creativemongolia

Category: media-content

  • Ш.Тэнгисболд- Зураач, сэтгэгч

    Монголын нэрт сэтгэгчдийн төлөөлөл. Их хөлгөн туульс бүтээлээрээ алдаршсан. “Хаданд мөнхөрсөн урлаг” бүтээлээ Дэлхийн 60 орны төрийн тэргүүнд бэлэглэсэн. “Араржин” зургаараа дэлхийн уран зургийг төгсгөлөө гэж нэгэнтээ хэлж явсан. Дэлхийн хязгааруудад Пирамид барихаар зорьж ажилладаг.

    2016 онд Монгол улсад олон улсын дээд хэмжээний АСЕМ-ын уулзалт болоход 30-40 мянган жилийн түүхтэй хадны сүг зургийг өөрийн бүтээлдээ өвөрмөц содон шийдлээр дахин давтагдашгүйгээр тусган зурсан бүтээл нь 60 орны тэргүүнд Монголын уран зургийн гайхамшгийг нэг өдрийн дотор мэдрүүлэхэд онцгой нөлөө үзүүлсэн уран бүтээлч бол зураач, барималч Ш.Тэнгисболд юм.
    “Их хөлгөн туульс” бүтээлээрээ Монгол улсдаа төдийгүй дэлхийн хэмжээнд гайхагдаж чадсан зураач, барималч.

    ЯРИЛЦЛАГА

    –Монголын Уран зургийн галерейн сан хөмрөгт хадгалагдаж байдаг “Их хөлгөн туульс” чинь ч үнэхээр сайхан бүтээл шүү. Та энэ зургаа бүтээсэн түүхээсээ хуучлаач?

    -Үнэндээ бол наад бүтээлийн тухай сэдэв чинь хүмүүст нэг их шинэлэг сонстохгүй л байх аа даа. “Их хөлгөн туульс” чинь зотон, тосоор хийгдсэн зураг л даа. 1988 онд мөнгөний ханш чанга байхад найман мянган төгрөгөөр улсад зарагдсан бүтээл. Тухайн үедээ модерн маягаар зурагдсан, шинэлэг гэгдэж л байсан. Хамгийн өндөр үнэлэгдсэн зургийг л 4500 төгрөгөөр улсын сан хөмрөгт худалдаж авдаг байсан үе шүү дээ. Ер нь өмнө нь морин хуурын сэдэв бүхий “Өвгөн хуурч” зэрэг ганц нэг бүтээл байсан л даа. Би урлаг судлаач, яруу найрагч Жамцын Бадраа гуайтай нэлээд ойр харьцаатай байсан хүн. Бадраа гуай хөгжмийн атлас бичиж, би зургийг нь зурах болсон юм. Тэр хүн надад морин хуурын талаар маш их ярьдаг байсан. Эндээс л гол санаа нь төрсөн дөө. Морин хуур бол нумнаас төрсөн хөгжим гэж надад ярьдаг байсан нь санаанд үлдэж. Харин “Их хөлгөн туульс”-ын хувьд үзсэн хүмүүс “Харах бүрт л аяндаа хуур эгшиглэж байгаа юм шиг болж” гэж урам хайрлаж байсан тохиол цөөнгүй.

    –Та “Их хөлгөн туульс“-аа адууны гавал толгойтой, чонон толгойтой гээд олон янзаар хувилж зуржээ?

    -Хэдэн хувь, хэдэн янзаар зурах нь миний хэрэг юм. Клод Мане гэхэд нэг зургаа 300-400 удаа зурж л байсан шүү дээ.

    –Манжийн дарлалын эсрэг амь насаа ч хайрлалгүй тэмцсэн Монголын ард түмний зоригт хөвгүүн, Хотгойдын Чингүнжавын хөшөөг та хийсэн дээ?

    -Ард түмэн, эх орон, эрх чөлөөний төлөө тууш-тай тэмцэгч Шадар ван Чингүнжавын хөшөөг Баянгол дүүргийн XIX хорооны Чингүнжавын өргөн чөлөөнд одоогоос хэдэн жилийн өмнө миний эх загварын дагуу “Монгол уран цутгуур” компани цутгаж бүтээсэн. Шадар ван хуяг дуулгаа асаан, дайн тулааны догшин хар тугаа зүүн гартаа атгаж, сэлэм, нум, сумаа агсан, хилэн хар морьтойгоо дүүлэн давхиж буйгаар дүрсэлсэн ухаантай. Суурьтайгаа арван метр өндөр хүрлээр цутгаж хийсэн хөшөө шүү дээ. Хатан зоригт Чингүнжав бол Чингис хааны алтан ураг Гэрсэнз Жалайр хунтайжийн арав дахь үеийн ач хөвүүн болон 1710 онд одоогийн Хөвсгөл аймгийн нутагт Хотгойдын засаг ноён бэйл Бандийн ууган хүү болон мэндэлсэн эх оронч. Манжийн дарангуйллыг эсэргүүцсэн бослогыг удирдаж, 1756 онд Манжийн цэрэгтэй хийсэн хүч тэнцвэргүй тулаанд дийлдэж ухарсаар Орос, Монголын хилийн зааг дээр баригдаж, улмаар хэрцгийгээр тамлагдан амь насаа алдсан гунигт хувь тавилантай баатар. Энэ хүн хэдийгээр эх нутгийнхаа төлөө үр хүүхэд, эмгэн буурал ээжийнхээ хамт цаазлуулсан ч Монгол түмний сэтгэл зүрхэнд үеийн үед мөнхөрсөн гайхамшигт гавьяатай. Тиймээс “Төр, үр хоёр минь мөнх оршиг” гэсэн алдарт үгийг нь хөшөөний сууринаа сийлж мөнхөлсөн дөө.

    –Таны баримлын урланд “Үндсэн хууль“-ийн загалмайлсан эцэг хэмээгддэг нэрт хуульч Б.Чимэд агсны хөшөөний загварууд харагдсан. Та хөшөөг нь хийж байгаа юм уу?

    -Чимэд гуайг 1990 оноос мэдэх хүн. “Үндсэн хууль” батлах үед Их хурлын төсөлд ажиллаж байсан. Миний зурсан цагаан шонхор төрийн сүлдэнд өрсөлдөж байсан үе л дээ. Хүүхдүүдтэй нь ч ойр дотно явдаг. Алтан өлгийд оршуулах үед нь бунхны нь ч хийсэн. Тэгээд л тэр их хүний гэгээн дурсгалыг мөнхжүүлэх үүднээс хөшөөнийх нь эх загварыг гаргаад байна.

    –Өндөр гэгээн Занабазарын хөшөөний эх загвар байна. Энэ хөшөө хаана босох бол?

    -Хөшөөний шавыг Гандантэгчинлэн хийдийн урд босгохоор аль эрт шавыг нь тавьчихсан байгаа ш дээ. Социализмын үеэс л төлөвлөгдсөөр өдий хүрсэн, үйл ажил л болохгүй байгаа болохоос. Төрийн шагналт зохиолч Дарамын Батбаяр, Гандангийн хамба лам Д.Чойжамц, ардын зураач Цүлтэм, доктор Ишжамц, түвдэч Р.Отгонбаяр гуай бид нар сан байгуулах гэж нэвтрүүлэг хүртэл хийж байсан. Тэр үед ирсэн зургаан зуу гаруй захидал Д.Батбаяр гуайд одоо ч байх ёстой. Өндөр Богдын хөшөөг босгохыг зууны наян хувь нь дэмжиж байсан. Өндөр Богдыг би яагаад биширч шүтдэг вэ гэвэл тэр их хүний бүтээл туурвил бол ур хийцээрээ Монголд байтугай дэлхийд хосгүй зүйл байдаг. Тэрнээс гадна тэр их хүмүүний бүтээсэн соёмбо төрийн сүлдэнд мөнхөрсөн. “Дэлхийн туг сүлдийн түүх” хэмээх АНУ-аас хэвлүүлсэн атлас номонд “Хамгийн сонирхолтой сүлдтэй улс” гэж Монгол Улсыг онцолсон байдаг юм. Дөрвөн хуруу зузаан тэр том атласын хавтсыг эзэн Богд Чингэс хааны маань цагаан шонхор шувуун сүлдээр чимсэн байдаг юм.

    –Төрийн шагналт зураач Ойдов гуайн зурсан өнөөгийн төрийн сүлдийг модон морь энэ тэр гээд нэг хэсэг шүүмжилж байсан. Таны зурсан цагаан шонхор бүтээл шалгарсан бол энгэртээ шууд л төрийн шагналын тэмдэг зүүх байж гэж харамсдаг уу, та?

    -Ойдовын бүтээлийн тухайд би шүүмжилж чадахгүй. Одоогийн сүлдийг шүүдэг хүн нь би биш. Надад тийм эрх ч байхгүй. Уран бүтээлийн өрсөлдөгчөө муулах муухай.

    –Монгол Улсын Ерөнхийлөгч шонхор шувууг “Төрийн бахархалт шувуу“-гаар зарласан. цагаан шонхороор сүлдээ хийчихэж болдоггүй юм байх даа?

    -Шонхорын тухай нэг баримтат киног нэг хүү хийсэн байгаа. “Монголын нууц товчоон”-д Хиад боржигоны сүлд, Дэй сэцний зүүд энэ тэр гээд цагаан шонхорын тухай арваад удаа дурдсан байдаг. Зурагт, энтертайнмент мэдээлэлгүй дундад зууны үед хээр гадаа явж байгаа хүнд тэнгэрт нисэж яваа шувуу шиг тийм гайхамшиг хэн ч бодвоос байхгүй шүү дээ. Шонхор шувуу тагтаа шиг жижигхэн шувуу мөртлөө ямар зоригтой, хурдан шаламгай, хоромхон зуурын дотор тэнгэрт цэг шиг шунган алга болж байгааг шүтэн биширч байсан нь лавтай. Тэрнээс эдэлж хэрэглэдэг адуу морио шүтээд байгаагүй л байхгүй юу. Шонхорыг эцэг дээдсийн сүнс сүлд гэж итгэж ирсэн нь ч үүнтэй холбоотой. Эзэн Чингэсийн шүтэж явсан сүлд юм чинь цагаан шонхорыг төрийн бахархалт шувуу болгохоос ч аргагүй юм.

    –Таны цагаан шонхор яаж яваад цагдаагийн байгууллагын сүлд болчихов?

    -Пүрэв генералын үед болсон. Их хурал дээр төрийн сүлдээр батлагдахгүй болонгуут л надад санал тавьсан. Пүрэв генерал, хөдөлмөрийн баатар Л.Түдэв гуай нар их дэмжиж байсан юм.

    –Та “Их хөлгөн туульс“-аасаа өөр ямар бүтээлийг боломжийн болсон гэж үнэлж явдаг бол?

    -Миний анд, төрийн шагналт хөгжмийн зохиолч Х.Билэгжаргал агсан “Хүний хийсэн болгон мундаг болно гэж байхгүй. Надад “Ламбугайн нулимс” дуурь, Бавуугийн Лхагвасүрэнд “Боржигоны бор тал” гэж нэг шүлэг, чамд нэг сохор өвгөн байна. Эдгээр чинь л бусад бүтээлээ тодорхойлж явна” гэдэг байсан.

    –Та сүүлийн үед ямар бүтээл туурвиж байна даа?

    -Цагийн урлаг цагийнхаа л урсгалыг нэхнэ. Яахав, арван гурван бүлэг үзэсгэлэнгээ дэлгэнэ гэж бодоод л явж байна. Хойд туйл дээр мөсөн пирамид, урд туйл дээр цасан пирамид босгоно доо.

    “Их хөлгөн туульс”. Зураачийн урлан дахь хувилбар

    Л.БАТЦЭНГЭЛ (Өдрийн сонин)

  • Норовчойжоогийн ЭРДЭНЭЧУЛУУН

    1988 оны 3-р сарын 14- нд Улаанбаатар хотод төрсөн.

    2010 онд Кино Урлагийн Дээд Сургуулийг Жүжигчин мэргэжлээр төгссөн. Сурч байх хугацаандаа телевизэд ажиллаж улмаар телевизийн хөтлөгч, сэтгүүлчээр ажиллаж эхэлсэн.

    АЖЛЫН ТУРШЛАГА

    2015 оноос NBS Үндэсний мэдээллийн телевизэд Ерөнхий редактор, “Монголчууд” бүтээгч, санаачлагч, хэрэгжүүлэгч Хүмүүсийг дэмжигч цуврал нэвтрүүлгийн санаачлагч хөтлөгч, редактор

    2014- 2015 он “Smart social media group” Ерөнхий редактор, “Технологийн хөгжил монголд” төсөл нэвтрүүлгийн санаачлалгч

    2014 оноос “Оршихуйд” продакшн Гүйцэтгэх захирал. Хар тамхины эсрэг реклам сурталчилгаа, гэр бүлийн хүчирхийллийн эсрэг цуврал нэвтрүүлэг

    2012- 2014 “Үндэстний тойм” сэтгүүлд сэтгүүлч, редактор. Эрүүгийн хуулийн цуврал баримтат нэвтрүүлгүүд, иргэний нийгмийн байгууллагуудын төлөөлөлтэй хамтран “Хот, Хөгжил, Хүн” сэдвээр цуврал төслийн нэвтрүүлгүүд

    2011- 2012 онд Эх орон телевиз Ерөнхий редактор, Өглөө хөтөлбөрийн нэвтрүүлэгч

    2010- 2011 онд Эх орон телевиз “Монголчууд архинаас татгалзаж байна” төсөл нэврүүлэг

    https://www.facebook.com/erkachuk
    https://www.facebook.com/NOTSTAY
    https://twitter.com/Chuka71erka

  • Зураач УНДРАА: ХҮН ХҮҮХЭД МЭТ ГЭГЭЭН ЗӨН МӨРӨӨДЛӨӨ ГЭЭСЭН БАЙДАГ

    Зураач Вандангийн УНДРАА:

    – Юуны өмнө үзэсгэлэнгээ гаргаж байгаад баяр хүргэе. Өөрийн чинь үзэсгэлэнд бүтээлийг харахад их гэгээлэг өнгө төрхтэй, нэг тийм тайван амгалан мэдрэмж төрж байсан. Гэр бүлийн сэдэвтэй зургууд их харагдаж байна. Яагаад энэ сэдвийг сонгож зурах болсон юм бэ?

    – Баярлалаа. Би гэрлээд гурван сайхан хүүхэдтэй болсон. Айлын гэргий болоод үр хүүхэд, хань ижлээсээ амар амгалан, гоё сайхныг мэдэрч, гоё сайхан энергитэй зүйлд илүү их дурлаж, татагдаж, зурдаг болсон байх. Тиймээс байгаа орчин маань л их нөлөөлсөн болов уу.

    – Таны зурагнуудад их тод өнгийг их голчилсон байна. Ер нь бүх зурагнууд чинь ийм байсан уу? Сүүлийн үеийн зурагнууд нь зөвхөн ийм байна уу?

    – 2012 оноос хойшхи зурагнууд ер нь иймэрхүү тод өнгө голчилсон байгаа. 2005 онд төгсөөд, 2006 оноос эхлээд уран бүтээлийнхээ гарааг эхэлсэн. Энэ явцдаа бол эрэл хайгуул хийгээд зохиомжлог давтамжтай зураг зурдаг байлаа. Гэр бүлийнхээ хүнтэй учраад, гэр бүлийн, тод өнгөтэй, хайр дурлалын сэдэвтэй зурагнууд л их зурж байгаа. Гарч ирж байгаа энэ гоё өнгөнүүд бол миний дотоод хоёрдахь ертөнц юм даа. Би тийм ертөнцөд л амьдраад байна гэсэн үг байх.

    – Өөрийн чинь зурагнууд их зохиомжтой юм. Ялангуяа эвтэй дөрвөн амьтан гэхэд л шинэлэг байдлаар зурсан байна?

    – Эвтэй дөрвөн амьтдыг дээр дээрээ гараад алим авах гэж байгаа байдлыг яагаад өөрчилж болохгүй гэж бодсон. Би ер нь зурагнуудаа аль болох инээдмийн талруугаа зурах гэж хичээдэг. Одоогоор эвтэй дөрвөн амьтны 20-иод цуврал гарчихсан байна. Жижиг том хэмжээтэй, янз бүрийн л байгаа. Би хийе гэсэн юмаа л хийдэг. Сэтгэлгээний хувьд баригдах дургүй. Цаашид маш их олон санаанууд байгаа. Тиймээс тэдгээр санаануудаа хэрэгжүүлээд явна даа.

    – Уран зургийн янз бүрийн урсгал чиглэлүүд олон байдаг. Өөрөө ямар чиглэлийн зураач вэ?

    – Өөрийгөө модерн, шинэ үеийн урлагт орох байх гэж боддог байсан. Гэтэл судлаад үзэхээр Францаас уламжлалтай гэнэн сэтгэлгээний урлагтай илүү их хамааралтай юм шиг байгаа юм. Гэнэн сэтгэлгээний урлаг гэдэг нь хүүхдэрхүү зурдаг чиглэл юм л даа.

    – Миний хувьд гэнэн сэтгэлгээний урлагийн талаар анх удаа л сонсож байна. Энэ урлагийн талаар дэлгэрүүлж ярихгүй юу?

    – Иймэрхүү төрлөөр зурдаг зураач нар олон байдаг. Пикассо ч бас хүүхэд шиг зурахыг мөрөөдөж байсан гэдэг юм байна лээ. Элдэв янзийн бодол, хүлээс, изм-д баригдаагүй, хэт дураараа, хүүхдийн гэнэн сэтгэлгээгээр зурна гэдэг сонирхолтой шүү дээ. Хүн хүүхэд үеийнхээ гэгээн зөн мөрөөдлийг гээхгүй явах ёстой. Зарим хүмүүс миний зургийг хараад “Хөөх энэ чинь хүүхдийн зураг юмуу” гэдэг. Энийг нь би шүүмжлэл талаас нь хүлээж авдаггүй. Харин баярлаад илүү хүүхэд шиг зурсан байна ш дээ гэсэн үүднээс хүлээж авдаг. Би энэ сэдвээр зурахдаа анх өөрийнхөө гэр бүлийнхний зургийг зурж үзэсгэлэндээ тавьсан юм. Гэтэл тэр зураг маань хүмүүст таалагдаад, манай гэр бүлийг зураад өгөөч гэсэн хүсэлт их ирдэг болсон. Зарим гэр бүлүүд хүүхэд гаргаагүй ч гэсэн би тэдэн хүүхэдтэй болмоор байна гэх мэтчилэн бэлгэдэл, зөн мөрөөдлийн зураг их зуруулдаг. Ер нь л өөрийн хүсэж буй зүйлээ бэлгэдлийн чанартайгаар зуруулдаг хүмүүс олон байдаг.

    – Хүнд хамгийн анхны юм бүхэн маш их дурсамжтай байдаг. Нууц биш бол хамгийн анхны зарсан зураг чинь ямар үнэ хүрсэн бэ?

    – /Инээв/ Хамгийн анхны үзэсгэлэн дээрээ анхныхаа зургийг зараад бөөн баяр болж байлаа. Нэг гадаадын хүн 350$-оор зургийг маань худалдаж авч байсан.

    – Та аль сургуулийг төгссөн бэ?

    – 1998 онд Гандигийн нэрэмжит дүрслэх урлагийн дунд сургуулийг төгссөн. Тэндээс би одоо энэ зураад байгаа чиглэлийнхээ ерөнхий зураглалыг олж авсан. Дараа нь 2005 онд Дүрслэх урлагийн дээд сургуулийн уран зургийн ангийг Энхбат багшийн удирдлаган доор дүүргэсэн. Тэнд зурах арга барил, техникийг илүү эзэмшиж, мэргэшсэн.

    – Цаашид энэ чиглэлээрээ зураад байх уу?

    – Дотроос гарах юм зөндөө байгаа болохоор зураад л байна байх.

    – Комикс, номын чимэглэл зураг зурж байсан гэсэн. Энэ тухайгаа дэлгэрүүлж ярихгүй юу?

    – Тиймээ. Би хүүхдийн төлөөх ажлуудыг дэмжиж ажилладаг. Хүүхдийн төлөө байгууллагууд миний зургийг ашигладаг. Ариунтунгалаг охинд зориулж, Сэтгэлийн зураг нэртэй анхны хандивын үзэсгэлэнг зохион байгуулж байлаа. Сүүлд хүүхэд судлаач Хорлоо багштай хамтарч Монгол хүүхдүүддээ зөв дадал хэвшил олгох “Сайн мууг ялгая” цуврал гарын авлага дээр ажиллаа. Гурав дахь цуврал нь БИ МОНГОЛ ХҮҮХЭД нэрээр Монгол ахуйд амьдрах ухаанд сургах 60 дадал нэрээр гарсан. Хүүхдүүд хувийн ариун цэвэртээ хэрхэн анхаарах, гараа хэрхэн угаах, хоолоо идчихээд аяга тавгаа хэрхэн хураах гэх мэтчилэн хамгийн наад захын ахуйн соёлд суралцаж, төлөвшүүлэх тал дээр энгийн хөөрхөн зөвлөмжүүдийг гарын авлага болгож зурсан.

    – Нийтдээ хэдэн үзэсгэлэн гаргасан вэ? Манай зураачид маш мундаг болсон. Гадаадын үзэсгэлэнд зурагнуудаа явуулж, шагналт байруудад их ордог болжээ. Таны хувьд энэ тал дээр хэр зэрэг ажиллаж байна?

    – 2006 оноос хойш жилдээ нэгээс хоёр үзэсгэлэнд оролцдог байсан. Гадаад дотоодын үзэсгэлэнд нилээд оролцсон. Вьетнамд болсон үзэсгэлэнд манай орноос арван эмэгтэй зураач оролцсоны нэгэнд би явсан юм. Уг үзэсгэлэнд оролцоход Насаа эгч маань надад санал тавьсан болохоор Насаа эгчдээ их баярладаг. Тэнд очоод долоо хоногийн хугацаанд бусад орны олон зураачтай туршлага солилцсон. Дэлхийн 110-аад орны төлөөлөгчид ирсэн байсан. Үзэсгэлэн нээгдэхэд Насаа эгч бид хоёрын зураг хамгийн эхэнд гарсан нь надад их сайхан сэтгэгдэл үлдээсэн. Тэр үеэр болсон Шаазан чимэглэх уралдаанд миний бүтээл тусгай байр эзэлж байсан.

    – Зураач хүний хувьд Монголын уран зургийн өнөөгийн түвшинг хэрхэн харж байна?

    – Манай зураачид бусад улсын зураачидтай хөл нийлүүлэн алхаж байгаа гэж бодож байгаа. Ялангуяа 9/76 галерейн Гантуяа эгчийг энд нэрлэмээр байна. 2015 онд зураачдыг Итали руу биналд явуулсан. Одоо 2016 оных нь бүртгэл явагдаж байна. Манай зураачид ер нь хаана ч нүүр улайхааргүй болж байгаа. Тэр энэ гэж нэрлэхээсээ илүү бүх л галерейнуудын янз бүрийн урсгалууд, бие биенийхээ орон зайг нөхөөд байдаг юм болов уу гэж боддог. Бүх зураач нар нэг л төрлийн юм зураад хошуураад байвал манай урлаг хөгжихгүй. Ер нь манай урчууд болон дизайнаруудын бүтээл дэлхийн хэмжээнд аль хэдийн үнэлэгдээд тэмцээн уралдаанд аварга болоод байгаа шүү дээ.

    – Зарим уран зураг маш их үнэд хүрдэг. Уран зурагт ер нь юуг нь хамгийн их үнэлдэг юм бэ? Техник ажиллагаа, гүйцэтгэлийг нь хардаг юм уу, эль эсхүл тухайн зураачийн сэтгэлгээ зохиомжийг нь харж үнэлдэг юм уу?

    – Уран зураг гэдэг хүний дотоод сэтгэлээс гарч ирж байгаа зүйл болохоор үнэд хүрдэг юм болов уу. Би оюутан байхдаа анх Пикассогийн зурагнуудыг хараад “Бид нарыг бодитой зүйл зур” гээд л байдаг. Гэтэл энэ зураач ямар их чөлөөтэй, хийсвэр сэтгэлгээ нь хөгжсөн хүн юм бэ? гээд л боддог байсан.

    – Анх зураг зурах гараагаа хэзээнээс эхэлж байв? Ямар хүн нөлөөлөв?

    – Би багаасаа л урлангийн нөхцөлд амьдарсан хүн. Аав маань маш их сийлбэр хийдэг, бас бусад олон нарийн юмыг урлаж чаддаг, их авъяаслаг хүн байсан. Цаасны технологичоор Румынд сургууль төгссөн юм. Монголдоо анх удаа лаа, ариун цэврийн цаасны үйлдвэрийг оруулж ирж байсан хүн. Аавынхаа үлгэр дуурайл, өөрийн хүсэл тэмүүлэлээр зураач болсон гэж боддог доо. Аавынхаа хийж байгаа юманд дурлаж, хийх гээд байгаа оролдлогыг минь хараад аав маань их урам авсан байх. Энэ л миний хүсэл мөрөөдлийг биелүүлэх охин гээд л… Дөнгөж таван настай байхдаа анх сийлбэрийн хутга барьж байсан. Хамгийн анх баргил гээд зөөлөн чулуун дээр Доналд Дакыг сийлж байгаад харамсалтай нь би гараа нилээн ангайтал зүсчихсэнээс болоод түүнээс хойш аав маань намайг хутга бариулахаа больчихсон. Тэгээд бас гар нь эвдэрчихнэ гээд гурил ч зууруулдаггүй байсан. Их л хайрладаг байсан даа. Одоо бол аав маань бурханы оронд очоод долоон жил болж байна. Мөн аав маань бурхан бүтээдэг байсан. Хайлчилбар, тосон будаг, харандаа гээд бүх л зүйлээр юм хийдэг. Олон талын авъяастай хүн байсан. Аавд маань очиж үзээгүй газар, аялаагүй орон ч гэж бараг байхгүй. Японд л очоогүй, дээгүүр нь онгоцоор нисэж явахдаа харж байсан гэдэг. Хэлний хувьд ч их авьяастай, мундаг хүн байсан. Би анх Дүрслэх урлагийн дээд сургуульд орохдоо 19 настай байсан мөртлөө аавыгаа дагуулаад очиж байж билээ. Ер нь л аав маань хамаг ажлыг минь нугалж өгдөг байсан. Одоо харин миний хань бүх л зүйл дээр намайг ойлгож, дэмжиж, ажилд маань тусладаг.

    – Хэтийн зорилго болон мөрөөдлийнхөө талаар бидэнтэй хуваалцахгүй юу?

    – Би юманд нэг их айхтар шунаад байдаггүй. Харин амьтанд их хайртай. Миний мөрөөдөл гэх юм бол сайхан агаартай, байгалийн үзэсгэлэн төгс газарт амьтны хүрээлэн нээгээд, урлангаа байгуулаад, үзэсгэлэнгээ гаргах юмсан гэж л мөрөөддөг. Ер нь бол маш тайван амгалан нөхцөлд, юунд ч баригдалгүй, зургаа л зурах хүсэлтэй.

    – Монголынхоо хүндэлж явдаг зураачдаас дурдвал…

    – Авьяаслаг, ажлын төлөө уйгагүй явж байгаа тийм л зураачдыг их хүндэлдэг. Тухайлбал Нурмаа эгч, Хонгороо эгч, Насанцэнгэл эгч гэх мэтчилэн олон сайхан зураачид байна. Залуу уран бүтээлчдээс Энхномин, Номин байна. Мөн Золбоотөгөлдөр зураач бас өөрийн гэсэн хүүхдэрхүү, гэнэн сэтгэлгээтэй. Бид хоёр 2014 онд хамтын үзэсгэлэн гаргаж байсан. Надад түүний зурагнууд маш их таалагдсан. Нэр дурдаагүй ч олон мундаг зураачид байдаг. Би ер нь хөдөлмөрч уйгагүй хүмүүсийг бүгдийг нь л хүндэлдэг.

    – Чиний хувьд захиалгын зураг их зурж байна уу?

    – Тиймээ. Гэр бүлийн зураг, захиалгын зураг их зурдаг. Захиалгын зураг зурахад нөгөө хүмүүсийнхээ талаар судалж, хүсэл мөрөөдлийг нь багтааж, ойлгож, судалж зурах шаардлага их гардаг. Гэхдээ зарим нэг хүмүүс зургаа зуруулж дуусчихаад, энд тэнд нь тийм ч юм нэмэх хэрэгтэй байна гэдэг нь хүндрэлтэй байдаг. Тиймээс анхнаасаа л бүх зүйлээ их сайн тохирч, ярьж байж зурах хэрэгтэй.

    – Австракт зураг зурдаг уу? Бас хэрхэн ойлгодог вэ?

    – Би австракт зураг зурах гэж оролдож үзсэн. Чадахгүй байна лээ /инээв/. Тэгэхээр зурж байгаа тэр хүмүүс агуу байна. Тэр өнгө будгийг яаж нялаад байна гэдэг тухайн хүний авьяас чадвар юм. Ер нь зураач нараас гарч байгаа бүх чадварыг би үнэлдэг. Бүгд л өөрийн гэсэн онцлог шинжтэй, дахин давтагдахгүй болохоор бие биенийхээ дутуу орон зайг нөхдөг байх. Тэр нь сайн, тэр нь муу гэж ярихын аргагүй л дээ. Зарим нэг их хүнд сэдэвтэй зурагнууд байдаг. Гэхдээ тэр хүмүүс ч гэсэн нийгэмд болж бүтэхгүй байгаа асуудлыг зурж байгаа болохоор үгүйсгэж болохгүй, байх л ёстой сэдэв.

    Сэтгүүлч Б.Нанзаддорж

    “Ухаантай морь” сэтгүүл

  • ЗӨВ ЦЭЦЭРЛЭГИЙГ БАЙГУУЛЖ ТЭНЭМЭЛ, ХҮЧИРХИЙЛЭЛД ӨРТСӨН ХҮҮХДҮҮДЭД ХӨГЖИХ БОЛОМЖ ОЛГОХОД ТАНЫ ОРОЛЦОО ЧУХАЛ

    Цөөхөн Монголчуудын ихэнхи нь ядуурч, тэнэмэл иргэд улам олширсоор, гудамжинд хүүхдүүд төрсөөр байна. Эдгээр хүүхдүүдийг Монголдоо хэрэгтэй хүн болгохын төлөө ГЭРтээ 40 гаруй хүүхдийг амьдруулж байгаа Загдаа гуай өөрийн гэрийг өргөтгөн цэцэрлэг байгуулж байна. Цэцэрлэгийн ажил 90%- тай явж байгаа бөгөөд ашиглалтанд ороход пильта, паркетан шал дутаад байна. МОНГОЛЫН ИРЭЭДҮЙГ ХҮН БОЛГОЖ байгаа энэ бодит ажилд дэмжлэг үзүүлэхийг уриалж байна.
    Дэмжсэн байгууллага хувь хүмүүсийн бизнесийн үйл ажиллагааг 1 сарын турш Creative Mongolia хуудсаар сурталчилж харилцан дэмжилцэнэ. БИД НЭГ Л АГААРААР АМЬСГАЛЖ, НЭГ Л ХОТОД АМЬДАРДАГ.
    Утас 88094995. Дансны дугаар: Зөв Амьдрах Ухаан ТББ Голомт банк 123510313

  • ЗӨВ АМЬДРАХ УХААН- ТЭНЭМЭЛ ИРГЭДИЙГ НИЙГЭМШҮҮЛЖ БҮТЭЭЛЧ ИРГЭН БОЛГОДОГ ТББ

    ЗӨВ АМЬДРАХ УХААН ТББ

    “Зөв Амьдрах Ухаан” ТББ нь орон гэргүй, орц, траншейнд амьдардаг, архи мансууруулах бодисонд донтсон, засан хүмүүжүүлэх ангиас суллагдсан, өнчин ядуу бүх насны иргэдийг дахин нийгэмжүүлэх, ажил хөдөлмөр эхлүүлэх, сэтгэлзүйн сургалт олгож нийгэмд эзлэх байр сууриа дахин олоход нь тусалж, бүтээлч иргэн болгон ажлын байраар хангаж, хамтдаа ажиллаж хөдөлмөрлөх боломжийг олгодог байгууллага юм.

    2006 онд байгуулагдаж гадна дотны ямар нэгэн хөрөнгө оруулалтгүйгээр өнөөдрийг хүртэл тогтвортой үйл ажиллагаагаа явуулсаар байна.

    Бид Монгол Улсын яруудлыг бууруулж тэнэмэл иргэдийг бууруулахын тулд,

    1. Халамжийн сэтгэлгээнээс салгаж ажил хөдөлмөр эрхлэх боломжийг бүрдүүлж хөдөлмөрийнхөө үр шимээр амьдрах тогтолцоог бий болгох
    2. Иргэдийг хөгжлийн бэрхшээлтэй, тэнэмэл, эмэгтэй, хүүхэд гэж ялгаварлан тусгаарлаж тэжээх замаар биш харин ч хамтдаа нэг нэгнээ асарч халамжлан, нэгнээ тусалж дэмжин ажиллаж амьдрах боломжийг бүрдүүлэх
    3. Халамж, ядуурлыг бууруулах, хүүхэд хамгаалалын чиглэлийн Улсаас баримталж буй уялдаа холбоо муутай үр дүнгүй олон төсөл хөтөлбөрийг нэгдсэн системд оруулж уялдаа холбоотой, үр дүнтэй болгох
    4. Эдгээр нийгэмшүүлж буй иргэддээ хандив тусламж авахаас илүүтэй ажил авч захиалгаар хийх, сургаж хөгжүүлэн бүтээл үйлдвэрлэн борлуулах хэлбэрээр ажиллах гэсэн эдгээр бодлогыг баримтлан ажиллаж байна.

    Өнгөрсөн хугацаанд 250 орчим иргэнд ямар нэгэн хэлбэрээр туслаж дэмжиснээс өнөөдрийн байдлаар манай хашаанл 0- 72 насны 132 иргэн 27 гэр, 1 байшинд тогтвор суурьшилтай ажиллаж амьдарч байна. Үүнээс цэцэрлэгийн насны 35 хүүхэд, сургуулийн насны 26 хүүхэд бусад нь хөдөлмөрийн насны болон өндөр настан хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд байна.

    Өнөөдрийн байдлаар 140мКв 80- 100 хүүхдийн цэцэрлэг болон 100 гаруй хүний ажлын байртай болгох 2 давхар 240 мКв үйлдвэрийн байр барьж ашиглалтанд оруулахаар ажиллаж байна. Та бүхний манай байгууллагыг дэмжихийг хүсвэл бидэнд ажил захиалж хийлгэх болон бидний хийсэн бүтээлийг худалдан аваарай.

    ҮНДСЭН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА

    • Гэр оронгүй тэнэмэл болон ял эдлээд гарсан амьдралаа өөрчлөх чин хүсэлтэй иргэдийг өөрсдийн хүсэлийнх нь дагуу хүлээн авч эмнэлэгийн үзлэгт хамруулж, бичиг баримтжуулан, гэр орноор хангаж, өдөр тутмын сэтгэлзүйн болон ажлын арга барил олгох сургалтанд хамруулж ажил хөдөлмөрөөр нийгэмшүүлнэ.
    • Эмнэлэгийн үйл ажиллагаа
    • Эдгээр хүмүүсээ тогтмол ажлын байраар хангахын тулд 3 давхар ажлын байр барьж байна.
    • Мөн хүүхдүүдийн хөгжих орчинг бүрдүүлэх зорилгоор 100 хүүхдийн цэцэрлэг барьж байна.

    БҮТЭЭГДЭХҮҮН, ҮЙЛЧИЛГЭЭ

    – Хуванцар гэр үйлдвэрлэл – Бэлэг дурсгалын гэр, тоглоом – Төмөр эдлэл

    – Модон эдлэл, тавилгын үйлдвэрлэл – Блокны үйлдвэр – Захиалгаар байшин, барилга барих

    ХОЛБОО БАРИХ

    Хаяг: БЗД, 5-р хороо, Монос 1- 19 тоот (1000 оюутны байрны баруун хойш)

    Утас: 976- 88094995, 88090041 Цахим шуудан: zuwamidrahuhaan@gmail.com

    http://facebook.com/ZuwAmidrahUhaan

    http://youtube.com/ZuwAmidrahUhaan

    https://twitter.com/Zagdaag

    Дансны дугаар: Зөв Амьдрах Ухаан ТББ Голомт банк 1235103133

  • БҮТЭЭЛЧ МОНГОЛ ӨДӨРЛӨГ | CM DAY

    НЭЭЛТТЭЙ УУЛЗАЛТ, БҮТЭЭЛЧ СУРГАЛТ, ХАМТЫН АЖИЛЛАГАА

    Зохион байгуулагч: Бүтээлч Монгол Хүн ТББ

    Салбартаа шинэ санаачлага, бүтээгдэхүүн, төсөл хөгжүүлэн ажиллаж байгаа бүтээлч хүмүүс болон бүтээлч төсөлд хамтран ажиллаж өөрийгөө хөгжүүлэх хүсэлтэй оюутан залуучуудын уулзалт өдөрлөг.

    Өдөрлөгт бүтээлч хүмүүсийн өөрсдийн санал санаачлага, төслөө танилцуулж, нээлттэй уулзалт ярилцлага хийнэ. Та бүтээлч, шинийг санаачлагч хүмүүстэй уулзаж, хүрээлэлээ тэлж, шинэлэг сэдвээр мэдлэгээ нэмэгдүүлж, бүтээлч сургалтад оролцоорой.

    Залуус хойч ирээдүйгээ БҮТЭЭЛЧ ҮЙЛСД чиглүүлэн, урам зориг итгэл үнэмшил өгөх, бүтээлч хүмүүс өөрийн санаачилга, хийж хэрэгжүүлж буй ажил үйлсээ танилцуулж дэмжлэг бүрдүүлэх, салбарын мэргэжилтнүүдийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх зорилготой танин мэдэхүйн БҮТЭЭЛЧ МОНГОЛ өдөрлөгийг сар бүр тогтмол зохион байгуулж байна.

    Зорилго: Салбар бүрт шинийг санаачилж байгаа бүтээлч хүмүүсийн хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлнэ.

    Зорилт:

    • Бүтээлч хүмүүс, тэдний бүтээлч үйл ажиллагааны талаар хоорондоо мэдээлэл солилцох, уялдаа холбоог сайжруулах, хамтран ажиллах боломж бололцоог эрэлхийлнэ.
    • Бүтээлч, шинийг санаачлагч хүмүүсийг цувралаар танилцуулж, зорилтот олон нийтэд нь холбож өгнө.
    • Монголд үйлдвэрлэж буй бүтээгдэхүүнүүдийг цувралаар танилцуулж, борлуулалтыг дэмжинэ.
    • Бүтээлч сонирхолтой сургалтуудыг зохион байгуулна.

    Үйл ажиллагаа

    • Бүтээлч шинэ санааны лекц
    • Бүтээлч хүмүүсийн шинэ санаа, урлалын сургалт
    • Бизнесийн шинэ санаа, төслийн танилцуулга
    • Бүтээлч хүмүүсийн уулзалт, хамтын ажиллагаа

    Хөтөлбөр

    Үйл ажиллагаа

    Товч тайлбар

    Лекц

    Зочин илтгэгчийн лекц

    Шинэ төсөл, бүтээгдэхүүн

    Сонирхолтой шинэ төсөл, бүтээгдэхүүний санал, хамтын ажиллагааны санал

    Бүтээлч сургалт

    Цэгээр наадья, Уран бичлэг, Эбру арт, Робот, Анимейшн, Хэл яриа, Шагай наадгай, Оньсон тоглоом зэрэг бүтээлч сургалтуудыг үнэ төлбөргүй өгөх, өөрсдийн бүтээлүүдээ авах боломжтой

    Нээлт уулзалт, нетворкинг

    Хамтарч, нэгнээ дэмжин ажиллах боломжтой бүтээлч хүмүүс уулзаж, санал санаачилга гаргах, зөвлөгөө өгөх, хөгжүүлэлтийн төлөвлөгөө гаргах
    Утас: 88028241, 88182020
    info@creativemongolia.com
    http://creativemongolia.com
    http://twitter.com/CreativeMongol
    http://facebook.com/CreativeMongolian

  • ДЭЛХИЙН ЦЭЦЭРЛЭГТ ХҮРЭЭЛЭН МОНГОЛД ТӨСЛИЙН ХӨГЖҮҮЛЭЛТ, МЕДИА ХӨГЖҮҮЛЭЛТ

    ДЭЛХИЙН ЦЭЦЭРЛЭГТ ХҮРЭЭЛЭН МОНГОЛД | WORLD GARDEN IN MONGOLIA

    Даян дэлхийн ногоон хөтөлбөр


    АГУУЛГА

    1. ТӨСЛИЙН ХУРААНГУЙ
    2. ЭРХЭМ ЗОРИЛГО, ЗОРИЛТ
    3. ҮНДЭСЛЭЛ
    4. ХЭРЭГЦЭЭ ШААРДЛАГА
    5. ДЭЛХИЙН ЦЭЦЭРЛЭГТ ХҮРЭЭЛЭН МОНГОЛД ТББ

    ТӨСЛИЙН ХУРААНГУЙ

    Төслийн нэр

    ДЭЛХИЙН ЦЭЦЭРЛЭГТ ХҮРЭЭЛЭН МОНГОЛД ТӨСӨЛ
    WORLD GARDEN IN MONGOLIA PROJECT

    Товч танилцуулга

    Дэлхийн таван тивийн хэлбэртэй, амралт сувилалийн газартай, дэлхийн хамгийн том гайхамшигт хуримын ордонтой, монгол хүүхдүүдийг үнэгүй амраадаг амралтын газартай, бүх барилга байгууламжууд нь орчин үеийн эко технологи болон шинжлэх ухааны ололтуудыг шингээж, монгол архитектурын ухаанаар баригдсан, монголын бүх иргэнийг өөрийн амин модтой болгосон, ураг төрлийн бичил цэцэрлэгүүдээр нь бүх ард түмэнээ овог төрлийг нь мэдүүлсэн дэлхийн сайн санаат хүмүүст мод тарих боломжийг олгосон дэлхий нийтэд эх орноо таниулсан зуун сая модтой цэцэрлэгт хүрээлэн.

    Төсөл хэрэгжүүлэгч

    ДЭЛХИЙН ЦЭЦЭРЛЭГТ ХҮРЭЭЛЭН МОНГОЛД ТББ

    Төслиийн санаачлагч, удирдагч

    Дуламжавын ЭРДЭНЭЧУЛУУН
    http://creativemongolia.com/erdenechuluun/

    Хугацаа

    2014- 2018 он

    Хамтран ажиллагч

    Байгаль орчин, ногоон хөгжил, аялал жуулчлалын яам

    Нийслэлийн байгаль орчин, ногоон хөгжлийн газар

    Баянзүрх дүүргийн засаг даргын тамгын газар

    Германы хамтын ажиллагааны нийгэмлэг

    Монгол- Германы гүүр ТББ

    Хөдөө аж ахуйн их сургууль

    Монгол өмгөөлөгч хуулзүйн товчоо

    Бүтээлч Монгол нэгдэл

    Олон улсын иргэншлийн төв

    Хил хязгааргүй инженерүүд ОУБ

    Байршил

    Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Баянзүрх хайрхан

    Талбайн хэмжээ

    420га

    Нийт тарих модны тоо

    1,050,000 ширхэг

    Хэрэгжүүлэх үе шат

    1-р шат: 2014- 2015 он. Судалгаа, хууль зүйн зөвшөөрөл

    2-р шат: 2015- 2016 он. Хашаа барих, эхний 100,000 мод

    3-р шат: 2016- 2017 он. 100,000 мод

    4-р шат: 2017- 2018 он. 200,000 мод

    2014 онд анхны албан бичгээ Баянзүрх дүүргийн орлогч засаг даргад өгч хариу авсан.
    2014- 2015 онуудад Герман улсын ойн инжэнэр Манфрэд Фэспэр урин ажилуулж хийх ажлынхаа зөвөлгөө авсан.
    2016 онд анхны моднуудаа тарьж туршсан. Дуслын системгүйгээр мод ургахгүй нь батлагдсан учир гүний худгаасаа усаа гаргахдаа бэнзин мотор ажилуулж үзсэн. Сэргээгдэх эрчим хүч ашиглахгүйгээр моднуудаа усалж чадахгүйг мэдэж авсан.
    2017 онд салхин сэнс ажилуулж үзэж нарны эрчим хүчийг ашигласан хайбрид худгын насостой болгохгүйгээр найдвартай усжуулалттай болж чадахгүйг ойлгосон.
    2018 онд бид нарны эрчим хүчээр ажилдаг насостой болно.
    2018 онд хашаагаа барьна, эхний суварган хэлбэртэй хашаанд моднуудаа тарьж ургуулна.
    Бидний гол зорилго хожуулнуудын сүүдэрт мод тарихын тулд дахин салхин сэнснүүд, усны савнууд уулын нуруунд тавих хөрөнгө босгоно.
    2018 оны 4 сард Монгол улсын ерөнхийлөгчид ажлынхаа тайланг танилцуулж хамтран ажилах санал тавьна.

    Холбоо барих

    Утас: 95651074, 91651074

    Дансны мэдээлэл: Дэлхийн цэцэрлэгт хүрээлэн Монголд ТББ, Голомт банк 1410004555

    http://worldgardenmongolia.com

    https://twitter.com/WorldGardenMGL

    https://facebook.com/WorldGardenMongolia

    https://facebook.com/groups/WorldGardenMongolia

    ЭРХЭМ ЗОРИЛГО

    Зуун сая эзэнтэй модтой дэлхийн газрын зургийн хэлбэртэй дэлхийн гайхамшиг болсон хамгийн том цэцэрлэгт хүрээлэнг бүтээн босгох ажил Монголоос эхэлж байна. Уг төслөөр, Монгол хүмүүс, дэлхий нийтэд бид нэг дэлхийтэй хүмүүс яс үндэс шашин шүтлэг, хэл ярианы ялгаваргүйгээр хамтдаа дэлхийгээ аврах боломжтой гэдгийг үзүүлэх хувь заяатай гэдгийг ойлгуулахыг хичээж байна.

    ЗОРИЛТ

    Зорилт 1. Бүтээн байгуулалт. Цэцэрлэгт хүрээлэн, аялал жуулчлал амралт сувиллын байгууламжтай, дэлхийн хосууд гэрлэхээр ирдэг хуримын ордон, монголын бүх хүүхдийг ээлж дараагаар жил болгон үнэгүй амраадаг хүүхдийн амралтын газартай цогцолбор байгуулах ажлыг Баригдах бүх барилгууд хаанаас нь ч харсан жинхэнэ монгол барилгын аргаар баригдсан байхаар төлөвлөж байна.

    Зорилт 2. Монгол хүүхдүүд маань үнэгүй амрахын зэрэгцээ өөрийн нэртэй модоо, ээж аавынхаа, овгийнхныхоо модоо усалж тордож санаа тавьдаг эх орноо хайрладаг хамгаалдаг хүмүүс болгохыг бид хүсэж байна. Дэлхийн цэцэрлэгт хүрээлэнгийн монгол улсын нутаг дэвсгэрт зөвхөн таны өөрийн тань мод бас таригдана.

    Зорилт 3. Ургийн мод. Хүн бүрийн мод хаа хамаагүй таригдахгүй таны овгийн газар овгийн дэс дарааллын дагуу таригдана. Хүн бүр өвөг дээдэсдээ, өөртөө, үр хойчдоо зориулан мод тарьснаар байгаль дэлхийдээ буян үйлдэхээс гадна үүнээс хойш бүх дэлхийн монголчууд овгийн бүх хүмүүсээ нэг бүрчлэн мэддэг болох ач холбогдолтой.

    Ямар ч бэрхшээл тохиолдсон заавал ЗҮРХ хайрханаа ойжуулна.
    Хар сүлдээ тахьдаг хайрханаа сайхан ойтой болгож, Монгол бүх ээжүүддээ аавууддаа АМИН МОДНУУД тарьна.
    Бид сайхан чадна, болно, бүтнэ.

    ҮНДЭСЛЭЛ

    Хүн төрөлхтөн бид ганцхан дэлхийдээ хамтдаа амьдарч байна. Хаа нэгтээ байгаль, хүн ард нь шархдахад бусаддаа нөлөөлөх нөлөөлөл нь одоо цаг үед хурдтай болсон. Монголоос боссон шар шороон хуй Ази төдийгүй Америк тивд хүрч байна. Монголын цөлжилт нь зөвхөн Монголын асуудал биш дэлхийн хүн бүрт хамаатай асуудал болж байна. Дэлхийн хүн ард байгаль дэлхийгээ шүтэн хайрлаж, хамтдаа ганцхан дэлхийгээ хамгаалах цаг аль хэдийн болжээ. Интернэтийг ашиглан дэлхийн хүмүүс холбогдох, хамтран боломж улам бүр нээгдлээ. Дэлхийд олон зуун сая хүн байгаль дэлхийгээ хамтдаа хамгаалах ёстойгоо мэдэж байвч хэрхэн яаж гэдгээ мэдэхгүй байна. Эдгээр олон сайн санаат хүмүүст Монгол улсын нийслэл Улаанбаатар хотын Баянзүрх хайрханд дэлхийн 5 тивийн хэлбэртэй Дэлхийн цэцэрлэгт хүрээлэнг хамтдаа байгуулах төслийг санал болгож байна.

    Таван тивийн аль нэг улсад байгаа жирийн иргэн хүн хэн байх, ямар хэлээр ярьдаг байх, ямар арьс өнгөтэй, ямар үндэстэн байх нь хамаагүй энэ ууланд дуртай улс тив дээ тусгайлан тэмдэглэгдэж дугаарлагдсан дугаараар модоо, модныхоо нүхийг сонгох боломжыг өгөх гэж байна. Ингэж энгийн аргаар,и нтернэт холболттой дэлхийн ямар ч иргэн гэрээсээ гаралгүйгээр заавал Монгол улс руу онгоц хөлөглөлгүйгээр энэ шүтээн ууланд мод тарьж дэлхийн байгаль орчны төлөө өөрийн хувь нэмрээ оруулсан гэсэн баяр баясгалан жирийн нэгэн иргэнд өгөх нь дэлхийн нийтийн ач холбогдолтой гэж бид үзэж байна.

    Дэлхийн олон улсын жирийн иргэд нэг ууланд 5 тивийн хэлбэртэйгээр мод тарьж чадсан байна гээд төсөөлээрэй.

    Зөвхөн энэ төсөөлөл танд баяр баясгалан итгэл найдвар авчирах болноо.

    Энэ бидний мод тарьхаар зорьж байгаа уул бол нийслэлчүүдийн хайрлан шүтдэг байсан уламжлалтай уул юм.

    1987 оноос хойш Монгол улс байгалын, экологийн бэлчээрийн талхлалтанд өртсөн,бид байгаль эхийгээ ховдоглон шунаж ухаж төнхөж байгаагаас хүн ард нь хордох болсон. 1988 оноос хойш энэ уулнаас мод авдаг болсоноос бас сибирийн хүр хорхойнд идэгдсэнээс болж энэ уулын ой мод их сүйдэж Улаанбаатар талаасаа эхний амнуудад нэг ч мод үлдээгүй нүцгэн болсон.

    Уулын бэлээр Туул гол урсдаг учраас бид байгальд ээлтэй аргаар анх байсан нутгийн модоор дахин ойжуулж чадна гэж итгэж байгаа.

    Монголчууд бид тал нутагт амьдарч ирсэн нүүдэлчин ард түмэн. Бидний хувьд суурьшмал соёл түүний дундаас ой модыг шинээр тарьж ургуулах гэдэг бол шинэ зүйл юм.

    Шинэ зүйлийг сурахад бас зөв сурахад дасгал сургууль хэрэгтэй. Дасгал сургуулийг аль болох олон нийтийн хүсэл зорилгыг түүний дундаас үндэстэний онцлогийг харгалзан үзэж хамруулсан байж үр дүнд хүрнэ. Тиймээс бид Монголчуудын онцлог болсон ээжийгээ аавыгаа хайрлах онцлогыг харгалзаж Улаанбаатар хотын иргэдийн ээжүүдэд нэг бүрчлэн мод тариулахаар бэлдэж байна. Энэ ууланд нөхөн сэргээлт хийж бүхэл бүтэн ойг шинээр бий болгохын тулд бид Германы мэргэжилтэнгүүдтэй хамтарч ажилаж байгаа. Дэлхийн хүмүүст бас Монгол хүмүүст байгалаа хайрладаг зөв ашигладаг хайрладаг болгохын тулд мод тарихаас гаднаа соён гэгээрүүлэх ажил ялангуяа хүүхэд багачуудад сурагчид, оюутнуудад танин мэдэхүйн хичээл байнга үзүүлж таниулж байх хэрэгтэй гэдгийг та бас мэ

    ТӨСЛИЙН ХЭРЭГЦЭЭ ШААРДЛАГА

    Дэлхийн хэмжээнд

    авч үзвэл дэлхийд олон сая хүмүүс дэлхийн дулаарлын эсрэг,цаг агаарын,цөлжилтийн улмаас нүүж суурьшигчдийн( байгалийн өөрчлөлтийн дүрвэгчид) төлөө бодит зүйл хийхийг хүсэж байгаа боловч дан ганц бие хүнийхээ хувьд бодит ажил хийхэд амар биш,олон улсын болон янз бүрийн байгаль орчны төслүүдэд мөнгө хандивлаж хувь нэмрээ оруулья гэхэд хандивласан мөнгө яг хүссэн үр дүнтэй ажилд нь бодитоор очиж байгааг хянах боломж одоогоор хаана ч байхгүй байгаа.
    Дэлхий өөрөө ганцхан дэлхийн нэг хэсэг нь ядуу байгалийн, цаг уурын өөрчлөлтөд хүндээр өртөж байгаа нь нөгөө хэсэг буюу баян байгалийн,цаг уурын өөрчлөлтөнд бага өртөж байгаа хэсэгт шууд болон шууд бусаар хурдан болон урт удаан хугацаанд бас л эерэг бус нөлөөтэй гэдгийг дэлхийн ихэнх хүмүүс ойлгох болсон ба барууны болон өндөр хөгжилтэй орнууд үүнд анхаарлаа хандуулдаг болсон.
    Хамтын ажилгаа буюу бүгд хамтарч дэлхийн дулаарлын эсрэг ажилах ёстойгоо бараг бүгд ойлгож нийлж уялдаа холбоотой ажилахаар оролдож байгаа боловч жирийн дэлхийн иргэнд сайн ойлгомжтой биш дэлхийн улсуудын засгийн газрийн тэргүүнүүд ойр ойрхон уулзаж (КИОТО,КОПЭНХАГЭН БРАЗИЛИА)нэгдсэн үр дүнд хүрэх нь амар биш байна.
    Жирийн иргэн хүнд жирийн байдлаар өөрт тохирсон санхүүгийн боломжоор байгаль орчны доройтол цөлжилтийн эсрэг байгал хүн төрлөхтний сайн сайхны төлөө,хамтын ирээдүйн төлөө хувь нэмрээ оруулах боломжыг бид энгийн байдлаар шашин шүтлэг,хэл яриа,үндэс угсаа баян хоосныг нь ялгахгүйгээр эрх тэгш олгох юм.

    Монгол улсын хувьд

    Монгол орны 72 хувь цөлжилтөнд өртсөн, малын бэлчээрийн даац хэтэрсэн, олон нуур цөөрөм, гол горхи ширгэсэн гэдгийг бид мэдэж байгаа.
    Энэ олон асуудлууд бараг бүгд Монголчууд бидний байгаль орчиндоо зөвхөн өнөөдрөө бодсон, эсвэл байгаль орчин түүний хоорондын шүтэлцээ, хамаарал, ирээдүйн төсөөлөл зэргийг мэддэггүй зэргээс буруу хандаж, хамтын ирээдүйгээ сүйтгэж байна.
    Улаанбаатар хотын хувьд зөвхөн хувийн 200 мянган автомашины утаа гэхэд л эрүүл байх ямар ч үндэслэлгүй болж байна.
    Хэт төвлөрөл,буруу төлөвлөлтөөс үүдсэн нарийн тоосжилт,зэрлэг ургамлууд ( шарилж) аас болж харшилтай хүмүүсийн тоо өдрөөс өдөрт хурдацтай өсөж байна.
    Хувь хүн,болон албан байгуулага пүүс компаниуд сайн сайхныг хүсэж дэмжиж оролцмоор байв ч аль ч байгаль орчны байгуулага,төсөл ажилд хөрөнгө зарцуулалтанд бодитой оролцох,бас л хандив туслалцаа нь бодит зорилтот ажилдаа зарцуулсан эсхэд хяналт тавих боломж эрх зүйн орчин байхгүй.
    Энэ олон асуудлуудыг шийдэх боломжтой гэдгийг үзүүлэх,аль болох яг газар дээр нь иргэдийг биечлэн оролцуулах,дасгалжуулах үнэмшүүлэх замаар асуудлуудыг шийдэх хүн нь би та бид өөрөө юм гэдгийг ойлгуулахгүйгээр үүнээс гарах зам байхгүй.

    ДЭЛХИЙН ЦЭЦЭРЛЭГТ ХҮРЭЭЛЭН МОНГОЛД ТББ

    2012 оны 11 сарын 27- нд байгуулагдсан бөгөөд байгаль орчныг хамгаалах, олон нийтэд экологийн боловсрол олгох чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг. Энэ удаад манай байгууллага дэлхийн гайхамшиг болсон хамгийн том цэцэрлэгт хүрээлэнг байгуулах төслийг Баянзүрх ууланд хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байна. Энэ төслийн хүрээнд дэлхийн газрын зургийн хэлбэр бүхий зуун сая мод тарих, нэг мод нэг эзэн гэсэн зарчмаар зөвхөн монголчууд төдийгүй гадаадын иргэдийг хамрагдах боломжийг бүрдүүлэх юм. Төслийн үр дүнд дараах үр дүн гарна хэмээн үзэж байгаа:

    – Хүн бүр өвөг дээдэс, хайртай хүмүүстээ зориулан мод тарьж буян үйлдэх;

    – Гэр бүл, хамт олон бүр мод тарьж өөрсдийн хүндэтгэлийн төгөлтэй болох;

    – Ураг удмын залгамж холбоо, түүний үнэ цэнэ, бахархлыг илэрхийлэх;

    – Улаанбаатар хот орчмын ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх;

    – Амралт, аялал жуулчлалын шинэ үзмэр, зорих газрыг бий болгох зэрэг олон талын ач холбогдолтой юм.

    Тиймээс энэхүү төсөлд эрдэмтэн багш, оюутан залуучуудыг оролцуулж шинжлэх ухааны ололт амжилт, монгол сэтгэхүй шингэсэн бүтээн байгуулалтад хамтран ажиллахыг урьж байна. Танай сургууль дэлхийн гайхамшигт цэцэрлэгт хүрээлэнгийн ландшафт, макетийн уралдаанд оюутан залуусаа идэвхитэй оролцуулан дэмжиж ажиллахыг хүсье.

    ХИЙЖ БҮТЭЭСЭН АЖЛУУД

    Энэ ажлыг Герман талаас удирдаж зохион байгуулах байгуулга бол Weltgarten der Bäume in Zaamar/ Mongolei гэдэг нэртэй Берлинд албан ёсны бүртгэлтэй Verein.

    Бид ТББ гаа 2012онд Берлинд байгуулсан.

    2013 онд Улаанбаатар хотод ТББ ийнхээ гишүүдин хамт нийтийн эзэмшилийн талбайд цэцгийн мандал хийсэн.

    2015 онд Монгол Германы гүүр буюу Германд боловсрол эзэмшсэн Монгол иргэдийн байгуулагатай хамтарч нийслэлийн GRÜNFLÄCHENAMT,тохижуулалтын компаны орлогч дарга,дүүргүүдийн экөлөгийн мэргэжилтэнгүүд,мод үржүүлгийн газрын эздүүдүүдийн бүрэлдхүүнтэй Delegationийг Берлин Лайпциг хотуудын ижил төрлийн байгуулагууд их сургуулийхантай танилцуулсан.

    2016 онд Бэрлин хотын UMWELTOBERSTUFENZENTRUM ийн 5сурагчид багш,мэргэжлийн ландшафтын компаныхантай хамт 2013 онд бидний хийсэн цэцгийн мандалыг Герман стандартаар тохижуулж үзүүлэн сургалт хийхээр төлөвлөж байна.

    Энэ бүх ажлууд болон мод тарих ажлууд бас кино үзүүлэх арга хэмжээ бүгд хоорондоо уялдаа холбоотой аль болох олон хүнийг байгаль хамгаалах ажилд оролцуулах энэ ажлын ач холбогдолыг ойлгуулахад оршиж байна.

    Төслийг санаачлагч

    Дуламжавын ЭРДЭНЭЧУЛУУНЫ СЭТГЭГДЭЛ

    2010 оны шинийн найманд ээж минь нас барсан. Миний ээж байгаль дэлхий, уул ус, орчин тойрныхоо бүх хүмүүсийг хайрладаг хүүхдийн эмч хүн байсан тул ээжийгээ нутаглуулчихаад зүгээр өнгөрөөмөөргүй санагдаж, ээжийнхээ дурсгалд мод тарьж мөнхжүүлэх, ээжийгээ байнга дурсаж эрхэмлэдэг байсан зүйлүүдийг нь үргэлжлүүлмээр санагдсан.
    Анх мод тарья гээд бодход надад халаасанд 20 төгрөг байв. Ах минь надад эрх чөлөөний талбайд суулгацны үзэсгэлэн худалдаа гарч байгааг хэлэхэд алхаад очсон.
    3 гэр байсан ба баруун талаасаа 2 цагаан гэр хамгын захын гэр ногоон бүрээстэй байсан.
    Эхний 2 гэрт ороод мод зарж байгаа хүмүүсийн царайг харахад надад зээлээр өгөхгүй гэж санагдсан. 3 дах буюу ногоон бүрээстэй гэрт суулгац тарьж байгаа эмэгтэйг хараад надад зээлээр өгнө гэдгийг үг солилгүйгээр мэдсэн болохоор шууд буцаж гараад авах суулгацуудаа машинд нь ачаад эхэлсэн. Гэрт байсан болон гадаа байсан хүмүүс намайг эхэндээ мөнгөө төлсөн хүн байна гэж бодсон. Ачиж дуусаад зээлээр авна гэхэд шууд зөвшөөрсөн.

    Ээждээ зориулж тарьсан бас үнэхээр ургуулчих юмсан гэж чармайсан болоод тэр үү бүх суулгацууд 100 хувь ургасан. Өөрөө мэдэлгүйгээр уралдаанд оролцсон байсан. Хорооны дарга хийж байгаа ажилаараа альбом хийгээд ир гэсэн. Хийгээд өгсөн. Нэг өдөр хороон дарга дүүрэг дээр ир гэсэн. Нийслэлд альбомыг чинь явуулсан шалгарсан нийслэлийн 375 ойн баяраар шагналаа аваарай гэсэн. Очоод тэр үеийн нийслэлийн захирагч Мөнхбаяраас нийслэлийн шилдэг тохижилттай айл шагнал 1сая төгрөг авсан.

    Шагнал авч байх мөчид ганцаараа ингэж бүтээж болдог юм бол бүүр олуулаа хийвэл Монгол улсаа цөлжилтөөс хамгаалж, нийслэлээ ногооруулж болох юм байна гэсэн итгэл төрсөн. Үүнээс өмнө олон жил Монголчуудыгаа хэрхэн итгэл үнэмшилтэй, хэн нь ч маргаад байхааргүй нэгдсэн ҮНЭТ ЗҮЙЛ ийг хэрхэн бий болгож нэгтгэж ухааруулах вэ гэж боддог байсан.

    Монголын газрын зурагтай цэцэрлэгт хүрээлэн хийвэл Монголчууд маань одоохондоо хөрөнгө гаргаж хамтдаа хийж болно гэсэн итгэл үнэмшил, чадвар бололцоо дутах тул дэлхийд байгаа байгаль дэлхийн тэнцвэрт байдал, дэлхийн дулаарлын эсрэг би хувь нэмрээ оруулах юмсан гэж боддог олон зуун мянган гадаад хүмүүстэй хамтарч дэлхийн 5 тивийн хэлбэртэй цэцэрлэгт хүрээлэн хийж чадна гэсэн итгэл үнэмшил төрсөн.
    Дэлхийн сайн сэтгэлт олон сая хүмүүст яг энэ миний тариулж байгаа мод маань нарлаг Монгол оронд ургаж байгааг интернэт хуудсаараа дамжуулж үзүүлж итгэл найдвар, хамтдаа дэлхийгээ аварч болно гэсэн итгэл үнэмшлийг төрүүлж, дараагийн тив дэлхийн хэмжээний хамтын ажлуудыг хийх анхны хамтын дасгал сургуулилт болно гэж хэлж ойлгуулж Германд уулзсан таарсан сайн сэтгэлт хүмүүс болон олон нийтийн болон улсын байгуулагуудын дэмжлэгийг авч байна.

  • Г.Оюунбат

    Ганбатын ОЮУНБАТ

    1981 оны 9-р сарын 25- нд Сэлэнгэ аймгийн Мандал суманд төрсөн. 

    Сэтгүүлч, улс төр судлаач мэргэжилтэй. Эхнэр гурван хүүхдийн хамт амьдардаг.

    БОЛОВСРОЛ

    2015- 2016 он МУИС-ийн Улс төр судлалын магистр;

    2014- 2015 он Удирдлагын Академийн Төрийн удирдлага;

    2009- 2010 он АНУ-ын Leadership хүрээлэнгийн Манлайллын хөтөлбөр;

    2004- 2005 он Монголын хэвлэлийн хүрээлэнгийн Сэтгүүл зүйн дээд курс;

    1999- 2001 он Радио Телевизийн Дээд Сургуулийн Сэтгүүлч;

    1989- 1998 он Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум 10 жилийн 1-р дунд сургууль;

    АЖИЛ ХӨДӨЛМӨРИЙН ЗАМНАЛ

    2015 оноос Монгол Улсын Засгийн Газрын хэрэг эрхлэх газрын даргын зөвлөх;

    2013- 2015 он Монгол Шуудан ТӨХК дэд захирал;

    2012- 2013 он Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газрын хэвлэлийн албаны дарга;

    2009- 2011 он EBI хүрээлэнгийн ОНХ албаны дарга;

    2009- 2011 он Боловсрол телевизийн сэтгүүлч редактор;

    2007- 2009 он Еagle TV,  Eagle Prime нэвтрүүлгийн ерөнхий редактор;

    2003- 2007 он UBS TV, нэвтрүүлэгч, сэтгүүлч;

    1998- 2001 он МҮОНРТ- ийн сэтгүүлч, нэвтрүүлэгч;

    СОНГУУЛЬТ АЖИЛ

    2012 оноос Сэлэнгэ аймгийн Ардчилсан намын дэд дарга;

    2012 оноос МЗХ-ын хүмүүнлэгийн хорооны гишүүн;

    2010 оноос Эмнэсти интернэйшнл ОУ- ын байгууллагын сэтгүүлчдийн бүлгийн гишүүн;

    2008 оноос Сэлэнгэ аймгийн Ардчилсан Залуучуудын Холбооны тэргүүн;

    2008 оноос JCI Монгол байгууллагын гишүүн;

    2006 оноос Нээлттэй Мэтгэлцээний Холбооны УЗ-ын гишүүн;

    УРАН БҮТЭЭЛ

    2016 он Монгол Улсын Үндсэн хууль /сонсдог ном/

    2015 он Оюун түлхүүр, Цаасан шувууны үлгэр /сонсдог ном/

    2015 он “Бага хаадын үе” олон ангит уран сайхны киноны Бодь Алаг хааны дүр

    2012 он “Ялагдашгүй” олон ангит уран сайхны киноны гол дүр

    2011 он Монголын Нууц Товчоо /сонсдог ном/

    2010 он Сэрж буй Монгол /сэтгэлзүйн трэйнинг цомог/

    2010 он Жангар тууж /сонсдог ном/

    www.facebook.com/OyunbatTeam

    www.twitter.com/OyunbatG

    ЗАЛУУСЫН ДУУ ХООЛОЙ ОЮУНБАТ

    Залуусынхаа ОЮУН бодлыг төрд хүргэж, нутаг орныхоо ДУУ ХООЛОЙ болж, СЭЛЭНГИЙН БРЭНДийг экспортод гаргах зорилгоор төрөлх МАНДАЛ сумаасаа нэр дэвшиж байна. Унаган нутгийн хүүгээ дэмжиж саналаа өгөөрэй! 

    Тэрээр хэвлэл мэдээллийн салбарт олон жил ажиллаж реклам сурталчилгаа, МАРКЕТИНГийн талаар багагүй туршлага хуримтлуулсан. Дараа нь Монгол шуудан ХК, Нийслэлийн цахим засаглалыг нэвтрүүлэх МЕНЕЖМЕНТийн шинэчлэлд баг болон ажиллаж байсан туршлагатай УДИРДАГЧ. Өөрийн туршлага, мэдлэгээ төрөлх нутгийнхаа хөгжилд зориулж дэлхий нийтэд эрэлт болоод буй ОРГАНИК ХҮНС, АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН БҮТЭЭГДЭХҮҮНийг БРЭНД болгон хөгжүүлж гадаад зах зээлд гаргахаар зориг шулуудан ажиллаж байна. Сэлэнгэ аймгийн ИТХ- ын 2016 оны сонгуульд оролцох Ардчилсан намын мөрийн хөтөлбөрийн 2.3- р Хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх бодлогын хүрээнд, одоо өрхийн үйлдвэрлэл, бичил бизнесийн хэмжээнд буй орон нутгийн бүтээгдэхүүнийг дизайн, сав, баглаа боодол, тээвэрлэлт, гадаад харилцаа, борлуулалтын ажлыг нэг хүн өөрөө бүхнийг хийгээд үр дүнд хүрдэггүй байдлыг өөрчилж үнэ цэнийн гинжин хэлхээст оруулж, салбартаа мэргэшсэн хүмүүс хоршиж ажилласнаар бүтээгдэхүүн чанаржин хөгжиж гадаад зах зээлд гарах боломж бий болох юм.

    МАНДАЛЫН УНАГАН ХҮҮ ОЮУНБАТ 

    Аян замын тэмдэглэл

    Зуны дунд сарын шинийн нэгний шижир тунгалаг нэгэн өдөр эртний ерөөлт эрхэм сайн дүүтэй учрал тохиож хэлэлцсэнээр өглөө нар битүүгээр зүрх сэтгэлдээ хэзээ алтан цагт очно доо гэж мөрөөдөн санадаг Сэлэнгэ аймгийн Зүүнхараа буюу Мандал сумыг зорин жигүүрт төмөр хүлэгийн жолоог залав. Жигдхэн хурдлах тэрэгний цонхоор жирэлзэн өнгөрөх уул, ус, газар нутгийг халиан явахуйяа Далай ламын “Жилдээ нэг удаа очиж үзээгүй газраа заавал очиж бай!” гэсэн үнэн хийгээд гайхамшигт сургаалийг биелүүлж буйдаа сэтгэл нэг л халуун дотно байвай!

    Залуу насны эрч хүчээр нэвт гэрэлтсэн шинэ танил маань инээмсэглэн “Замдаа ажил үйлс амьдрал ахуйгаа ярилцаж явна аа хө” гэж бидэнд хандан хэлэв. Түүний дотоод долгиосолт уянгалаг хоолойн өнгө надад ухаан бодлоо цэгцэлж урнаар өгүүлэхүйн гайхамшгийг мэдрүүлж хэлсэн үг бүхнээс туулж өнгөрөөсөн амьдрал нь, туяаран буй зүрх сэтгэл нь гэрэлтэж байгааг мэдэрч явлаа.

    Зүүнхараа миний төрсөн нутаг. Төрж өссөн нутгаа зорих бүр л залуу насны халуун эрмэлзэл дүүрэн амьдралаа аймаг сумынхаа хөгжлийн төлөө зориулж ард олныхоо ачийг хариулахсан гэж бодох юм даа. Бага насаа санахаар хааяа би өрөвддөг юм гээд жолооч маань чимээгүй болж хурдаа нэмэв.

    … Үүргэвч дүүрэн ундаа хоёр гартаа аравын битонтай тараг сүү барьсан жаахан хүү шөнийн харанхуйд бүдэчсээр төмөр замын Мандал өртөөн дээр ирж, гал тэргэнд суулаа. 

    • Ундаа аваарай! Ундаа аваарай!

    Гүн нойрондоо автсан зорчигчид хүүгийн цолгиун дуунаар цочин сэрээд ундаа худалдаж авахаасаа илүү ундууцан уурлаж хөөж туух нь энүүхэнд. Гэвч хүү хот орохоос өмнө л ундаагаа зорих ёстой. Хот орчихвол тараг сүүгээ зарна!

    Тараг аваарай! Сүү аваарай! гэж цангинах хүүгийн дуунаар их хотын нэгэн хороолол сэрнэ… 

    … Яриа уянгалаг намуун өрнөсөөр… Тэрэг жигдхэн хурдалсаар. Бодолд маань харин өөрөөсөө хэтийдсэн ачаа үүрч, амьдралын төлөө доголон нулимстай гүйсэн жаахан хүү торолзоно. Их хотын шинэ өглөөг цагаан сүүгээр залж авчирдаг байсан хүүгийн ирээдүйн гэрэлт амьдрал ч сүүгээр цалгилсаар ажээ. 

    Амьдралд итгэл дутах үе бишгүй л байдаг юм

    Алс холын мөрөөдлөө санаж урагш тэмүүл

    Зорьж буй заг чинь зөв бол 

    Зогсолтгүй алхаад бай найз минь

    Гэсэн цог золбоо төгс “Ирмүүн залуу нас” дууны үгийг Ганбатын ОЮУНБАТ зохиох болсон нь энэ л бага настай нь холбоотой биз ээ гэсэн торгон шижим санагдана. Нэгэнтээ нэрт соён гэгээрүүлэгч Д.Урианхай “Хүрэн толгойн сүүдэрээ чагнахуй” хэмээх эссэндээ “… Юу юугүй цээжин аглагт зөндөө зөндөө энхрий үгс нэг нэгэнтэйгээ ханьсан тэврэлдэж, чанга чангаар хашгичин хөөцөлдөнө…” гэж бичсэн байдаг шиг Оюунбат хэмээх оргилуун бодол, оюунлаг сэхээрэлтэй залуугийн тухай уншигч танаа хэлье гэсэн үгс минь “цээжин аглагт нэг нэгнийхээ урдуур дайран сахилгагүйтэн” байлаа. 

    Төрийн ёслол хүндэтгэлийн дуу хоолой

    Оюунбат бол ТВ-ийн дуу хоолой. Ялангуяа ажил амьдралын хэмнэлтэй нь айзам жигдэрсэн UBS ТВ- н нүүр царай. Оюунбатгүйгээр телевизийг төсөөлөхөө байтал нэвтрүүлэг хөтөлнө гэдэг түүний ур чадварынх. Ийм дуу хоолой чинагшид үргэлжилсээр “Монгол төрийн ёслол хүндэтгэлийн үйл ажиллагаанд Оюунбат тэргүүн эгнээнд… Төрийн алтан жолоог атгалцах үйлсийн манлайд Оюунбат урам зориг дүүрэн алхаж явна. 

    Эх орныхоо хоймрыг эмжээрлэж харагдах

    Эх нутгийнхаа үнэт зүйлсийг элгэн тусаа нандигнах 

    Хойч үеийнхээ хувь заяаг хүйн орчлонтой нь хамт зангидсан 

    Миний нутгийн залуус

    Миний амьдралын найзууд юм аа

    Урагшлах зам чинь зөв л байвал алхаад бай! 

    Тэрбээр ийнхүү гэгээлгээр тунхаглан, гэрэлт амьдралын зүг урагшилсаар.

    Өгүүлэхүйн урлагийг хөгжүүлэгч

    ТВ-ээс замнасан түүний ажил амьдралын гараа эх сайхан нутгийнхаа төлөө нэгэн үзүүрт сэтгэлээр гэрэлтэх чин хүсэл мөрөөдлийг нь асааж өгчээ. “Тиймийн тул удам ургаа санах, эх түүхээ дээдлэх, газар түүний ажил амьдралын гараа эх сайхан нутгийнхаа төлөө нэгэн үзүүрт сэтгэлээр гэрэлтэх чин хүсэл мөрөөдлийг нь асааж өгчээ. Тиймийн тул удам ургаа санах, эх түүхээ дээдлэх, газар шороогоо нандигнахын үүднээс Монголын уран зохиолын ноён оргил “Монголын нууц товчоо”, Жангар, төрт ёсны судар Үндсэн хуулийг өгүүлэн уншиж сонсдог ном болгон хэвлүүлжээ. “Түүхээ мэдэхгүй хүн ойд төөрсөн сармагчин адил” гэдэг дээ.

    Залуусын өөрийгөө илэрхийлэх чадварыг хөгжүүлэгч

    Оюунбат Нээлттэй мэтгэлцээний холбооны анхдагчдын нэг. Харанхуйд гэрэлтэх дэнлүү шиг гэгээн болоод тодорхой залуу насны оюун ухаанаар улс Монголынхоо тухай, унаган төрөлх нутгийнхаа тухай олон ургальч бодлыг уралдуулан мэтгэлцэх нь түүний хойшдын чин халуун итгэлт замыг нээж өгсөн буй за. “Хүн юу тарина, түүнийгээ хурааж авна” гэдэг үйл болоод нөхцөл шалтгааны холбоотой мэргэн ухаанаас ундарсан үг буй. Тэр “гэгээ” гэсэн үгэнд дуртай. Ажлын гараагаа үргэлжлүүлэсэн ТВ-ийн студийн нэр нь “Гэгээ”, дунд хүүгийнх нь нэр нь Гэрэлт-Эрдэм, охиных нь нэр Гэрэлтзул. Ай, чухам эндээс л түүний дотоод сэтгэлийг мэдэрч болно. “Зам хаашаа хөтөлнө, бид тийшээ очно”. Түүний зам эрч хүчээр цалгилсан залуу нас, энэхүү “залуу нас” хэмээх гайхамшигт замаар “Гэрэл гэгээ” хэмээх аз жаргалт амьдралд хүрэхээр тэмүүлж яваа юм. Тэр тэнгэрлиг ярууд дурлаж түүнийг бүтээн цогцлоохоор гэрэлтэж яваа юм тэр.

    Зүүнхараагийн унаган хүү

    Аливаа хүн төрж өссөн нутагтайгаа хүйн холбоотой гэдэг. Уншигч та бодоод үз дээ. “Хүйн холбоо …” Оюунбатын хувьд энэхүү хүйн холбоо бүр ч нандин. 

    Сайхан ижийгээсээ тасарсан хүй нь Ширхэнцэг, Ноён хайрханы тунгалаг чулуу, сэлүүхэн тунгалаг Сэлэнгэ, Хараа Ерөөгийн гэрэлт чулуунд цөглөсөн юм.

    “Ус Мөрөн олон чиг 

    Сэлэнгийг минь яаж гүйцэх вэ ? 

    Улс амьтан олон чиг 

    Ээжийг минь яаж гүйцэх вэ ? “ 

    Гэх ч юмуу эсвэл 

    “Хараа бараандаа мяралзсан 

    Хараа, Ерөө хоёр минь 

    Хангинан дурсаад суудаг

    Аав л ижий хоёр минь

    Хоёр буянтнаа санаад би 

    Хоолой зангируулж дуулна аа , би 

    Холын шаргал харгуйг 

    Эвхэн эвхсээр очно доо”

    Гэж зүрхэндээ уянгалуулан, хорвоо дээр ахиад олдохгүй хосгүй гайхамшигт тоонот Төрсөн нутгийнхаа төлөө ихийг бүтээж шинийг цогцлоох ирмүүн эрмэлзлэлээр дүүрэн яваа юм тэр. Тийм учраас ч “Эхлээд нандин үйлсдээ зориул” гэсэн энгийн зарчмыг баримталдаг. Энэ зарчим түүнийг хүй цөглөсөн нутагтаа ихийг бүтээж, шинийг цогцлоох эрхэм үйлсэд хөтөлсөөр байгаа юм.

    Нэгэн зүйл: 

    Г.Оюунбат Монголынхоо түүх, соёл, ёс уламжлал, угсаатны зүй, хэл сэтгэхүй эрхэм нандин бүхнийг дээдэлдэг. Энд би нэгэн сонин баримт ишлэхийг хүсч байна. Том хүүг нь Есүнхэй гэдэг. Есүнхэй гэхээр танд мөнөөхөн 335 алд газар харвасан хавтай мэргэн харваачийн тухай санагдаж байгаа биз ээ. Мөн тэрбээр нэгэн ярилцлагадаа “Том хүү минь анх төрөөд шөнө унтахгүй их уйлдаг хүүхэд байсан. Айлын том эрэгтэй хүүхэд адуугаа манах гээд шөнө унтддаггүй юм. Дом болгож нум сум, уурга хийж дэрэн доор нь хийвэл тайван унтаж амарна гэж өвөө нь хэлээд ээжийнх нь үсний даруулгыг авч нум сум хийж өгсөн . Хүү маань түүнээс хойш тайван унтдаг боллоо. Энэ бэлгэдлийг бодоод МНТ-ноос нэгэн баатрын нэрийг өгвөл зүгээр юм байна гэж бодоод хавт Хасарын хөвгүүн Есүнхэй баатрын нэрийг өгсөн юм” гэжээ. Даяаршиж буй нийгэмд дангааршиж байж “Монгол” хэмээх нэрээ авч үлдэн тусгаар тогтноод “Даяаршил”-тай хөл нийлэн алхах ёстой гэдгийг тэр мэдэрч тэрхүү нандин мэдрэмжээ үргэлж хуваалцахыг хүсдэг. 

    Нэгэн зүйл:

    “Амьдрал баян, асар олон өнгөтэй” гэдгийг тэрбээр санаж, агуулгаар дүүрэн аж төрөхүй сайхныг зүрх сэтгэлээрээ мэдрэн, гэрэл гэгээлэг өнгө илүү давамгайлж байхыг тэрбээр чин сэтгэлээсээ хүсч залбирдаг юм. Он цагийн сүйх тэрэг довтлон өнгөрөх ирээдүй цагийн хаалга дунд ч түүний энэ бодол огтхон ч бүүдийхгүй гэдэгт би итгэнэ.

    “Итгэл бол сэтгэлийн үндэс, сэтгэл бол зүтгэлийн үндэс” гэсэн зарчимыг амьдралынхаа мөрдлөгө болгохыг хар багаасаа мэдэрсэн түүнд эх нутаг, элгэн садан түмнийхээ тусын тулд гэрэлтэн цохилох халуун зүрх буй. 

    Тэрбээр одоо эр бие жагсарч, идэр халуун сэтгэл жигдэрч, итгэл дааж зүтгэх нэмэх Улс төрийн шинэ залуу халаа, ухаалаг оюунлаг эрч хүчтэй төлөөлөгч болжээ. 

    Түүнд та итгэлээ өг

    Хариуд нь тэр сэтгэл, зүтгэлээ өргөнө.

    ИТГЭЛ БОЛ СЭТГЭЛИЙН ҮНДЭС 

    СЭТГЭЛ БОЛ ЗҮТГЭЛИЙН ҮНДЭС

    СЭЛЭНГЭДЭЭ САЙХАН АМЬДАРЦГААЯ

    ОЮУНБАТ МОНОЛОГ

    Галт тэрэгний дохио хангинан Зүүнхараа буюу Мандал өртөөн дээр ирэн зогслоо. Ингээд би элэг зүрхэндээ санан бэтгэрч, их олон шөнийн зүүдэндээ харж, эргэн очихын халуун тэмүүлэлтэй сэрдэг байсан төрөлх нутагтаа ирлээ.

    Ай даа. Төрсөн нутаг минь ! Ээжийн минь цагаан сүүний үнэр анир нь цээжний аглаг, цэлмэг нандин ухаарлын чанад уруу урсаад л юутай энхрий дотно, юутай нулимс асгам уяралтай вэ ? 

    Борооны дусал цэцэгсийг нь хөгжимдөхөд 

    Бодлын хөвчид хөхөө нь хөвшдөг 

    Дуулан гэгэлзсээр зориод л очиход уйлан мэлмэрсээр угтан авдаг

    Зүрхэнд дотнохон Зүүнхараа минь 

    Зүүдэнд илхэн гэгээн нутаг минь… 

    Гэсэн энгийн хэрнээ үнэн, эгэл мөртлөө эрхэмсэг бадгууд надаас ундрах нь ид шид гэлтэй. Таныгаа санасан халуун сэтгэл минь намайг яруу найраг, дуу хөгжмийн тансаг хүрээлэнгээр аялуулж, хайрын шидэт бийрийг бэлэглэв. Ай, юутай дотно. Галт тэрэгний дохио хангинан зогсох бүр энд би ирнэ. Галт тэрэгний дохио хангинан хөдлөх бүр эндээс би явна. Заримдаа би амьдралыг “аялал” гэж санадаг юм. Тийм ээ, амьдрал хэмээх энэ аялалын галт тэрэгний нэгэн өртөөн дээр өвгөд эмгэд нь буухад нялх нярайс нь суугаад, ийм л зогсолтгүй сэлгэх хүн нүүдлийн аялал юм амьдрал. Зүрхэнд зүмбэрлэн зүүрмэглэх арслангийн дүртэй Ширхэнцэг хайрхан, Их бага Мандал, Ноён Хатан уултай Зүүнхараа нутагтаа очих бүрийдээ амьдрал бол ирж буцах аялал гэж гүнээ итгэн санах юм. Хязгааргүй уудам орчлонгоос дэлхийгээ онож нүдэн цэнхэр дэлхийгээсээ Монголоо олж, эх сайхан Монголоосоо энгүй дотнохон сэлэнгийн буурал тоонотыг олж мэндэлсэн би үнэхээр хувь ерөөлтэй. Тийм ч учраас тэргүүн өндөр алхдаг юм аа, би.

    Хүний газар холын холд явахдаа төрсөн нэтгийнхээ чулуунаас авч явдаг нэн учиртай. Алсыг зорихын өмнө Ширхэнцэг их хайрхандаа очиход оюун ухаанд минь сүр хүчийг илтгэн зогдор дэвсэх арслан нандигнан хадгалж явах чулууг минь өргөн тавгандаа гэрэлтүүлэн байх шиг ямар гайхамшигтай санагддаг гэж санана. Ийм л төгөлдөр нутагтай хүү болохоор би гэрэл гэгээ, зөвхөн гэрэл гэгээ тийм л тэмүүлэх учиртай. Тэгээд ч гэрэл гэгээ тийш л бүх юм хийсдэг шүү дээ. Ирж буцах цагийн торгон зааг дээрээс ирмүүн залуу насныхаа эрч хүчээр идэр залуу шонхор мэт халин дүүлэх их үйлсийн гэгээн тэнгэр алсран цэлийж буй болохоор эх нутгийнхаа сахиусанд тэртээ дор мэхийж эгнэгт хайрлаж явах учиртай юм, би Төрсөн нутагтайгаа хүн хүйн холбоотой байдаг нь

    Асуулт: Нутагтаа байнга ирдэг үү?

    Сүүлийн үед нилээд ирж байгаа. Хүн бол ямар ч тохиолдолд өсөж төрсөн нутаг ус хангай дэлхийгээ очиж чадахгүй байсан ч бодож байх ёстой гэж боддог. Би өөрөө ямар нэгэн арга хэмжээнд орохдоо тухайн нутаг орны уул, ус, шүтээн, хайрханыг дурьдаж өгөхөд тухайн сонсож байсан хүмүүсийн анхаарал төвлөрдөг. Жишээ нь: Сэлэнгэ аймаг таван Хаан, Ширхэнцэг уулын орой мянган уулсын орой харагдах ноён уулын тэртээ гэх мэтчилэн ярихад Зүүнхараагийн хүн бол шууд л анхаарч эхэлнэ. Яг үүн шиг Монгол орны дөрвөн зүг найман зовхис олон сайхан хангай дэлхий уул ус байгаа. Түүнийг бол дурьдах ёстой гэж боддог. 

    Асуулт: Нутагтаа ирэхэд ямар дурсамжууд сэдэрдэг вэ?

    Сэдэрнэ ээ. Хүүхэд байхад болж байсан зүйлс гээд л төмөр замын битон дээр жижигхэн дугуйн дээр ачаа ачаад л ядраад явж байсан гээд ер нь бол дандаа зовж байсан үеүүд санаанд ордог юм байна. Тийм ч учраас хүн илүү хүчирхэг болдог байх. Би бол 90ээд онд Зүүнхараа буюу мандал сумд нилээд чанга үеийг туулсан гэж боддог. Тэр хүнд үед бол юу ч хийхэд бэлэн байсан өсвөр насанд минь цагтаа өгдөг төмөр замын цалин л аварсан гэж боддог. Яагаад гэвэл манай эцэг эх маань тэнд  ажилладаг байсан, тэд нарын цалин л гэрт маань орлого болдог байсан. Ээж маань тэтгэвэрт гарцан байсан. Тухайн үеийн тэтгэвэр бол нилээд муу байсан. Манайх бол ам бүл 6уулаа дандаа эрчүүд бүгд сургуульд сураад нэг нь ч орлогогүй маш хүнд байсан. Сайхан дурсамжууд ч зөндөө байдаг. Тэр үеийн дурсамжууд хааяа нутагтаа ирэхэд бодогддог мартагдадгүй дурсамжууд минь юм аа. 

    Асуулт: Нутагтаа ирэхэд мэдрэгдэж байгаа өөрчлөлтүүд юу байна вэ?

    Би бодохдоо намайг бага байхад Спортын ордон, Хүүхдийн ордон байхгүй яавдаа гэж боддог. 10жилд байхдаа би үндэсний хөгжмийн дугуйланд явдаг байсан. Сонирхлоороо лимбэ тоголдог байсан. Мөн сургуульдаа болж байгаа тэмдэглэлт өдөр баяруудыг хөтөлдөг нийгмийн идэвхтэй хүүхэд байсан. Магадгүй Зүүнхараад баригдаж байгаа хүүхэд хөгжлийн төвүүд намайг хүүхэд байхад байсан бол мөн адил оролцоод ашиглах л байсан байх даа. Номын сан явье гэхээр нилээн зайтай байсан. Тэндээс “Үүлэн бор” гэдэг номыг их уншдаг байсан. Одоо бол өдрөөс өдөрт гоё болж байна. Монгол улсаас Шилдэг  сум болгосон ч  учиртай.  Сүүлийн үед бол шинэ засмал зам тавигдаж суманд есөн давхар орон сууц гээд төрийн орон сууцны корпорацны барилга баригдлаа. Сэлэнгийн Зүүнхараа бол хөгжлийнхөө хувьд бүсчилж хуваабал Сэлэнгэ аймгийн 3дахь хот эрэмбэлвэл 2дохь хот хөдөө аж ахуй илүү суурилсан хонхор газар хөрс сайтай нарийн ногоо ургадаг түүнийгээ дагасан хөдөө аж ахуй өрхүүдийн хувийн аж ахуй хөгждөг. Спирт бал бурам, Төмөр зам, Мод боловсруулах үйлдвэртэй. Одоо Том хүлэмж баригдлаа. Урд дэревэйний айлууд бол ногоо таридаг, хойшоо айлууд бол мал аж ахуй эрхлэдэг, голоороо төмөр зам дагасан худалдаа наймаа эрхэлдэг, Сэргэлэн бол сэлэнгийнх гэдэг үг бол оргүй үг биш тэд бол асар өндөр амьдрах чадвартай хүмүүс байдаг. Юманд  болчлоо гээд ханах биш хүн амьдралд шунаж дурлаж мөрөөдлөө өөрийн амьдрал болгож амьдрах хэрэгтэй. Мөрөөдлийнхөө төлөө тууштай зүтгэж түүнийхээ төлөө зөв зүйтэй явах ёстой. Би боддог юм. Нулимс дусгадаггүй эр хүн хэтэрхий хатуу гэж боддог. Хүн л болсон хойно амьдралын хэцүү үеүдэд сэтгэлээ нээж байх хэрэгтэй. Юун дээр хатуужих вэ гэдгийг ялгаж салгаж байх хэрэгтэй. 

    Асуулт: Нутагтаа хиймээр санагддаг, өөрчилмөөр бодогддог зүйл юу вэ?

    Би түрүү хэлж байсан. Багаасаа идэвхтэй хүүхэд байсан. Нийгэмд идэвхтэй амьдраад ирэхээр хүссэн хүсээгүй нутаг орныхоо төлөө эсвэл гэр бүл ойр дотныхнихоо төлөө өөрийн харьяалж буй байгууллагынхаа хувьд бол илүү идэвхтэй юм хийж бүтээе гэсэн санаачлага гарч ирдэг. Энэ бол “Инерц”. Ирэх болгондоо боддог. Сэлэнгэ аймаг Мандал сум Монгол улсын шилдэг гэж хэлэгдэж байгаа аймаг нутагт аймагаас буюу улсаас төсөвлөгдөж олгогдож байгаа боломжуудыг нь зөв зүйтэй зарцуулах юмсан. Энд ажил төрөлөөрөө холбогдоод өөр шинэ боломжийг хайх биш нутаг орондоо илүү боломж бий болгож амьдарч байгаа тэр хүмүүст илүү сайхан амьдрах нөхцөл боломжийг бий болгох боломж нь байгаа. Тэрийг нь хараад хийчье гэсэн бодол санаа байдаг.  Ерөөлт хөдөө аж ахуйн бүс гэдэг утгаараа Сэлэнгийн брэндийг Зүүнхараа хотын төмс хүнсний ногоо өвөл зуны хүлэмж мөн төмөр зам гээд асар том транзетийг ашиглах боломж байна. Мөн авто замаар холбогддог. Тэр нутгийн удирдлага ард иргэдийг төлөөлж сууж байгаа хүн шийдвэрийг зоригтойгоор гаргах хэрэгтэй. Сэлэнгийн зүүнхараагийн гаргаж байгаа бүтээгдэхүүн брэндийг Улаанбаатар цаашилбал Япон улстай олон улсын татваргүй байх гэрээ байгуулсан. Үүний хүрээнд хийгдэж болох хүнсний бүтээгдэхүүний маш олон төрөл бүтээгдэхүүн байж болно. Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн санаачлагаар буюу ардчилсан нийгмийг бий болгосон хүмүүсийн санаачлагаар сум орон нутгийн хөгжлийн төлөө сум орны төсөв томилгоог шийдэхэд тэнд хөгжил буюу боломж бий  болно. Энэ бол маш том юмны түгжээг мулталсан. Сум хөгжүүлэх сангийн тоог харахад бол боломшийн сахүүтэй харагддаг. Тэрийг яагаад зөв зүйтэй зохицуулж болохгүй байдаг юм. Бухэл газар ийм асуудал болдог. Манайд ч бас байна. Гэхдээ тэр асуудлыг бол шийдээд л явах ёстой. Нөгөө талаар бол Төмөр зам хэмээх том байгууллагын менежмэнтэд энэ орон нутагт яаж өөрчлөгдөж орчин цагийн төмөр замын менежмэнттэй хэрхэн уялдаж байгаа тэр нь цаанаа хүний амьдралтай цаг хугацаа явж байгаа. Нас явах тусам хүний ажил амьдрал өнгөрч байгаа. Өнөөдөр хүүхдүүд нь том болоход баярлаад яваад байх бол амархан. Гэтэл хүн бол ойр дотны хүмүүсээс сөрөг муу дархлааг хамгаалсан байх ёстой. 

    Асуулт: Хүүхэд насныхаа мөрөөдлөөс хуваалцна уу?

    Би нэг зүйлийг гайхдаг юм. Намайг арван жилд байхад “Мини парламент” гэж болж байсан. Манай ангийн багш түүх нийгмийн багш байсан. Нийгмийн шинжлэх ухаанлуу дагнаж явах юм байна даа гээд  тэр чиглэл рүү сонирхоод тэрэнд их ач холбогдол өгөөд тэрэндээ их дуртай байсан. “Мини парламент” суманд шалгараад түүнээс цааш аймагтаа шалгараад сүүлд нь улсад очдог. Улсад очоод Монголын үндэсний радиогийн танхимд ороод үндэсний телевизээр шууд дамжуулаад тэр үед бол 90ээд оны үе UBS гээд цөөн хэдэн телевиз гардаг байсан. Хүмүүс бол маш анхааралтай үздэг. Би тэнд цөөнхийн бүлгийн гишүүн буюу хүүхдийн эрхийн тухай одоо манай ах эгч нар хэлэхэд бол Оюунбат бол юм асуухаар зөрүүлээд хүүхдийн эрх ярьдаг байсан шүү гээд ярьдаг би бол нээх санадгүйн гэхдээ хариу тайлбар л хэлээд байдаг юм шиг байгаан. Нэгт тэр үед нэвтрүүлэгт орчоод сургууль дээр хүрээд ирсэн чинь сургуулийн зааланд ортол 

    Энэ ахыгаа таньж байна уу ? гээд асуутал тэнд доод ангийн хүүхдүүд зогсож байсан “Хүүхдүүд Зурагтаар гардаг ах байна”. Тэгэхээр нь би намайг таньж байна даа гээд л өнгөрсөн. Араваа төгсөөд арван найм жил өнгөрөөд өөрийгөө бодоход бол одоо би  нээрэн л зурагтаар гардаг хүн болсон юм байна. Хоёрт бол миний аавын ах Монголын радиогийн гавьяат нэвтрүүлэгч Гончирын Чулуунбат гэж хүн байдаг. Чулуунбат ах өөрөө радиогийн “Москвагаас ярьж байна” гээд Оросын дуу хоолой радиогийн нэвтрүүлгийг уншдаг. Манай гэрт шугамын радио байдаггүй. Урд таван давхарын буюу байрны айлуудад байдаг. Ангийнхаа хүүхдийнд ороод шугамын радио сонсдог байсан. Сонсоход бол гоё сонсогддог бахархал төрдөг байсан. Энэ нь миний амьдралд бол тодорхой хэмжээний сэдэл өгсөн. Хүн алтангадас хараад тэрийг зорих ёстой гэдэг шиг тэрний нэг том сэжүүр нь тэр ах юм болуудаа гэж боддог.  Манай ах бол би Оюунбатад бол их чухал хүн байсан гээд бододгүй байх гэхдээ миний хувьд  тийм байсан. Би хожим Монголын үндэсний радионд ороод ТВ-д ажиллаад явахад бол арван жилийн ангийнхан бол их гайхдаг байсан. “Чи аягүй сонин. ТВ-рүү ороод ТВ-гийн салбарт ажиллаад” гээд зарим нэг нь боддог байсан байх. Хэзээ ч телевизийн салбарлуу  ажиллахгүй байсан байх гэж. Би өөрөө жинлүүрийн орд. Жинлүүрийн орд учраас шүүгч болно гэж боддог байсан. Шүүгч биш юм гэхэд өмгөөлөгч их тохирно. Амьдралын алтан балансийг сайн олдог аливаа хэрэлдсэн муудалцсан хүмүүсийг зохицуулдаг тийм хувь хүний хүмүүжил өндөртэй байсан. Тэрэндээ бага байхад надад таарах мэргэжил мөн гэж боддог байсан. 

    Асуулт: Хэр их итгэл үнэмшилтэй вэ ? 

    Би бол өөрийгөө залуу хүн гэхэд их шүтлэгтэй хүн гэж боддог. Бид нарыг бол дээрээс харж байдаг байх. Яагаад гэхээр миний уншдаг номны дуртай хэсэг юу вэ гэхээр улс орны болон Монголын түүхийн талаар уншиж судлахыг хичээдэг. Нөгөө талдаа хүмүүсийн амьдралыг судлахыг хичээдэг. Тэд нарын дурсамж дотор байдаг.  Муу муухай зүйл үйлдээд байвал хожим өөрт нь биш юм гэхэд үр хүүхдэд нь хүссэн хүсээгүй ирдэг юм. Энэ бол нотлох шаардлагагүй үнэн буюу “Хоризм” шиг ийм үнэн зүйл байдаг. Амьдралдаа бол хүн мөр цагаантай зөв сэтгэлтэй байх хэрэгтэй гэж боддог. Их олон хүмүүсээс би тэрийг олж харж байсан. Би бол арвах хуруу тэгш хүн биш ганц нэг сахилгүйтэх үе  мэдээж амьдралд бол орж ирнэ. Тэгсэн ч хүн өөрөө зөв байх ёстой.  Импати төвийн номноос л харж байсан. Нэгэн лам бясгал хийгээд сууж байтал хажуугаар нь гөрөөс өнгөрч гэнэ. Гэтэл араас нь нэг буугаа барисан анчин амьсгаадцан хүрч ирж гэнэ. 

    Анчин:  “гөрөөс хаана байна” гэж асуутал 

    Лам бодож байна. Гөрөөсийг заагаад өгвөл гөрөөс буудуулна. Гөрөөс өөр тийш явсан гэж хэлвэл худлаа ярьсан болно. Лам бодож бодож: уучларай би бясгал хийж байгаад орчныг  анзаарсангүй ээ гэж гэнэ. Хүний амьдралд ч бас байж болох л зүйл.

    Асуулт: Хэвлэл мэдээллийн салбараас хамгийн их суралцсан зүйл юу вэ?

    Хэвлэл мэдээллийн энэ салбар бол миний амьдралын нэг тал гэж боддог. Би энэ тойргоос бол хэзээ ч гарахгүй. Тэр тусмаа хөгжье гэж бодож байгаа залуу хүнд бол хамгийн чухал тойрог юм байна даа гэж мэргэжилдээ дурлаж ирсэн цагаасаа л мэдэрч эхэлсэн. Мэдээллийг хүн өөртөө мэдлэг болгож боловсруулж авна гэдэг том ухаан. Нөгөө нэг талдаа хүн бол асар их зүйлийг мэддэг мөртлөө бусдад түгээж чаддаггүй хүмүүс байдаг. Тэр бол нийгмийн ерөнхий жишигээр бол магадгүй ертөнцөөс хүмүүсийг багцаар нь сайн, муу, хэрэгтэй, хэрэггүй гэж дүгнэвэл хэдий боловсрол өндөртэй байсан ч тэр боловсролоо бусдад түгээж чаддаггүй хүн бол  нөгөө арай бага зүйл мэддэг ч түүнийгээ түгээж чаддаг нийгэмдээ үр нөлөөтэй сайн гэж үздэг. Тэр утгаар бол хэвлэл мэдээллийн салбар бол өөрийгөө хөгжүүлэх болон өөрийгөө олох амьдралаас зөв бурууг ялгах нийгмийн үнэт зүйлсийг ойлгох асар олон зүйлийг энэ салбар надад олгосон. Ер нь идэвхтэй амьдрахын цаад талд юу байгаа вэ гэхээр шинжлэх ухааны талаас аваад үзвэл улс төр лүү орчдог юм байна. Орохгүй явж болно. Миний хувьд бол улс төрлүү орсон. Улс төрийн шинжлэх ухааныг онолын түвшинд нь Монгол улсын их сургуулийн улс төр судлалын магистраар төгссөн.

    Асуулт:  Өгүүлэхүйн урлагийн чиглэлээр ямар уран бүтээлүүд туурвисан бэ? 

    1998онд нээлтийн нийгэмд мэтгэлцээний сангаас Дебит хөтөлбөр буюу мэтгэлцээний хөтөлбөрийг зарлаж байсан. Мэтгэлцээний хөтөлбөрт би анхнаасаа удирдах зөвлөлд биш гэхдээ идэвхтэй гишүүнээр ордог. Тэнд мэтгэлцэж байгаа ах нарыг хараад боддог байсан. Ямар мундаг юм бэ. Тэр өөрийгөө илэрхийлж байгаа логиктой, дэс дараалалтай, өөрийгөө авч явч байгаа нь надад их сайхан санагдсан. Би зөв гэж бодсон зүйлээсээ их үлгэр авахыг хүсдэг. Дуурайна, тэрийг сурахыг хичээнэ. Мэтгэлцээний холбоонд ороод мэтгэлцээн чиглэлээр сургалтанд суугаад илтгэх урлагийн чиглэлээр ороод би өөрөө нэвтрүүлэгч ТВ радиогийн хүн учраас ярих чадвартай. Тэр нь системтэй болж ирсэн. Миний сонсдог ном болгосон “Монголын нууц товчоо”  бол Монголын түүх үндсэн хууль энэ бол шинжлэх ухааны ном бидний тарни гэж цээжлэх ёстой энэ тоглоомын дүрэм. Хэдий би урлаг уран сайхны хүнд сэтгэлийн болон гоо сайхны мэдрэмж аялгуу дуу хоолой мэдрүүлж байгаа нь тэрний цаана юм бодуулж байгаа тэр юм бодсоны цаана нийгэмд тодорхой хэмжээгээх хувь хүний хувьд ч сэтгэлгээний хувьд бол өөрчлөлт орох ёстой гэж итгэж найддаг. Тэр утгаараа л би хийж эхэлсэн. Сүүлд би сонсоход ӨвөрМонголын 10аад сургуулиуд миний уншсан монголын нууц товчоо төв Халх Монголын дуудлага гэдэг хичээлийг манайхаар бол ерөнхий боловсролын сургуулиудаар орж байдаг. Би үүгээр бол өөрөөрөө бахархсан. Хүн хааяа ч гэсэн өөртөө урам зориг өгч байх ёстой. Монгол бичгээр Монгол улсын ерөнхийлөгчийн тамгын газарт ажиллаж байсан нэг хүнээр дамжуулж уулзаж байсан. Би Монголын нууц товчоог чинь сонсдог хэлбэрээр авч явье. Тэр хүнтэй анх Интер номоос залгаад “Сайн байна уу Оюунбат мөн үү Таны номноос 100 ширхэгийг авье. Тантай шууд уулзмаар байна. Хэрвээ боломж байвал маргааш үндэсний түүхийн музейд болох нууц товчоо гэдэг үзэсгэлэн дээр хүрч ирнэ үү” гэсэн юм. Миний CD-нээс 100 ширхэгийг  авна гэхээр хүн чинь баярладаг юм байгааздээ. Өөрийн гаргасан тэр уран бүтээл түүнээсээ л урам авдаг. Гол нь төдий хэмжээний хүн миний уран бүтээлийг хүргэх нь сонин. Тэр үед Соёлын тэргүүний ажилтан авж байсан. Намайг авч байх үед нийгэмд соёлын тэргүүнийг хэн дуртайн авдаг болж гэсэн давалгаа бол үүссэн. Би өөртөө яагаад ч юм тэдний нэг ч болчихвуу гэж санаа зовж байсан. Гэтэл би тийм биш нэгдүгээрт боловсролын сайдаас нь түүнийг авч байсан. Хоёрдугаарт би номоо нээгээд өөрийн уран бүтээлээ  дуучдаар бол  тайлан тоглолтод авч байсан. Гуравдугаарт миний тэр бүтээл өөрөө Монголын уран зохиолын ноён оргилуудын нэг өөрөө надаас бол үл хамаарах үнэлэмж нь надаар үнэлэшгүй дөрөвдүгээрт бол хил залгаа цааш олон улс буюу ӨвөрМонголд сонсож байсан. Сүүлд Бээжингээс юм аваад л эрээн лүү машин  тэрэгтэй юм хийгээд зөөж байхад нэг ӨвөрМонгол жолооч ах машин дотроо миний хийсэн сонсдог нууц товчоог сонсцон сууж байна. Би бүр гайхаад  энэ Монголын нууц товчоо юу гээд асуусан чинь 

    Тийм Монголын нууц товчоо Монголчууд Монголын нууц товчоогоо мэднэ биз гээд хэлэхээр нь 

    Чингис хаан нас бараад Сүгмидийн Билгүдэй баатар магтан шүлэглэсэн тэр хэсгийг би өөрт чинь уншиж өгөх үү гэсэн чинь За гээд тэгж байна. Тэгэхээр нь чи бол одоо ӨвөрМонгол ч гэсэн Бүгд найрамдах Хятад ард улсын өөрөөр хэлбэл 21-р зууныг өөрсдийн хятадын зуун гээд зарлаж байгаа том гүрний нэг эд эс энэ том гүрний удирдагчид нэг өдөр байхгүй болоход чамд ямар мэдрэмж төрөх үү ? тэрэн шиг адил 800гаруй жилийн тэртээ 13-р зууныг байлдаг дагуулж байсан эзэн чингис хаан өөрөө нас барсан үед Сүгмидийн Билгүдэй баатар юу гэж магтан шүлэглэсэн байдгийг тэр үед Монгол хүний юманд итгэх найдах тэр дотоод мэдрэмж ямар байсныг чи бодож байна гээд гол нь хүн ямар ч үед хүнд хамгийн сүүлд үлддэг итгэл найдвар нэр төрөө алдана гэдэг бол том гарз гэвч итгэл найдвараа алдана гэдэг хамгийн том гарз байдаг. Итгэл байгаа цагт зүтгэл бий болж сэтгэл гардаг гэж би хэлэх дуртай. Аливаад бие даасан бодолтой байгаасай юмыг зөвөөр харахыг хичээ, дүгнэ бүр болохгүй бол хэл асуудал хурцадвал шүүмжил тэгээд орхи. 

    Асуулт: Залуучуудын байгууллага, олон нийтийн байгууллагын үйл ажиллагаанд хэзээнээс идэвхитэй оролцож эхлэсэн бэ?

    Энэ бол их сонин. Би 2007онд улс төрийн сонгуулийн сурталчилгааны ажилд туслахаар ажилласан юм. Тэнд Монгол улсыг ерөнхийлөгчийн сонгуульд яваад Ц.Элбэгдорж 2008онд  Ерөнхийлөгч болж байсан. Ерөнхийлөгч болоод өөрийнх нь төрийн бус байгууллага Монгол улсад бол судалгааны Тинк Танк клубууд байх ёстой. Энэ Тинк Танк клубуудын эхлэл өдгөөгөөс 20иод жилийн өмнө бид нар Залуу лидер клуб гэж эхэлж байсан шиг судалгаа хийдэг хүрээлэн бий болгоё. Би тэрэнд олон нийтийн судалгааны хэвлэл мэдээллийн газрыг хариуцаад авч явах уу гэсэн. Тэрийг бол зөвшөөрөөд надад бол хүндэтгэлтэй сайхан санагдсан. Тэрийг чадах ядахаараа хийж явах үед сэлэнгэ аймгаас аймгийн залуучуудын холбооных нь аймгийн хэмжээний залуучуудын байгууллагын тэргүүнийг сонгох өөрчлөх  чуулган зарласан. Тэрэнд оролцох хүчээ үзэх сонирхол байна уу гэж сэлэнгэ аймгийн одоогийн улс төрийн байгууллагын хүмүүс санал тависан. Би эхлээд сэлэнгэ аймгийн мандал сум буюу зүүнхараагийн залуучуудын холбооны даргын сонгууль болох юм байна. Би тэгвэр орье гэхэд надад чи буруу ярьж байна. Сэлэнгийн зүүнхараа, Алтанбулаг, Сүхбаатар хөтөл гээд аймгийн хэмжээний залуучуудын даргын тухай ярьж байна. Өөр хүмүүстэй өрсөлдөнө гэдгийг хэлж өгсөн.

  • 26 жилийн засаглалын ялзралд САЛХИ ОРУУЛЖ, СЭРЭХ ЦАГ БОЛЛОО

    Хүннүгийн хаадын давхилдах морьдын төвөргөөн нь сонсогдсон Ноён уулын хоймортоо, Монгол түмнийг үеийн үед ундаалах их усыг хамгаалан хэвтсэн арслан дүрт Ширхэнцэг хайрханы бэлд, Гурван мэргэдийн баатарлаг хөвгүүд, Гэрсэнз хунтайжийн тэмцлийн гал, Ардын хувьсгалын өлгий, АРДЧИЛАЛЫН АНХДАГЧ СЭЛЭНГЭЧҮҮДЭЭ, 26 жилийн засаглалын ялзралд САЛХИ ОРУУЛЖ, СЭРЭХ ЦАГ БОЛЛОО.

    Ах нар олон сайхан юм амалсаар байна аа. Төрснөөс чинь эхлээд, хөөрхөн хүүхэд байхад чинь, оюутан болоход чинь, ажилд ороход чинь, гэр бүл болоход чинь, тэр ч байтугай ГАНЦ БИЕ БОЛЖ САЛАХАД ЧИНЬ ХҮРТЭЛ МӨНГӨ ӨГНӨ ӨӨ, Тэтгэвэрт гарахад чинь, Бүүр хорвоогоос явахад чинь хүртэл, амьдралын үе бүхэнд чинь тохирсон халамж, тэтгэмж өгөх юм гэнэ ээ!

    Хүүхэд байхаас минь ярьсан МӨНГӨЛӨГ АМЛАЛТ НАДАД ХЭРЭГГҮЙ ЭЭ.

    ХАЛАМЖ горьдож суусан 26 жил БАЯРТАЙ.

    Олон сайхан юм амалж, өгч болно оо. Гэхдээ амлалтаа биелүүлж амьдралын үе бүрт тэмгэмж өгч, мөрөөдлөө биелүүлэхэд МӨНГӨ ХЭРЭГТЭЙ. МӨНГИЙГ хөдөлмөрлөж, хөлсөө дуслуулж олдог болохоос АЛБАН ТУШААЛАА ЗАРЖ олдоггүй юм аа. 

    ХАЛАМЖИЙН УЛС МӨХДӨГ!!! Цагтаа хүчирхэг улс байсан Америкийн индианууд, Азийн Манжууд МӨХСӨӨН. БЭЛЭН САЙХАН АМЛАЛТ, ХАЛАМЖИНД дасаж, хөдөлмөрч чанар, бүтээлч сэтгэлгээгүй болсоноос ДЭЛХИЙН ТҮҮХНЭЭС АРЧИГДСАН ГАШУУН ТҮҮХТЭЙ!!!! 

    ХӨДӨЛМӨР ХҮНИЙГ БҮТЭЭСЭН ШИГЭЭ, хөдөлмөрлөхгүй, залхуурал, назгайрал, БЭЛЭН АМЛАЛТ, ХАЛАМЖ ХҮНИЙГ МӨХӨӨДӨГ.

    Ажил хөдөлмөрч Сэлэнгэчүүдээ, Дусал хөлсний үнэ цэнийг мэдэх МАНДАЛЧУУДАА, сайхан амлалт хүлээж 26 жил боллоо. ОДОО ӨӨРСДӨӨ ХӨДӨЛМӨРЛӨХ, ХАМТДАА БАЯЛАГ БҮТЭЭХ ЦАГ ИРЛЭЭ!!! 

    Амьдралын үе бүхэнд жаргааж, санал авахаар санаархсан амлалт бидэнд хэрэггүй, Ажил хөдөлмөрийн амтыг мэдрэх, Эрүүл хүнсээр Монголчуудаа хангах, АГРО ПАРК, Хүнс хөдөө аж ахуйн ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ХОТ БИДЭНД ХЭРЭГТЭЙ,

    2012 онд Зүүнхараачууд бид сонгосон. Үр дүнд нь олон жил яригдсан ажлууд бодитоор хийгдсэн. Зам, барилга, үйлдвэрлэл, өрхийн аж ахуй, газар тариалангий хөгжил шинэ түвшинд гарлаа. ЭНЭ БОЛ МАНДАЛЧУУД БИДНИЙ ЯЛАЛТ БАЙСАН.

    БҮТЭЭЛЧ МОНГОЛ СЭРЖ БАЙНА. МАНДАЛЧУУД ҮНЭНИЙ ТӨЛӨӨ БОСЦГООЛОО!!!

    ЗҮҮН ХАРААГИЙНХАА ХӨГЖИЛ ДЭВШЛИЙГ ХАМТДАА МОНГОЛ ЁСООРОО ХУРАЙЛАН ДАЛЛАЯ АА. ХУРАЙ, ХУРАЙ, ХУРАЙ!!!

  • ​ХЭРЭГЛЭЭ, ХЭРЭГЦЭЭ БОЛЖ ЧАДДАГГҮЙ ХООСОН МЭДЛЭГ ХҮҮХДИЙН СОНИРХОЛЫГ ТАТАЖ, СУРЧ МЭДЭХ ХҮСЛИЙГ БАДРААЖ ЧАДАХГҮЙ

    Дэлхий нийтийн боловсролын хөгжлийн чиг хандлага нь хүүхдэд бүхнийг цээжлүүлж, их мэдлэг өгөх гэхээсээ илүүтэйгээр тухайн хувь хүнийг өөрийгөө танин мэдэж, өөрийнхөө авьяас чадварыг зөв олж нээхэд нь чиглүүлдэг болж байна. Өмнө нь мэдлэгийн хэмжээ бага, мэдлэг олж авах арга хэрэгсэл цөөхөн байх үед их мэдлэгийг л өгөх гэж зорьдог байсан бол одоо мэдлэгийн хэмжээ асар их болж, бүхнийг сургах, цээжлүүлэх боломжгүй болсоноос гадна хүүхдийн мэдлэг олж авах хэрэгсэл, эх сурвалж асар өргөн болжээ.

    Тиймээс тухайн нэг сонирхсон сэдвээрээ сурагч багшаасаа илүү мэдлэгтэй байх бүрэн боломж бүрдсэн юм. Жишээ нь дуу хөгжмийн багш “Гудамжны бүжгийн” талаар ямар ч мэдээлэлгүй байхад энэ сэдвийг сонирхдог сурагч бие даан судлаад асар их мэдээлэлтэй, бүүр хичээллэдэг болсон байх бөгөөд харин энэ мэдлэгээ багштайгаа хуваалцах хэмжээнд өөрийгөө хөгжүүлсэн байх бүрэн боломжтой. Програм хангамж сонирхдог сурагч мэдээлэл зүйн багшаасаа илүү програмын хэл судалж өөрөө програм бичиж бүүр олон улсад зарж сурагч байхдаа саятан болж байгаа тохиолдолууд олон байна.

    Бид ч гэсэн ийм ч стандарт, тийм ч боловсрол гээд энд тэндэхийн сайн гэсэн бүхнийг алиалагч мэт авчирч наан, хэлбэр төдий тахир дутуу хуулбарладагаа зогсоож Сурган хүмүүжүүлэх монгол ухаандаа суурилсан, монгол хүүхэддээ тохирсон, дэлхийн сайн туршлагаас сүлэлдсэн сургалтын ончтой арга зүйг Монголчууд хамтдаа боловсруулах зүйтэй юм.

    Тухайлбал хичээлүүдийг тухайн сурагчийн амьдралтай холбосон байдлаар, амьдрал дээр буулгаж ойлгуулвал хүүхэд маш хурдан тусгаж авна. Математикийн хичээлийг дэлгүүрээс худалдан авалт хийх, хямдрал урамшуулал ашиглах, хуримтлал үүсгэж мөрөөдөлдөө хүрэхтэй нь холбох, уран зохиолын хичээлийг өөрийгөө зөв сайхан илэрхийлэх, илтгэх урлагтай холбох, дуу хөгжмийн хичээлийг хөгжим, урлагийг ойлгох, суутнууд хөгжмөөс хэрхэн урам зориг авч өөрийгөө хөглөдөг тухай, биеийн тамирын хичээлийг эрүүл чийрэг, гоо сайхан биеэ зөв авч явахтай холбох, технологийн хичээлийг цамцныхаа тасарсан товчийг хадах, дүүгийнхээ хүрэмд өлгүүр хадахтай холбох, түүхийн хичээлийг дэлхийн хаана ч давхцахгүй цор ганц бидний соёл уламжлал, бахархалтай нь холбох гэх мэтээр яг өөрийнх нь амьдрал, хэрэглээтэй нь ойртуулж сонирхолтойгоор ойлгуулж чадвал математикийг учрыг ойлгохгүй цээжилсэн хэдэн томьёо, дуу хөгжмийг солгой хоолойгоор минь ичээдэг хичээл, түүхийг уйтгартай он цагийн дараалал, биеийн тамирыг хэцүү ял шийтгэл гэж төсөөлөхөө больж хичээлийн цаад мөн чанарт хүүхэд нэвтрэх юм.

    Энэхүү санаагаа боловсрол судлаач Галбадрахын судалгааны нийтлэлээр улам дэлгэрүүлвэл,

    “12 жил монгол хэлээ судалсан хэрнээ монгол хэлээрээ зөв, утга төгс ярьж сураагүй, өөрийн бодол санаагаа бусдад ойлгуулах гэж ээрч мууран хахаж цацна. Ядахнаа л хэрэгтэй баримт бичиг төлөвлөж, өргөдөл хүсэлт бичиж сурсангүй бусдыг гуйж суух.

    Математикийн төрлийн хичээлүүдийг дунд сургуульд хамгийн хүнд гэдэг тодорхойлолтод оруулна. Энэ сургаар ихэнхи сурагчид сэтгэлээр унаж, хичээгээд ойлгохын оронд, хэцүү гэсэн шүү гэдэг бодлоор өөрийгөө “дарамтална”. Эцэс төгсгөлгүй гаргалгаа, баталгаа, теоромуудаас өдгөө хэдэн хууль, синус, косинус гэх мэт нэрүүд санаанд үлджээ. Өөртөө хэрэгтэй тооцоонуудаа хийхдээ үл мэдэгчтэй тэгшитгэл, язгуур хэрэглэхгүй болохоор “юунд тэгтлээ биднийг зовоож байсан юм бол” хэмээн хааяадаа гайхах. Харин амьдралд тулгарч байгаа янз бүрийн асуудлуудад олон хариу олж гарцаагүй зөвийг нь хэрэглэдэг болохоор бас ч бодлого бодож сурсны ач байх гэж бодно.

    Газарзүй, амьтан ургамал судлалын нэртэй байгаль судлалын олон хичээлүүдээр энэ дэлхийн 5 тивийн газарзүйн тогтоц, амьтан ургамлыг бишгүй судалж, Африкийн халуун шугуйд анааш болон арслан заан амьдардаг, Австралийн усан тивд кенгру байдаг гэдгийг муугүй мэднэ. Гэсэн хирнээ насаараа амьдарч байгаа өөрийн аймаг, хот, сумынхаа газарзүй, амьтан ургамлыг төдийлэн мэдэхгүй. Угтаа бол миний амьдарч буй нутгийн хаана нь ямар гол ус, ямар ургамал амьтан байдгийг бас түүх домгийг нь мэдэж баярхаж бас гайхуулж баймаар.

    Дүрслэх урлагийн хичээлээр чадах чадахгүй, сонирхолтой сонирхолгүйг нь үл харгалзан мэргэжлийн зураач нарт зуруулдаг натюрморт, эсвэл сэдэвт зураг зуруулаад суулгачихна. Харин дуу хөгжмийн хичээлээр солгой хоолойтой дуулах дургүй байсан ч сонирхлыг нь харгалзахгүйгээр самбарын өмнө гаргаж, нийтийн өмнө дуулуулах гэж тарчлаан зовооно. Сайн дурын уран сайханч эсвэл мэргэжлийн зураач бэлтгэх гэж буй янзтай. Дэлхийн болон монголын сонгодог урлагийн бүтээлүүдийг судалж, гайхан биширч, сэтгэл санаагаа ариусган, муу муухай бүхнийг сэтгэлээс нь арилгаж байх учиртай гоо сайхны боловсрол олгох зорилготой хичээлүүд маань нэг иймэрхүү.

    Хөдөлгөөний эвсэл, бие бялдрын хөгжил муутай хүүхдүүдийн хувьд биеийн тамирын хичээл, авьяастай бие бялдрын хөгжил сайтай хүүхдүүдэд шоолуулж, дарамтлуулах шалтаг нь болно. Энэ хичээлээр спортын зэргийн норм биелүүлэх гэж бус өсч хөгжиж буй залуу бие махбодийг хөгжил, хөдөлгөөний зөв дадал эзэмшүүлэхэд чиглэгдсэн сургалт явагдаж баймаар. Материаллаг нөхцөл муу гэдгээр шалтгаалан спорт тоглоом ихэвчлэн тоглуулдаг энэ хичээл бас л үр дүн муутай. Ядахнаа л биеэ зөв авч явах, хувцсаа зөв тохируулан өмсдөг болгон сургахад тусалмаар.

    Иймэрхүү жишээг одоо судалж байгаа бүх хичээлүүд дээр дурдаж болно. Ололт амжилт багагүй ч өнөөгийн монголын боловсролын салбарын гол алдаа нь судалж буй хичээлүүд нь хоорондоо уялдаа муутай, олгож буй мэдлэг нь амьдралд хэрэглээ болдоггүйд байгаа юм. Хэрэглээ, хэрэгцээ болж чаддаггүй хоосон мэдлэг хэзээ ч хүүхдийн сонирхлыг татаж, сурч мэдэх их хүслийг бадраадаггүй”

    Мэдээллийн энэ эрин үед хүн өөрөө өөртэйгөө танилцах, өөрийгөө танин мэдэх асуудал маш чухлаар тавигдаж байна. Өөрийгөө танин мэдээгүй, өөрийгөө тодорхойлоогүй, хийх зүйлээ олоогүй, зорилгогүй хүмүүсээс үүдэж нийгмийн муу муухай зүйлс бий болж байна. Бүүр хэзээ хойно их сургууль төгссөнийхээ дараа ч гэсэн өөрийгөө таниж мэдээгүй, хийх зүйлээ зөв тодорхойлж чадаагүй олон залуус байгаа нь даан ч харамсалтай”

    Одоо сургууль дээр хийгдэж байгаа дугуйлан, номын сан, аялал зэрэг оролцоог хангасан үйл ажиллагаа нь нэг алхам бөгөөд цаашлаад хүүхдүүдийг багаас нь авьяас чадварыг зөв оншилон тодорхойлж чиглүүлэн хөгжүүлэх, зан чанарыг нь төлөвшүүлэхэд онц чухлаар анхаарал хандуулах шаардлагатай байна.

    Хүүхдүүдийг хандлага, авьяас чадварыг зөв оншлох тал дээр сургуулиуд сэтгэлзүйн төв болон оюун ухааны төвүүдтэй хамтран ажиллах бүрэн боломжтой. Мэргэжлийн сэтгэл судлаачидтай хамтран сурагчиддаа оношилгоо, сорил явуулж тухайн хүүхдийн авьяас чадвар, хандлагыг тодорхойлох бүрэн боломжтой. Хэрвээ ингэж чадвал хүүхдүүд юм юмруу үсчиж цаг алдахгүйгээр яг өөртөө байгаа нөөц чадварыг хөгжүүлэхэд илүү анхаарах боломж нээгдэнэ. Мөн багш нар хүүхдүүдтэйгээ ганцаарчлан уулзаж ярилцаж дасгалжуулагч шиг байж, сурагчийнхаа цаашдын чиг хандлагыг тодорхойлж өгдөг байвал хүүхэд маш зөв хөгжих юм.

    Ийнхүү өөрийнхөө авьяас чадварыг эртнээс зөв тодорхойлж, түүнийгээ уйгагүй хөгжүүлэн оргилд нь хүрч чадсан “АВЬЯАСЛАГ БҮТЭЭЛЧ МОНГОЛ ХҮН- ҮНДЭСНИЙ БАЯЛАГ”- бидний ирээдүй эх орныхоо эрхэмсэг эзэд нь болж чадах билээ.

    Жамсранжавын ЛУВСАНДОРЖ