Mongolian Cultural historians. Traditional dancers Ganzorig Balgan and his brother Gurbazar Balgan have inherited the biyelgee dance from their ancestors who passed it down 14 generations.

    Khuumii– this traditional throat singing has been noted to be popular since the time of the Huns. Historians have documented that the Hun nomads used to howl like wolves. Altai band khuumii singer Davaadalai Munkhbat is a 4th generation singer, who has inherited the throat singing from his ancestors.

    Tatlag– a unique style of playing that has been refined for centuries on the instruments morin khuur and ikhel. This style has particularly developed in the Western Region of Mongolia. For the Altai band this playing style blends perfectly well with the bii biyelgee dance. The tatlag has developed over the years as a solo improvisational performance style among the nomads within their homes. The tatlag is such a refined style of playing with a very unique sound and requires the player to possess not only a remarkable technique but powerful spirit. Many professional musicians find it difficult listen this style of playing and replicate the sound. The tatlag style can embody and express a variety of characteristics and movements such as the bull, horse and camel. Mongolian traditional praise artists also widely use tatlag in their performances. Our very own Adyakhuu Sanchir is a 4th generation morin khuur and ikhyel player. Altai band is developing and utilizing tatlag style in all of our creations.

    Some of Altai band’s achievements:

    Received Olonkho “Nomadic music” festival’s top song award as well as 4 other awards. This festival was held in Yakut, Buriatia in 2014.

    The president of Mongolia Mr. Elbegdorj Tsakhia recognized our contribution to the preservation of Mongolian arts/culture and extended a special invitation to our band. When he met us personally he wished us the best in our journey to promote Mongolian traditional dance and music, which cemented us as the ambassadors of this endeavor.

    A 1400 year old bow harp ALTAI -Yatga instrument was entrusted to Altai band in 2014.

    The official six members of the Altai band are:

    1. Adyakhuu Sanchir- Leader of the band, morin khuur player and female vocals
    2. Altakhuyag Oyunsuren- Yatga
    3. Munkhbat Davaadalai- Khuumii, tsuur, mouth khuur, bamboo khuur, khengereg
    4. Tumentogooch Arvan- Khuumii, morin khuur, male vocals, percussion
    5. Balgan Gurbazar- Traditional dance, khuumii, mouth khuur, percussion
    6. Balgan Ganzorig- Traditional dance, ikhel, percussion.
    Our artists utilize khuumii (throat singing), morin khuur (horse headed fiddle), bii biyelgee (traditional dance), yatga, Altai yatga, tsuur, arrow khuur, bamboo khuur, percussive instruments of various kind and shagai in their performances. Our band’s members have officially inherited these culturally significant instruments and performances styles for the past 4-12 generations from their ancestors, making our band the only band of its kind in existence today.

    https://www.facebook.com/Altaimusic
    https://www.facebook.com/Musicagencymn

  • Баярсайхан УУГАНЦЭЦЭГ- Хувцасны загвар зохион бүтээгч


    Дизайнер, хувцасны загвар зохион бүтээгч

    Хайрын Хурим салоны захирал. 2001 онд ШУТИС, ҮТДС-ийг Оёдлын технологич, дизайнер, үйлдвэрлэлийн менежмент хавсарсан мэргэжилээр төгссөн. Хувцасны загвар зохион бүтээгч мэргэжилээрээ тасралтгүй 15 жил ажиллаж байна. Хайрын Хурим салон 10 дах жилдээ үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Улирал бүр өөрсдийн загварын цуглуулгаа гарган толилуулдаг. Хуримын болон эрэгтэй хослол, монгол хувцас, орчин үеийн чиг хандлагатай бүх төрлийн хувцасыг үйлчлүүлэгчийн захиалгаар цор ганц бүтээгдэхүүн гаргадагаараа онцлог. Монгол загварыг орчин үеийн чиг хандлагатай хослуулан бүтээгдэхүүн загвар дээр түлхүү ажиллаж байна.

    Цаашлаад монгол брэндыг гадны улс орнуудад таниулан сурталчлах, монголдоо торго, даавуу үйлдвэрлэх ажлуудыг төлөвлөн ажиллаж байна.

    УРАН БҮТЭЭЛ

    2006 он Гоёл 2006 загварын нэгдсэн шоу;2006 онд “Зугтсан үзэсгэлэн” загварын шоу;
    2011 он Candy загварын шоу;
    2012 он “Хайрын хурим& Marco Taglieferri” Италийн нэрт дизайнертэй хамтарсан шоу;
    2013 он “Single ladies 1” киноны хувцас загвар;
    2014 он “Гоёлын даашинз” загварын шоу;
    2015 он “Монгол загвар” хувцасны үзэсгэлэн. Зураач Д.Наранцэцэгийн бүтээл Монгол хатадын зурагаар 100% цэвэр торго үйлдвэрлүүлж, уран зурагийг монголын орчин үеийн загварын чиг хандлагт нэвтрүүлсэн;
    2015 он “I am free” гоёлын даашинзны үзэсгэлэн. Энэ загварын материал нь өөрсдийн захиалгаар үйлдвэрлүүлсэн 100% цэвэр торгоор хийгдсэн;

    https://www.facebook.com/hairiinhurim/

  • Дамдинсүрэнгийн УРИАНХАЙ- Соён гэгээрүүлэгч, сод туурвигч

    Дэлхийн урлаг соёлын академийн байнгын гишүүн, утга зохиолын доктор, Ардын уран зохиолч, “Азийн тэргүүн найрагч” шагналт.

    Еөншөөбүү Улаан Ямаат Дамдинсүрэнгийн Урианхай нь 1940 оны 7 сарын 29нд Булган аймгийн Уньт суманд төрсөн.

    ЗХУ-д Г.В.Плехановын нэрэмжит Улс ардын аж ахуйн дээд сургууль, М.Горькийн нэрэмжит Утга зохиолын дээд сургуулийн дэргэдэх Утга зохиолын дээд курсыг тус тус төгссөн. Уран зохиолынхоо гарааг 1968 оноос эхэлж, тун удалгүй утга зохиолд халгиа цалгиа үүсгэсэн яруу найраг, дууль, арван дөрөвтийн эрхи, найраглал, өгүүлэл, эссэ, тууж, жүжиг, туурь, бодрол, нийтлэл, уран зохиолын онолын өгүүлэл, роман зэрэг олон арван зохиол бүтээл туурвиж ихээхэн шуугиан тарьсан төдийгүй Монголын уран зохиолын Бишүби урсгалын онолыг боловсруулцжээ. 1970-1980 оны Монголын шинэхэн үеийн уран зохиолын хөгжилд болон нийгмийн царцанга сэтгэл зүйд дотоод эрчим хүч үүсгэгч болж байсан гүн сэтгэлгээний яруу найраг, цаг үеэсээ хол түрүүлсэн гэмээр эргэцүүлэл нь давтагдашгүй байдлаараа уншигчид, шүүмжлэгчид, судлаачдыг байлдан дагуулж байсан ажээ. О.Дашбалбар нэгэнтээ “Өнөөгийн зохиолчдоос хожим хойтод ганцхан Урианхайн яруу найраг үлдэнэ” хэмээн зөгнөх мэт хэлсэн байдаг.

    ДАМДИНСҮРЭНГИЙН УРИАНХАЙ- НҮҮДЭЛЧДИЙН ГҮН УХААНТАН

    1940-өөд оны үед Булганд нэг буянтай хүн байжээ. Тэр хүний нэрийг Дамдинсүрэн гэнэ.. Дамдинсүрэнгийн Мандахсан, Дамдинсүрэнгийн Урианхай, Дамдинсүрэнгийн Баянтунгалаг хүүхдүүд нь гэж бодож явсан үе надад бий. Тохиол гэдэг сонин зүйл. “Монголын уран зохиол” номыг Цэндийн Дамдинсүрэн, Дамдинсүрэнгийн Цэнд нар зохиожээ гэхээр хичнээн сайхан сонсогддог билээ. Энэ ч яахав. Харин өчигдөр солонгосын уншигчдад зориулж Д.Урианхай ахын талаар ийм нэг товч тэмдэглэл бичив. Энэ хүнд бид их өртэйДАМДИНСҮРЭНГИЙН УРИАНХАЙ Монголын орчин үеийн уран зохиолын томоохон төлөөлөгчдийн нэг болох Дамдинсүрэнгийн Урианхай өнгөрсөн ХХ зууны 60-аад оноос уран бүтээлээ яруу найргаар эхэлжээ. Оюун санааны хувьд хүчтэй хувь-бодгаль шинжтэй энэхүү зохиолчийн уран бүтээлийг гурван үед хуваан авч үздэг. 1980-1990 он буюу үзэл санаа, туурвилзүйн эрэлхийллийн үе, 1990-2000 он буюу уран бүтээлийн шинэчлэлийн үе, 2000-2010 он буюу чөлөөт сэтгэлгээ, оршихуйн философи хандлагатай өөрийн үзэл санааг тунхаглалын үе гэж тодорхойлдог. Яруу найраг, эсээ, хүүрнэл зохиол, жүжгийн зохиолын төрлөөр харьцангуй жигд түвшинд бичдэг, орчин үеийн монголын нийгэм, оюун санааны амьдралын хүлээн зөвшөөрөгдсөн манлайлагчдын нэг юм. Түүний үзэл санаа, ертөнцийн чиг хандлага төлөвшихөд нөлөөлсөн хэд хэдэн хүчин зүйлс буй. Тэрээр уран зохиолоос гадна нийгэм-улс төр, эдийн засгийн өндөр боловсрол эзэмшиж, Дорно, Өрнийн шашин, гүн ухааныг нилээд ул суурьтай судалжээ. Нөгөө талаар хэт техникжсэн хийгээд түүнийхээ өмнө хүчин мөхөстсөн хүмүүсийн сэтгэл зүйн хямрал, иргэншлийн бууран доройтол, хүний мөн чанарын “хүйтрэл”-ийг илчлэн харуулахад чиглэсэн байдаг. Монголын уран зохиолын хүчтэй уламжлалаас зайлсхийж, уран зохиолын тогтсон чиг хандлагаас ангид өөрийн оюун санааны үр-дархлааг бий болгосон юм. Туурвил зүйн хувьд Д.Урианхай нь бүтээлүүд зөн совин, ёр билэгдэл, нууцлаг ахуй, цаг хугацааны ба цаг хугацааны бус мэдрэмжүүдэд төвлөрч байдаг. Хүн нийгмийн хэт хөгжил эцэстээ хүнд өөрт нь хортой зүйл болж хувирсан, өөрийн дотоод чинадын дуу хоолойг эс сонсох нь хүнийг зөвхөн гадна талаа хэт шүтэх хандлагыг бий болгож байна. Ёс суртахууны доройтол, аливаад үл ханах шунал сэтгэл, түүнээс үүдэн гарах үйлийн үрийн тухай түүний зохиолууд, тэртусмаа жүжгийн зохиолууд нь хүчтэй илэрхийлдэг. Гоо сайхны ямар ч цэнгэл таашаалгүй, зөвхөн махан биеийн жаргалд автсан хүмүүсийн жигшмээр дүр түүний зохиолуудын нийтлэг хэв шинжийг илтгэнэ. Гэвч хүнийг үзэх хэт гутранга үзэл санаанаас тэр татгалздаг. Эрх чөлөө хамгийн дээд үнэт зүйлс, харин хүн бол энэрэл нигүүлсэхүйг бүтээгч хэмээн үзснээрээ тэр экзистенциализмын үзэл санаанаас ялгарч байгаа юм. Ахуй бол зөвхөн гял цал өнгө гэрэл, тэр хэзээд тийм шинжтэй байсан, түүнээс сайн сайхныг хүлээх нь ХҮНИЙГ улам арга мухардуулна. Оршихуй бол дарамт. Энэ бүхнээс ангижрах хүч хүнд өөрт нь буй. Тиймээс өөрийгөө мэдрэх, өөрийгөө чагнах бол ирээдүйн ганц боломж гэж тэр тунхаглаж байна. Хүн-нийгмийн зөрчил туйлдаа хүрч, хүн өөрийнхөө бүтээсэн зүйлийнхээ араа шүдэнд өртөж, сэтгэл оюунаар улам жижгэрч, бутлагдаж байгааг зохиолч өнөөгийн хамгийн том эмгэнэл гэж үздэг. Хүнийг гэгээрүүлэх цаг барсан үйл хэрэг, туйлын зорилго ч бус харин хүний гэгээрэл өөрт нь байдаг тухай түүний зохиолууд өгүүлдэг. Гол онцлог нь тэр дотоод гэгээрлийг зовлон зүдгүүр л өдөөнө. Жаргах тусмаа хүн мунхардаг гэж үзсэн нь Д.Урианхайн философи үзэл санааны шинэлэг тал зөвхөн түүнд илүү хамаатай “ нээлт” гэж үзэх үндэстэй. Хэдийгээр түүний уран бүтээлийг ХХ зууны эхээр Өрнө дахинд дэлгэрсэн философийн зарим урсгал чиглэлд хамааруулж болох ч Д.Урианхайд нүүдэлчдийн оюун санааны давтагдашгүй шинж, байгалийн үзэгдэл , яруу сайхны гайхалтай дүрслэл, юунд ч үл хашигдахыг хүсэх нүүдэлчдийн эрх чөлөөний мэдрэмж цогцлон бүрэлдсэн. Түүний яруу найргийн бүтээлүүд бүхэлдээ чөлөөт задгай хэлбэрээр бичигдэж, туйлын үнэн- яруу найрагт оршдог хэмээх гүн ухааных нь үзлийг илэрхийлж байдаг. Гоо сайханг эгэл энгийнээс нээж олох, түүндээ догдлох, түүндээ эмзэглэх эсвэл түүндээ энэлэн шаналах хүчтэй “дуу хоолой”- г түүний шүлгүүд цуурайтуулан давтдаг. Энэ л өвөрмөц “буй” байдлаараа Д.Урианхай Монголчуудын төдийгүй, хүн төрөлхтөний илүү “сэхээлэг” цөөнхийн анхаарлыг татаж байна. Тиймээс сүүлийн 10- аад жилийн хугацаанд Д.Урианхай нь бүтээлүүд дэлхийн олон улсын хэлээр орчуулагдаж, Монголчуудын оюун санааны нүүр царай болж байна.

    Пүрэвхүүгийн Батхуяг (2017 оны 9 сарын 19)

    ДАМДИНСҮРЭНГИЙН УРИАНХАЙ “АЗИЙН ТЭРГҮҮН НАЙРАГЧ”-ИЙН ШАГНАЛ ХҮРТЛЭЭ

    Дэлхийн урлаг соёлын академийн байнгын гишүүн, утга зохиолын доктор, бичгийн сод туурвигч Дамдинсүрэнгийн Урианхай нь Монголын нэрт соён гэгээрүүлэгч, зохиолч, яруу найрагч хүн билээ. Тэрээр “Эдүгээ цагийн Азийн тэргүүн найрагч” хэмээх эрхэм хүндтэй шагналын анхны эзнээр тодорчээ. БНСУ-ын Сөүл хотод төвтэй Азийн соёлын сангаас энэхүү шагналыг санаачилсан бөгөөд Азид тэргүүлэх яруу найрагтай гэж үзсэн Хятад, Япон, Монгол, Иран гэсэн дөрвөн орны найрагчдаас тус бүр нэг хүнийг сонгон өрсөлдүүлсэн байна. Тэд манайхаас Д.Урианхай зохиолчийг сонгож, мэргэжлийн судлаач шүүмжлэгчдээр зохиол бүтээлийнх нь талаар өгүүлэл, шүүмж бичүүлэн хүлээж аваад тухай бүрт нь англи, солонгосоор орчуулан, шүүгчдэд хүргүүлж байсан аж. Ингээд сонгогдсон дөрвөн яруу найрагчаас англи, франц, солонгос шүүгчдийн 100 хувийн саналаар Монголын зохиолч шалгарчээ.

    “Асар хурдацтай хувиран өөрчлөгдөж буй дэлхий ертөнц, хүний амьдралын элдэв үзэгдлийг уламжлал, шинэчлэлийнх нь харьцаанд яруу найргийн хэлээр төгс илэрхийлсний учир…” хэмээн энэхүү нэр хүндтэй шагналыг түүнд олгох болсон үндэслэлээ тодорхойлсон байна. Д.Урианхай зохиолч шагналаа Гвоньжоу хотноо зохиогдож буй олон улсын яруу найргийн чуулганы үеэр гардан авчээ. Тэрээр орчин цагийн хүмүүсийн сэтгэл зүй хийгээд яруу найргийн тухай лекц уншсан аж.

    “Эдүгээ цагийн Азийн тэргүүн найрагч” хэмээх энэхүү шагнал нь шүүлт, зохион байгуулалт, тухайн зохиолчид олгох мөнгөн дүн гээд бүхий л талаараа Нобелийн шагнал-тай дүйцэхүйц гэдгийг Солонгос дахь “Азийн утга зохиол” сэтгүүлийн редакцийн зөвлөлийн гишүүн П.Батхуяг доктор онцолсон.

    Эдүгээгээс хэдэн жилийн өмнө Д.Урианхайн бүтээл “Дэлхийн нэг шүлгийн ном”-д багтаж байсан түүхтэй. Түүний “Инээд шиг хуучин хүний амьдралд” хэмээх зохиолчийн өөрийнх нь тодотгосноор постмодерн, авангард чиглэлийн шүлэг нь хэвлэгдсэн байдаг. “Дэлхийн нэг шүлгийн ном”-ыг Францын нэртэй эрдэмтэн судлаачдын баг эрхэлдэг бөгөөд хүн төрөлхтний оюун сэтгэлгээ мэдрэмжийн охь дээж болсон бүтээлүүдийг маш нарийн шалгуурын дор хэвлэхээр сонгодог. Шалгарсан бүтээлээ хоёр жилийн туршид уншиж судалсны эцэст ганцхан шүлгээр ном бүтээнэ. Ингэж Урианхай Ази тивээс анх удаагаа “Дэлхийн нэг шүлгийн ном”-д бүтээл нь хэвлэгдсэн зохиолч болж байв. Нэр хүнд бүхий уг номыг ердөө тавин ширхэг хэвлэж олон улсад элит хэмээн хүлээн зөвшөөрөгдсөн хаадын номын сангуудад тусгайлан дурсгадаг юм гэсэн. Сонирхуулахад, нэрт найрагчийн “Модод” шүлэг нь анх Марк Пэссан тэргүүтэй Францын эрдэмтэн мэргэдэд таалагдсан байдаг. Гэвч “Модод” бус “Инээд шиг хуучин хүний амьдрал”-д шүлэг нь хэвлэгдсэн нь бас сонин. “Модод” шүлгийг бүрэн эхээр нь хэвлэхийг найрагч санал болгожээ. Уг бүтээл олон бүлгээс бүрдсэн урт шүлэг юм. Нэг бүлгийг нь л Г.Аюурзана сонгож “Монголын сонгомол яруу найраг ном”-нд оруулсан байдаг. Гэвч найрагчийн хүсэлтийг хүлээн авч “Модод”-ыг бүтнээр нь хэвлэх боломжгүй учир өөр бүтээлүүдээс сонгосон нь тэр юм билээ.

    “Урианхай Монголын утга зохиолд дуулиантай орж ирсэн нь 60-аад оны сүүл үе. Тэр багаасаа уран зохиол гэгч амар хялбар эд бус чухамхүү чөмгөөн дундалж жинхэнэ зохиолыг бичнэ. Эсвэл үгүй гэж хатуу батаар бодсон. Эл бодолдоо цаг хугацаа ахих бүр улам итгэж үг мөр бүхнээ чадал заан урладаг нь шүлэг, найраглал, өгүүллэг, тууж, жүжиг, романы нь утга уянга хийц далайц юм бүхнээс илэрхий” гэж ардын уран зохиолч Д.Цоодол бичсэн бол “Найргийн наадамд чуулсан морины хүүхэд шиг миний үеийнхэн бид “Дотоод шаталтын хөдөлгүүр” найраглал уншин толгой сэгсэрч эх орны бодолд автан гайхаж явсан цаг. Таны шинэ танил тууж хийгээд Саарал тэмээний тухай яриан дунд миний үеийнхэн их утга зохиолын босго алхсан юм. “Халуун зуны сүүдэр” тууж шуугиан тарьж “Өвлийн шувуу анир гүмхэн нисэж ахуйд бид яруу найргийн галд ойртож суусан. Тэр л цагаас Урианхай гэдэг нэр шинэчлэл гэдэг үг болон сонсдох болсон” гэж төрийн шагналт Дамбын Төрбат бичсэн.

    “Монголын яруу найрагт Дамдинсүрэнгийн Урианхай хэмээх нэгэн ертөнц бий. Тэр ертөнцийн гүн рүү өнгийж үзэх амаргүй. Гэвч тийш өнгийх нэгэн үүд-өрх бий. Тэр бол яруу найраг.

    Аглаг шугуйн салхи үнэрээ гээж,

    Амраг шувууд уйлалдсан намрын орой…

    Навч унахын тоогоор хагацалд элэх моддоос

    Эцсийн нь навч салхинд харвахуй

    Нар тэмтрэн бүлээцэх голын ус

    Эгшин зуур урсахаа зогсохыг сэрнэ…“ Салхи үнэрээ гээж, шувууд уйлалдсан намрын” тухай, төсөөлөхөөс халшрам энэ үгс бол дээд яруу найргийн өнгө аялгуу. “Навч унахын тоогоор мод хагацалд элнэ” гэдэг, “Нар тэмтэрч бүлээцээд голын урсгал зогсоно” гэдэг дээд яруу найргийн сэрэл мэдрэмж. Ийм өнгө аялгуу, ийм мэдрэмж сүлэлдсэн ертөнц” хэмээн Г.Аюурзана зохиолч бичсэн нь бий. Ингээд “Азийн тэргүүн найрагч”-ийн шүлгүүдээс уншигч олондоо хүргэе.

    Инээд шиг хуучин хүний амьдралд…

    Инээд шиг хуучин хүний амьдралд

    Нулимс шиг халуун байх

    Маргааш шиг ойрхон байх

    Магад ирэх үхэл шиг

    Давтагдахгүй байх

    Нулимс шиг хуучин хүний амьдралд

    Мөрөөдөл шиг гэгээн байх

    Хайргүй хүндээ ч хайр шагнах

    Харагдахгүй бурхны хутаг олох

    Мартагдахгүй гомдолдоо

    Уйлахгүй тэсэхээр цайлган байх

    Гомдол шиг хуучин хүний амьдралд

    Харагдахгүй бурхан шиг ил байх

    Өнөөдрийнх шиг уйтай өдрийг

    Дахиад яасан ч тэвчихээргүй

    Тэсрэмтгий байх

    Өчигдрийнх шиг,

    Уржигдрынх шиг,

    Утгагүй тарчилгах удаан өдрөөс

    Яасан ч дахиад амьд үлдэхээргүй

    Тэрсүүд байх

    Тэнэг шүлэг бичихээр

    Дахин төрөхгүй байх

    Инээд шиг хуучин…

    Нулимс шиг хуучин…

    Гомдол шиг хуучин..,

    Харагдахгүй бурхан шиг

    Хүний амьдралд

    “Байхгүй юм” шиг нь

    Үргэлж шинэ байх

    Байгаа бүгдээс нь

    Мөнхөд өөр байх

    Өчиг

    Oрчлoнд би олон ч биш, ганц ч биш

    Огторгуй дор үүрд ч биш, зуурд ч биш!

    Хүн байтгуай чулуу бууралтдаг хорвоод

    Хүслээ нөмөрч л жавар хаадаг нүцгэн хөөрхий!

    Нyyсан хайр минь хийсэн алдаа шигээ ил ээ

    Нулимс, инээд хоёр минь ч үнэн болохоор ил ээ!

    Манан бүсэлсэн хангай шиг хааяа дүнсийдэг ч

    Магнайн гурван үрчлээндээ нар хонуулан дүнхийдэг ээ

    Өд сөдөө ч зулах жигүүртэн сэтгэлд минь

    Өрөвдөхийн халуун л шатан, нойргүй хонуулдагаа

    Ганихрах гунихрахын цагт нөхөр үгүйлэх сүүрс

    Гарааны мoрьд шиг цанхаалан цээжинд цамнадаг аа

    Олон дунд өнчрөөд, мөрөөссөний урам хугаравч

    Орой намрын навчистай адилыг нь бодон нөмөрлөдөг өө

    Загийн үндэс шиг хайр минь чулуу мөргөвч

    Зам муруйлгүй зүтгэсээр ард түмнээ зорьдог оо

    Нүд хужирлах өнгөнд хөл алдахад нь зовниж

    Нүцгэн биенд нь гал зурснаар дулаацахгүйд энэлж

    Нүргээн дунд замхрах өнчин хонхон дуу

    Нүүдэл удмын болор шүлгэндээ гунигаа юүлдэг ээ

    Салхи шиг хуугиа бага наснаасаа би

    Сайранд ургасан шарилж, бутаа ч эвийлэн харж

    Санахын зовлонд дэвтcэн эгшиглэнт бясалгалаар

    Санчиг, зулайгаа агийн толгой шиг цайлгасаан…

    Орчлонд би олон ч биш, ганц ч биш

    Огторгуй дор үүрд ч биш, зуурд ч биш!

    Амьд байтгугай үхснийг элээдэг хорвоод

    Аз заяагаар туйгаагүй минь хохь ч биш, зол ч биш ээ!

    Н.ТУЛГАА (Өдрийн сонин 2017 оны 11 сарын 19)

    https://www.facebook.com/%D0%9…

  • Чулуунбатын ГАНБОЛД- Дэлхийн аварга график дизайнер


    График дизайнер

    Дүрслэх урлагийн дээд сургуульд график дизайнер, СУИС-д хувцас дизайнерээр тус тус суралцаж төгсөөд АНУ-ын Cuyahoga falls-ийн урлаг дизайны сургууль, Kent State- ийн их сургуульд компьютер график дизайн болон 3D animator инженерээр сурч 2006 онд амжилттай төгссөн.

    Сургуулиа төгсөөд АНУ-ын Digital Day Greative группт аниматороор ажиллаж байхдаа CNN, CNBC зэрэг мэдээллийн компанийн реклам сурталчилгааг бүтээжээ. Ганболдын бүтээсэн SMACKER’S, Pillsbury, JIF зэрэг компанийн реклам Yahoo-д тавигддаг байсан тул Yahoo-гийн сурталчилгааны албаныханы анхааралд өртөж түүнд ажлын санал тавьсан байна. Ингээд YАHOO! Inc группийн салбар компаний реклам сурталчилгааны албанд нь хөдөлгөөнт баннер сурталчилгааны ажил хийж байсан.

    2011 онд Adobe компаниас зохион байгуулдаг Guru Awards тэмцээнд оролцож гранпри шагнал хүртсэн. Улмаар 2012 оноос Америкийн нэгдсэн улсын ерөнхийлөгчийн сурталчилгааны албанд ажиллах санал ирж, Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн компанит ажилд ажилласан бөгөөд одоогоор энэ албандаа ажиллаж байна.

    Түүний ур ухаанаа шингээн хийсэн олон веб сайт интернэт ертөнцөд Монгол гэдэг өнгө төрхийг нэр төртэй төлөөлдөг. Түүнээс гадна АНУ-д бизнес хийдэг монголчуудынхаа реклам сурталчилгаа, вэб дизайн, график дизайны ажлуудыг нь хийж хамтран ажилладаг.

    http://ganbold.com/

    Ярилцлага унших

  • Гомбосүрэнгийн МЭНД-ООЁО- Зохиолч (Дэлхийн яруу найргийн хаан)


    Зохиолч, нийгэм, соёлын нэрт зүтгэлтэн

    Сүхбаатар аймгийн Дарьганга суманд 1952 онд мэндэлсэн. 1978 онд Улсын Багшийн Дээд Сургуулийг төгсөж, 1996 онд СУИС-д магистрын зэрэг хамгаалсан. 2002 онд Дэлхийн Урлаг Соёлын Академиас (АНУ) Утга зохиолын доктор цол хүртсэн.

    1970 оноос ажил хөдөлмөрийн гараагаа эхэлж, дунд сургуульд багш, Монголын радиогийн сурвалжлагч, уран зохиолын редактор, Монгол телевизийн ерөнхий редактор, Монголын Соёлын Сангийн гүйцэтгэх захирал, дэд ерөнхийлөгч болон ерөнхийлөгч, Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг – Соёл, урлагийн газрын дарга зэрэг албыг хашиж байсан. Одоо Монголын Соёл, яруу найргийн Академийн Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж, Дэлхийн Урлаг соёлын Академийн байнгын гишүүн, Дэлхийн Яруу найрагчдын их хурлын дэд ерөнхийлөгчийн сонгуульт албыг хашиж байна.

    “Гэгээнтэн”, “Шилийн богд” роман, “Алтан Овоо” шастир, “Тэнгэрийн хаяанаас нүүдэлчин айсуй”, “Гэрэлтэх агшин бүр”, “Он цагийн хүрд”, “Хуучин сүмийн дээгүүр саран мандах цаг дор”, “Чам руу би явж байна”, “Утгын болор сүм” зэрэг яруу найраг, хүүрнэл зохиолын 50 гаруй бүтээлээрээ хүмүүний оршихуйн гэгээн тунгалгийг илэрхийлэн, утга төгөлдөр, уян зөөлөн ертөнцийг уншигч олноо нээж, үндэсний утга зохиолын хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан төдийгүй дэлхийн яруу найргийн сан хөмрөгийг монгол уран сэтгэмж, намуун зөөлөн ай, гүн ухаанаар баяжуулан эх орныхоо нэрийг өндөрт өргөсөн эрхэм болно. Түүний бүтээлүүд англи, орос, хятад, франц, герман, грек, япон, хинди, мажар, бенгал, тамил, солонгос зэрэг 50 гаруй хэлээр орчуулагдан олон орны уншигчдын хүртээл болжээ.

    Тэрээр 1990-1996 онд тусгаар тогтнол, ард түмний билгийн мэлмийг нээгдүүлэх, үндэсний өв соёлоо сэргээн мандуулахын бэлгэдэл болох ”Мэгжид Жанрайсиг” хөтөлбөрийг санаачилж, бүтээн залах үйлсийг удирдагчдын нэг байв. Түүний санаачлагаар Монгол орны өргөн уудам нутагт тархан оршсон түүх, соёлын дурсгалыг судлан сурталчлах, сэргээн хамгаалах чиглэл бүхий “Монгол сувдан сондор” соёл, эрдэм шинжилгээний аяллыг 11 удаа зохион байгуулж, олон мянган км замыг туулан эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг өрнүүлж, соёл, эрдэм шинжилгээний үлэмж сан, хөмрөгийг бүрдүүлэн Монголын түүх, соёл, эрдэм шинжилгээний ач холбогдол бүхий хүн чулуун дурсгал, хадны зураг зэрэг олон шинэ дурсгалыг илрүүлэн мэдээллийн сан хөмрөгийг баяжуулан бүрдүүлсэн билээ.

    Г.Мэнд-Ооёо дэлхийн томоохон их сургуулиуд болох АНУ-ын Стэнфорд, Калифорниа Берклей, Японы Киорицу, Унгарын Будапештийн их сургууль, Италийн Умбриа зэрэг олон сургуульд Монголын өв соёл, язгуур мэдлэг ухааны лекц илтгэлүүдийг уншин сонордуулсан байна. Мөн олон улсын яруу найргийн “Пен” клубын шагналтан билээ. Тэрээр Дэлхийн Урлаг соёлын академийн “Гарамгай яруу найраг бүтээсний төлөө” хэмээх эрхэм хүндтэй шагналыг 2005 онд хүртсэн байна. Мөн Энэтхэгийн Олон улсын яруу найргийн Академийн шагнал, Солонгосын Ханчон Соёлын Академийн дээд шагнал, Грекийн Зохиолчдын олон улсын нийгэмлэгийн шагнал болоод Дэлхийн Энх тайвны утга зохиолын Алтан медаль тус тус хүртжээ. 2009 онд Унгарын Будапешт хотноо явагдсан дэлхийн яруу найргийн наадамд оролцож хамгийн дээд шагнал болох ПОЭТ ЛАУРЕАТЕ /Poet Laureate/ цол хүртэж, Алтан титмийн эзэн болж байсан. Мөн 2014 онд болсон Дэлхийн Яруу найргийн их наадмаас Тэргүүн шагналыг хүртсэн байна.

    Г.Мэнд-Ооёогийн Монголын түүх, соёлын өвийг хамгаалах, сэргээх үйлсэд оруулсан хувь нэмрийг нь үнэлж, 1996 онд Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн цолоор шагнасан. Тэрээр Монголын болон дэлхийн утга зохиолын ертөнцөд гарамгай зохиолч, яруу найрагч гэдгээрээ хүлээн зөвшөөрөгдөж хүндэтгэл хүлээсэн нийгэм, соёлын нэрт зүтгэлтэн юм.

    НОМ БҮТЭЭЛ

    Бодлын шувуу. Шүлгийн түүвэр, УБ 1980

    Жиргээ хөөрхөн шувуухай. Сургуулийн өмнөх насныханд. Шүлгүүд УБ 1980

    Уулнаас өндөр тэмээ. Сургуулийн бага насныханд. УБ 1983

    Өлзий утас. Шүлэг, найраглал, дууль. УБ 1984

    Хуурын магнай. Шүлэг найраглал. УБ. 1990

    Алтан Овоо. УБ 1993, 2002, 2007, 2010 удаа хэвлэсэн

    Билгийн мэлмий нээгч. Түүх нийтлэл, бясалгалын хөлгөн судар. УБ 1997

    Утгын болор сүм. Шүлэг найраглал. УБ 1997

    Найман шаргын туурь. УБ 2000

    I am coming to you. Poems in English and Mongolian, Russian, Japanese, French and Hindi. Published in Mongolia. 2000

    Тэнгэрийн хаяанаас нүүдэлчин айсуй. Яруу найраг. УБ 2002

    I am coming to you II. Ulaanbaatar 2002.

    Морин хуурын судар. /крилл, хуучин монгол бичгээр/ УБ 2002

    Морин хуурын зохионгуй. УБ 2002.

    Nomads are coming from the horizon. Poems in English, Russian, Chinese, Japanese. Ulaabaatar 2003.

    Дарьгангын хөх шастир. /Товчилт, ойллого, туурь, эсээ, нийтлэл, тэмдэглэл, судар шастирын чуулга/ УБ 2004. 128 хх

    All Shining Moments. /Poems in English. Translated by Sh.Tsog/ Ulaanbaatar 2005

    Морин хуурын домог. УБ 2005

    The Legend of the Horse-head fiddle. Ulaanbaatar. 2005

    The Tale of the Travelling Star /Mongolian, English. Translated by S.Sumiya/ Ulaanbaatar 2005.

    All Shining Moments. /English and Japanese. Translated by Kae Morii/ Tokyo 2005

    All Shining Moments. /Published by Joy Rainey King/ USA 2006.

    The Echo of Humanism. /Tamil and English. Translated by Va.Mu.Sethuraman/ India 2006.

    POEMS. /English and Bangladesh. Translated by Aminur Rahman/Dhaka and London 2006.

    Infinite Glare. /Монгол, англи, хятад хэлээр/ эрхлэн хэвлүүлсэн

    POEM CULTURE CORP. ТайванУлс 2006.

    Nomadic Lyrics (Нүүдэлчний найраг) англи хэлээр.

    translated by Simon Wickham-Smith. Ulaanbaatar 2007

    Golden Hill translated by Simon Wickham-Smith. Ulaanbaatar 2007

    “Яруу найраг – шидэт долгион” I , Улаанбаатар 2007

    “Яруу найраг – шидэт долгион” II, Улаанбаатар 2007

    “Алтан Овооны Алтан шастир”, Улаанбаатар 2008

    “Nomadic Lyrics” translated and published by Trajan Petrovsky, Skope, Makedonia, 2009

    “Дарьганга ардын аман зохиол” Г.Ловорын хамт, Улаанбаатар 2008

    “Хэсэг цагаан манан” яруу найргийн ном, УБ 2010

    “Гэрэлтэх агшин бүр” яруу найргийн ном УБ 2010

    A Patch of White Mist /Англи хэлнээ, яруу найргийн шинэ түүвэр/ 2010

    Parole Nomade /яруу найргийн түүвэр францаар/ 2010

    Quickwit the Camel /хүүрнэл яруу найргийн бүтээлүүд/ 2010

    “I am coming to you – 30 languages” /Чам руу би явж байна шүлэг дэлхийн 30 хэлнээ/ УБ 2011

    “Гэгээнтэн” роман УБ 2012

    “Altan Ovoo” англи хэлнээ хоёр дахь хэвлэл, 2012

    https://www.facebook.com/mendooyo

  • Балганцэрэнгийн БАЯР- дэлхийн 31 орноор аяласан гэрэл зурагчин

    Аялагч, гэрэл зурагчин

    1962 онд Улаанбаатар хотод төрсөн. Эдийн засагч мэргэжлээр дээд боловсролтой. 2007 оноос дижитал гэрэл зураг авч эхлэсэн бөгөөд гэрэл зургийн мэдлэгт онлайн болон практикаар суралцсан. Байгаль орчин, ан амьтан, шувуу, Монгол ахуйн чиглэлээр төрөлжсөн зураг авдаг. Монгол орныхоо 92 хувьд нь, дэлхийн 31 орноор аялаж гэрэл зураг авсан. Япон, ОХУ, Итали улсад гэрэл зургийн бие даасан үзэсгэлэнгээ гаргахаас гадна Польш, Турк, Хятад улсад болсон үзэсгэлэнд тус тус оролцож Монгол Улсаа фото зургаар илэрхийлэн харуулахыг эрмэлздэг.

    “National Geographic TRAVELER”, “Гоодаль”, “Гайхамшигт амьдрал”, “Дээжис” “Mongolian PHOTO” зэрэг сэтгүүлүүдэд гэрэл зургийн бүтээл нь тогтмол нийтлэгддэг.
    NIKON, Olympus брэндын мэргэжлийн камер, дуран, хэрэгсэлтэй ажилладаг.

    УРАН БҮТЭЭЛ
    2013 он “Баярын Сэтгэгдэл” гэсэн гэрэл зургийн цомог ном;
    2014 оны 1 сард Улаанбаатар хотод гэрэл зургийн бие даасан тайлан үзэсгэлэн, “Blue Moon” галлерей;
    2014 оны 2 сард Японы Токио, Сайтамо, Ёокахамо хотуудад “Монголын үзэсгэлэнт байгаль” сэдэвт гэрэл зургийн бие даасан үзэсгэлэн;
    2015 оны 1 сард Оросын Холбооны Улсын Улаан-Үд хотод “Монголын үзэсгэлэнт байгаль” сэдэвт гэрэл зургийн бие даасан үзэсгэлэн;
    2015 оны 9 сард Итали улсад “Үзэсгэлэнт Монгол” гэрэл зургийн гэрэл зургийн бие даасан үзэсгэлэн;
    2015 он Beauty of Mongolia Монголын үзэсгэлэнт байгалийг гэрэл зургийн ном

    ШАГНАЛ
    2011 он Франци улсын CIS LLC компаниас зохиосон эх орноо сурталчлах гэрэл зургийн уралдаанд “Шилдэг бүтээл” шагнал;
    2012 он Монголын Үндэсний гэрэл зургийн танхимаас зарласан Express Photo- 2012 уралдаанд “Байгаль, Хүрээлэн буй орчин” номинациар Тэргүүн байр;
    2012 он Зэрлэг ан амьтан судлах хамгаалах төвөөс зохиосон “Монголын шувууны фото зураг”- ын уралдаанд 3-р байр;
    2012 он Изнис Айр компаниас зарласан “Миний сайхан эх орон” сэдэвт гэрэл зургийн уралдааны “Шилдэг оролцогч” өргөмжлөл;
    2012 он Монголын Фликэрчдын оны шилдэг 40 бүтээлийн өргөмжлөл;
    2013 он Японы Токио хотод болсон Монголын гэрэл зурагчдын хамтарсан үзэсгэлэнд “Говийн зураг” үзэгчдээс хамгийн их үзсэн үнэлгээ авсан зургаар шалгарсан;

    https://www.flickr.com/photos/bayars_photo_mongoli…
    https://www.facebook.com/tertbayar

  • МОНГОЛЫН АВЬЯАСЛАГ УРАН БҮТЭЭЛЧИД

    ЗУРААЧ БАДАМЫН ОТГОНТҮДЭВ

    БАРИМАЛЧ А.ОЧИРБОЛД

    КУРАТОР Ц.ЦЭНДПҮРЭВ

    ЗУРААЧ Б.БОЛД Монгол кино нэгтгэлийн ерөнхий зураач

    ФОТО ЗУРАГЧИН С.ЦАЦРАЛТ

    БАЛЕТЧИН АЛТАНХУЯГ

    ЗУРААЧ ГЭРЭЛ

    АЛДАРТ ХӨӨМИЙЧ Н.СЭНГЭДОРЖ

    ЖҮЖИГЧИН Р.АНХНЯМ

    ЯТГАЧ Ч.МӨНХ-ЭРДЭНЭ

    ЗУРААЧ Р.БАТЦЭНГЭЛ

    КИНО ЗОХИОЛЧ Л.ТАВАНБАЯР

    ДУУЧИН Б.АМАРХҮҮ

    ХӨГЖМИЙН ЗОХИОЛЧ Б.ШАРАВ

    БАРИМАЛЧ Л.ГАНТӨМӨР

    ЖҮЖИГЧИН Б.АМАРСАЙХАН

    НАЙРУУЛАГЧ Н.НАРАНБААТАР

    ӨВ СОЁЛ СУДЛААЧ, ПРОДЬЮСЕР Д.ГАНПҮРЭВ

    ХӨГЖМИЙН ЗОХИОЛЧ ЧИНБАТ

    ИМИЖ СУДЛААЧ Ш.МАНДАЛМАА

    ЗУРААЧ Н.ОРХОН

    ДУУЧИН С.ЖАВХЛАН

    ДИЗАЙНЕР Д.АРИУНДЭЛГЭР

    ДУУЧИН, ХӨГЖИМЧИН Б.БАТ-ӨЛЗИЙ

    ЗУРААЧ Э.ОТГОНБАЯР

    УРАН БАРИМАЛЧ, ШОГ ЗУРААЧ Н.ОРГИЛ

    ЦААСАН УРЛАЛ Д.ОДГЭРЭЛ

    ЗУРААЧ ҮРЖИНХАНД, ХОНГОРЗУЛ

    ДИЗАЙНЕР Ү.ЮМЖИР

    ЗУРААЧ ВАНДАНГИЙН УНДРАА

    КЕРАМИК УРЛААЧ У.ОДМАА

    ДИЗАЙНЕР Ц.ОЮУНАА

    ХАРАНГА ХАМТЛАГ

    ЗУРААЧ ГАНБААТАР

    ЗУРААЧ А.ЧАДРААБАЛ

  • Чинагийн ГАЛСАН- Нэрт зохиолч, ногоон зүтгэлтэн

    Нэрт зохиолч, соён гэгээрүүлэгч

    1944 оны 12-р сарын 26-нд Баян-Өлгий аймгийн Цэнгэл суманд малчин ард Чинагийн хөвүүн болон төржээ. Бага, бүрэн дунд сургууль төгсөөд МУИС-ын монгол хэл, уран зохиолын ангид суралцаж байгаад Герман улсын Хүмболтын их сургууль дүүргэсэн. МУИС-д герман хэлний багш болон сонин сэтгүүлийн газарт сурвалжлагч, утга зохиолын ажилтан хийж байгаад уран бүтээлээ дагнан Монгол, Герман, Европын улсуудад ном бүтээлээ туурвидаг. Ч.Галсан бол Монголоос уран бүтээлээрээ өрнө дахинтай шууд харилцаж өөрийн гэсэн уншигчидтай болсон цорын ганц зохиолч юм. Түүний зохиолыг Германы алдарт зохиолч Эрвин Штритматер, нэрт эрдэмтэн Эрика Таубе нар өндөр үнэлсэн байдаг. Одоогоор нийт 42 ном бүтээснээс 35 номоо Герман хэлээр хэвлүүлсэн. Зарим бүтээл нь 20,000 гаруй хувь борлуулагдаж байсан.

    Боруулсан номныхоо орлогоор “Чинагийн Галсан” сан байгуулж Монгол Улсдаа 1 сая мод тарих зорилго тавьж, Мод үржүүлгийн газар байгуулж одоогоор 240,000 мод тарьж ургуулаад байна. Тэрээр Арабын Сахарын цөлийг ногооруулахад том үүрэг гүйцэтгэсэн Бороо оруулагч төхөөрөмжийг Монголдоо бүтээлгэхийн тулд олон жил зүтгэсэн бөгөөд уг төхөөрөмжийг бүтээдэг Алжирын иргэн Mажид Абдул Азизтай хамтран 50 сая төгрөгний санхүүжилтээр 2012 оны 9 сард Монголдоо бүтээсэн байна.

    УРАН БҮТЭЭЛ
    Уран бүтээлээ дунд сургуульд байхаас эхэлсэн. Анхны зохиол нь Тува туужууд нэрээр 1981 онд герман хэлээр хэвлэгдсэн. Хожим нь Аянгат цагийн тууж, Арван сарын тэнгэр дор тууж болон, Алаг хорвоогийн гэрэл, сүүдэр аян замын тэмдэглэл, Эр хар сур яруу найргийн номуудаа монгол хэлээр хэвлүүлсэн.

    Англи хэлээр
    2004 All the Paths Around Your Yurt (online poetry translation from Alle Pfade um deine Jurte, 1995)
    2004 You Will Always Be Untamable (online poetry translation from Nimmer werde ich dich zähmen können, 1996)
    2004 Cloud Dogs (online poetry translation from Wolkenhunde, 1998)
    2004 Oracle Stones as Red as the Sun: Songs of the Shaman (online poetry translation from Sonnenrote Orakelsteine, 1999)
    2004 The Stone Man at Ak-Hem (online poetry translation from Der Steinmensch zu Ak-Hem, 2002)
    2006 The Blue Sky: A Novel (translation in print from Der blaue Himmel, 1994)
    2007 Beyond the Silence (online poetry translation from Jenseits des Schweigens, 2006)

    Герман хэлээр (Англи орчуулгын гарчигтай хамт)
    1981 “Eine tuwinische Geschichte und andere Erzählungen” (A Tuvan Story and other short stories)
    1993 “Das Ende des Liedes” (The End of it)
    1994 “Der blaue Himmel” (The Blue Sky)
    1995 “Zwanzig und ein Tag” (Twenty-One Days)
    1996 “Nimmer werde ich dich zähmen können” (Never Will I Tame You)
    1997 “Die Karawane” (The Caravan)
    1997 “Im Land der zornigen Winde” (In the Land of the Angry Winds, with co-author Amelie Schenk)
    1997 “Der siebzehnte Tag” (The Seventeenth Day)
    1999 “Die graue Erde” (The Grey Earth)
    1999 “Der Wolf und die Hündin” (The Wolf and the Bitch)
    2000 “Der weiße Berg” (The White Mountain)
    2001 “Dojnaa”
    2002 “Tau und Gras” (Dew and Grass)
    2004 “Das geraubte Kind” (The Robbed Child)
    2008 “Das Menschenwild”
    2008 “Die Rückkehr”

    Шагнал
    1992 Герман хэлээр зохиолоо бичиж дэлхийн утга зохиолын санд хувь нэмрээ оруулсан гадаадын зохиолчид олгодог Аделберт фон Шамиссогийн шагнал. Шамиссогийн шагнал хүртсэн дэлхийн арав дахь, Ази тивийн анхны зохиолч.
    1995 Жил бүр герман хэлээр гарсан уран зохиолын шилдэг номд олгодог Пуххаймын шагналыг Дуу амрах цагаар туужийн номоороо
    2001 Герман хэлт уран зохиолыг хөгжүүлэхэд дорвитой хувь нэмэр оруулсан учир Х. Додрерийн шагналыг
    2002 Улс түмний хооронд соёл түгээх ажилд гаргасан өндөр амжилтыг үнэлэн олгосон ХБНГУ-ын Холбооны Гавъяаны загалмайн одон тус тус хүртэж байсан.
    2003 Оросын Холбооны Тува Улсын Урлаг, соёлын гавъяат зүтгэлтэн
    2003 Бавар муж улсын уншигчдын нэрэмжит шагнал

    Ярилцлага унших

    https://facebook.com/Galtaikhuu
    http://galsan.info

  • Лхагваагийн ТАВАНБАЯР


    Кино зохиолч, “Жаалхүү фильм” ХХК-ийн ерөнхий найруулагч

    Л.Таванбаяр нь 2002 онд Д.Жигжидийн нэрэмжит Кино Урлагийн Дээд Сургуулийг Урлагийн Гавъяат Зүтгэлтэн, Төрийн Соёрхолт Кино Найруулагч Б.Сумхүүгийн урланд Кино, телевизийн найруулагч мэргэжлээр төгссөн. 2002- 2004 он хүртэл “Залуучууд” театрт туслах найруулагчаар ажилласан. 2004- 2011 он хүртэл “Логикфильм” продакшнд ажиллаж байгаад 2014 оноос “Жаалхүү фильм” ХХК-ийг байгуулан ажиллаж байна. 2006 оноос кино зохиол бичиж эхэлсэн бөгөөд хэд хэдэн кинонд хоёрдугаар найруулагчаар ажилласан. Монгол Улсын Соёлын Тэргүүний Ажилтан цолоор 2008 онд шагнагдсан. “MONGOLIAN ACADEMY AWARDS-2015” Монголын Кино Урлагийн тэргүүн дээд шагнал гардуулах наадмаас түүний найруулсан “ХҮДЭН” киноны буриад эмгэний дүрд тоглосон МУСТА жүжигчин А.Цэгмэд Шилдэг эмэгтэй туслах дүрийн шагналыг хүртсэн. Мөн “ХҮДЭН” МУСК нь “УЛААНБААТАР 2014” Олон Улсын Кино Наадмын нээлтийн киногоор шалгарч байжээ.

    Л.Таванбаяр нь одоогийн байдлаар Монгол үндэстний онцлогийг орчин үеийн хэв маягтай хослуулсан кино бүтээлүүд дээр ажиллаж байгаа юм. Мөн олон улсын хэмжээний, мэргэжлийн түвшинд нийцсэн кино зохиолууд бичих тал дээр өөрийн ур чадвараа дайчлан ажиллаж байна.

    Кино зохиол
    2006 он “Тэнгэрийн андгай” УСК (УГЗ Б.Лхагвасүрэнгийн “Атга нөж” жүжгээс сэдэвлэсэн)
    2007 он “Буруу эргэлт” УСК
    2008 он “Мөрөөдлийн зүгт” УСК
    2009 он “Үнэнээс хол” УСК (Э.Анхжаргалын хамт)
    2010 он “Эзэнгүй бөгж” УСК
    2010 он “Цасан охин” УСК (Л.Нямдуламын хамт)
    2010 он “Нэг хоёрын гурав аа” УСК
    2011 он “Долоон бурхан харвадаггүй” УСК (Ж.Мөнхбатын хамт)
    2012 он “Улаан дөрвөлжин” УСК (Д.Золзаяагийн хамт)
    2014 он “Хүдэн” УСК
    2014- 2015 он “Ноход” УСК
    2015 он “Эр хүн болгож өгөөч” УСК (Ч.Ганхуягийн хамт)

    Ном
    2013 он “Хүдэн” хүүрнэл зохиолууд
    2014 он “Мэдрэхүйн байгаль” хайкун түүвэр (“Хязгаараас цааш” хайку бүлгэмийн хамт)

    Найруулагчаар ажилласан бүтээл
    2007 он “Бүхнийг би цэглэнэ” УСК (ерөнхий найруулагч)
    2008 он “Мөрөөдлийн зүгт” УСК (2-р найруулагч)
    2009 он “Орхидос 2” УСК (2-р найруулагч)
    2010 он “Цасан охин” УСК (2-р найруулагч)
    2011 он “Долоон бурхан харвадаггүй” УСК (кастинг найруулагч)
    2012 он “Тнгри” УСК (2-р найруулагч)
    2012 он “Улаан дөрвөлжин” УСК (2-р найруулагч)
    2013 он “Тайга” УСК (кастинг найруулагч)
    2014 он “Мөрдөгч” ОАУСК (кастинг найруулагч)
    2014 он “Хүдэн” УСК (ерөнхий найруулагч)
    2014-2015 он “Ноход” УСК (ерөнхий найруулагч)

    https://www.facebook.com/tavanbayar.tamaka

  • Бат-Эрдэнийн СУВД


    Сэтгүүлч, “Номын соёлт ертөнц” ТББ- ийн тэргүүн

    1985 онд Хөвсгөл аймгийн Мөрөнд төрсөн. 2003- 2007 онд Кино урлагийн дээд сургуулийг Телевиз, радиогийн сэтгүүлчээр, 2011- 2013 онд Монгол Улсын Боловсролын их сургуульд “Иргэний сэтгүүлзүй”-гээр магистрын зэрэг хамгаалсан.
    Номын салбарын хөгжилд хувь нэмрээ оруулахаар “Номын соёлт ертөнц” ТББ- ыг үүсгэн байгуулсан. Одоо тэргүүнээр ажиллахын сацуу UBS телевизээр үзэгчдэд хүрдэг “Номын ертөнц” нэвтрүүлгийн хөтлөгч, редактороор 10 жил ажиллаж байна. “Номын соёлт ертөнц” ТББ-аас “Үндэсний номын баяр”-ыг жил бүрийн хавар, намар зохион байгуулдаг уламжлалтай. “Үндэсний номын баяр”-ыг орон даяар тэмдэглэх уриалгыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржоор дэмжүүлэн 2012 онд 158-р зарлиг гаргуулсан юм. Зарлиг гарснаар “Номын баяр”-ыг жил бүр орон даяар өргөн тэмдэглэн, номыг дээдлэн хүндэтгэхэд чиглэсэн олон талт ажлууд зохион байгуулагдах болжээ.

    Б.Сувд нь “Зөв мэдлэгт хөтөлнө” уриатай “Номын ертөнц” нэвтрүүлэг 500 гаруй дугаарыг үзэгчдийн хүртээл болгож, “Ном бол…” сэтгүүлийн 8 дугаарыг эрхлэн бүтээсэн. Шинэ жилээр зорилтот хэсэгт ном бэлэглэдэг “Номын бэлэг” аян болон “Үндэсний номын баяр”-ыг 18 удаа зохион байгуулаад байна.

    https://facebook.com/suvd.baterdene