creativemongolia

Category: media-content

  • ХҮННҮ

    Орчуулагч Доржсүрэнгийн Болдбаатарын ярилцлагаас ишлэв.

    “Хоёр Сыма гэдгийн нэг нь Хань улсын нэрт түүхч, хятадын түүх бичлэгийн эцэг гэгддэг тайган түшмэл Сыма Цянь, нөгөө нь Сүн улсын чансан Сыма Гуан нар юм. «Түүхэн шастирт» Хүннү гүрэн болоод түүнээс өмнөх гурван мянган жилд амьдарч байсан манай өвөг дээдсийн түүх оог цоог тэмдэглэгдэн үлдсэн байдгаараа сонин. Харин «Засагт туслах нэвтэрхий толь» түүхэн сурвалжид мөн л монгол угсаатны түүхэнд холбогдох мянга гаруй жилийн үйл явдлыг олон арваар нь бичиглэн үлдээсэн байдаг. Тэр хоёрыг гаргачихвал монголын түүхийн ерөнхий төлөв төрх үнэн мөнөөрөө тодрон гараад ирчихнэ”

    «Дэлхийн түүх Монголоос эхтэй» Гегель

    Бид нар дэлхий дахины түүх гээд үндсэндээ европын түүх, газар дундын тэнгисийн түүхийг л үзээд байдаг. Сайндаа л Атиллагийн Хүннү нар Дунай мөрний сав газрыг эзлэж байсныг цухасхан мэдээд хоцордог биз дээ? Гэтэл яг тэр түүхэн цаг үед Хүннүчүүд үнэндээ Баруун Зүүн ромын эзэнт гүрнийг эрхшээлдээ байлгаж хүнд алба гувчуураар эдийн засаг ард түмнийг нь туйлдуулсаны хүчинд эцэс сүүлдээ задралд автаад европын ширэнгэн ойд амьдарч байсан бүдүүлэг аймгууд тийшээ халдан дайрч эзлэсэн нь түүхэн үнэн юм. Хүннүчүүд иргэншлийн зам дээр хөөж гаргаад Англо-Саксончуудын өвөг дээдэс болох бүдүүлэг аймгууд Хүннүчүүдийн хүчирхэг дайралтаас айсандаа Британийн арлын зүг амь зулбан зугатсан. Хүннүчүүдийн ачаар хүн төрөлхтөнгийн түүхэнд 1800 жилийн турш үргэлжилсэн мэсчин боолын тулаан гэдэг бурангуй үзэгдэл цэглэгдэж, хэдэн арваараа олзлогдон ирээд Коллизейн голд арслан барсад бариулан үхдэг байсан Христийн шашинтангууд сэхээ аван толгой өндийлгөх болсон. Мөн тэр үед Сяньби угсааны овог аймгууд умард хятадыг тэр чигт нь эзлээд зогсохгүй арабын хойг, умард энэтхэгийг Яндачууд нэрээр хоёр зуу гаруй жил эзлэж байсан. Өөрөөр хэлбэл эртний дөрвөн том соёл иргэншил монгол угсаатан нүүдэлчдийн эрхшээлд автаад байсан хэрэг. Гэтэл үүнийг цэгцтэй судлаад гаргаад ирсэн хүн алга байна гэдгийг л суут Гегель хэлсэн байж таарна. «Бид өөрсдийгөө дэлхийн төв мэт эндүүрээд байдаг. Үнэндээ европын түүх гэдэг бол азийн зүгээс нөмөрсөн аюул гамшгийг сөрөн тэмцсэн түүх юм шүү дээ» гэж Английн судлаач Макиндер гэдэг хүн хэлсэн нь их ортой үг юм. Хүннүчүүдийн дараа Жужан гаралтай Аваарчууд европыг баахан бужигнуулсан. Болгарчууд анх монгол угсаатан нүүдэлчид байснаа хожим Балканы хойг дээр очиж суурьшсан.

    Оросын томчууд Монгол овогтойг олж мэдлээ. Бухарин, Булгаков, Мичурин, Шермейтев, Тургенев, Ахматов… зэрэн бараг 20 орчим овог бий. Эдгээр түүхийн цагаан толбыг тодруулж дэлхий дахины түүхийн судалгаанд зохих ёсны байр суурин дээр нь тавьж өгөх цаг болжээ. Тэгэхийн тулд мэдээжийн хэрэг монголын түүхийг шинэ өндөрлөгөөс, өргөн цар хүрээтэй, гүн гүнзгий, ул суурьтай судлах явдал чухал байна. Суут Гегель «Монголын түүх» гэдэг өргөн ойлголтдоо Хүннүгээс Оросын эзэнт гүрний тэлэлт хүртэлх үеийг хамруулсан байдаг.

    С.Мөөмөө багш номондоо “Болгарын нэг эрдэмтэн эрт дээр үед монголчуудын арван хоёр жилийн ухагдхуун манай Болгарт мөн байсан юм шүү дээ хэмээн хэлж байсан” тухай гарч байна лээ. Эртний Ром жаал шагайгаар наадаж байгаа баримал байдаг. Сэргэн мандалтын үед дүрслэгдсэн Христийн нөмрөгний өргөн эмжээр дээр сайн ажиглавал Пагва ламын дөрвөлжин үсэг бүхий хээ хуарыг дүрслэсэн зураг өнөө хэрд Италийн нэг жижиг хотод хадгалагдаж байгаа тухай би гадаадын сонин дээр уншиж байсан. Намайг бага залуу байхад хятадын хэвлэл дээр “Арван хоёр жилийн тухай ухагдхуун Хүннүгээс гаралтай” гээд бичдэг байсан бол одоо тэр тухай бичих нь бараг хориотой шахам болчихсон. Хэрвээ арван хоёр жил Хүннүгээс гаралтай гэж үзвэл цаг тооны бичиг ч гэсэн мөн тэдэнд хамаатай болно оо доо? Гэтэл манай учир мэдэхгүй хүмүүс Хятадын тоолол, Төвдийн тоолол гэж учир утгагүй маргалдсаар цагаан сараа ч зөв зүйтэй тэмдэглэж чадахаа байгаад удаж байна. Уг нь иймэрхүү түүхэн сурвалжуудыг түлхүү гаргаж тавиад байвал дээрх мэт асуудлууд нэг мөр болон жигдрэх боломжтой. Даанч тэгж чадахгүй байгаагийн харгайгаар тэр сайхан түүхэн уламжлал мартагдахад хүрэх гэмтэй юм. Хятадууд эртний Жао улсын үед Хүннүгээс дээл бүс, нум сум, морь унах зэрэг эрдмийг зээлдэн авсан тухай дээр өгүүлсэн «Түүхэн шастир» зохиолд тодорхой бичсэн байдаг. Энэ утгаар нь яривал дэлхийн гоёл ч хэмээн нэрлэхэд ахадахааргүй сайхан хувцас маань аргагүй л унаган монгол соёлын маань охь дээж болох нь ойлгогддог.

    Лү Сюнь бол хятадуудын сэтгэл зүрхэнд манай Д.Нацагдоржтой зүйрлэхүйц том зохиолч. Тэр хүн анх «А Кюгийн үнэн түүх» зэрэг бүтээлээрээ хятад хүний сул дорой чанарыг хайр найргүй шүүмжилсэн байдаг. “Би анх Чингис хааныг манай хятад хүн юм байх гэж нэлээд удаан төөрөгдөж явсан. Манай албан ёсны түүх бичлэг ч биднийг тэгж л төөрөгдүүлсээр ирсэн шүү дээ. Гэтэл хожим мэдэх нь ээ, Чингис бол харь үндэстний хаан, тухайн үед манай хятадууд өөрсдөө «Мөхсөн төрийн боол» төдийхөн амьтас байсан ажээ.” гэж Лү Сюнь зохиолч бичсэн байдаг. «Муухай хятад хүн» зохиолыг 1984 онд Тайваний зохиолч Бо Ян гэдэг хүн бичсэн нь хятад даяар маш их шуугиан тарьсан бүтээл байгаа юм. «Муухай хятад хүн» зохиолд “Монгол бол их гайхалтай үндэстэн шүү. Хятадыг байлдан эзлэсний дараа хятадын уламжлалт соёлыг авахаас шийдэмгий татгалзжээ. Өөрөөр хэлбэл ерэн жилийн өмнө ямар л соёлтой хятад нутагт ирсэн, яг тэр байдлаа хадгалсаар ерэн жилийн дараа хятадаас гарч явсан байдаг.” гэж ихэд бахдангуй өнгөөр бичсэн байх буюу “Монголын эзэнт гүрний ноёрхогчид л манай хятадын хүн амыг дөрвөн зэрэг арван дэсэд хуваахдаа өмнө зүгийн хүн, янхан эм хоёрыг хамгийн адагт нь оруулж байсан түүхтэй” гэх мэтийн сонирхолтой мэдээллүүдийг унших боломжтой. Хубилай хааны захирч байсан Тулгар төрийн үед эзэнт гүрний олон үндэстэнг дөрвөн зэрэгт хувааж байсны тэргүүнд мэдээжийн хэрэг Монгол хүн орно. Удаад нь өнгөт нүдтэн буюу Дундад ази зэрэг бусад гадаадынхан, гуравдугаарт Хөх мөрнөөс хойгуур нутаглах хятадууд, дөрөвдүгээрт Хөх мөрнөөс өмнө зүгт нутаглах хятадуудыг хамруулдаг байжээ. Харин нийт хүн амыг ажил мэргэжлээр нь арван дэсэд хувааж байсны эхэнд сайд, хоёрт түшмэд, гуравт Буддын шашны лам, дөрөвт Бомбын ёсны хувраг, тавд оточ маарамба, зургаад гар урчууд, долоод дээрэмчин, наймд янхан эм, есөд Күнзийн суртхаалтан, аравт гуйлгачин нар тус тус ордог байсныг хэлж байна.

    Тэрчлэн Гонконгийн хамгийн алдартай зохиолч Жинь Юн гэдэг хүн монголчууд зэвсгийн эрдмээр гаргууд байсанд л тэдний хүч чадлын нууц оршиж таарна гэдэг утгаар эрэлхийлэл хийгээд ушугийн 12 том туульсийн роман бичсэний дийлэнхид нь монголчууд, Чингис хаан, Сяньби нар хятадын зэвсгийн эрдмийн мастеруудтай хэрхин тулалдаж байсныг уран чадварлаг дүрслэсэн байдаг.

    «Гурван улсын үлгэр», «Сүньзийн цэргийн ном» зэрэг гайхамшигтай оюуны бүтээлийг туурвиж, Күнз, Лаозы, Жан Зы Я, Жүгө Лян зэрэг Богд мэргэдийг төрүүлэн гаргасан хятад хэмээх том үндэстэнг олон үеийн турш эрхшээн захирч чадаад байсан «Монгол ухаан» гэгч чухам ямар ухагдхуун байсныг судлаж тогтоож чадвал улс орноо засаж залахад бэрхгүй байж таарна. Хүннүгийн үед ердөө дээд тал нь арван хоригдолтой хамгийн урт хорих ял арван хоног л байсан гэдэг. Монголчууд маань эртнээс нааш нугарахаас бус хугарч үзээгүй тэнгэрлиг заяатай ард түмэн болохоор тун удахгүй өөдлөн дэвжинэ гэдэгт эргэлзэх хэрэг юусан билээ.

  • Дархадын Дамдин зайран нүдэн дээр ор мөргүй алга болж чаддаг

    Хөвсгөл аймгийн Ренчинлхүмбэ сумын дархад “зайран” Жамбын Дамдингийн адал явдлыг нутаг усныхан нь төдийгүй нийслэлчүүд, ялангуяа тэр үеийн төр, засгийн томчууд андахгүй. Тэр үеийн гэдэг нь өнгөрсөн зууны 70-аад оныхон юм. Мэргэ төлөг, хараал жатгын хэргээр халхын хамаг шоронг дамжин, гучаад жилийг торны цаана өнгөрөөжээ. Тэрбээр нэг хэсэг Салхитын гэх шоронд төрсөн гэртээ юм шиг амьдарч байжээ. Шоронгийн хулгайчууд болон атаманууд, хуяг, дарга нарын хувь заяаг хэлж, заримынх нь ар талыг бүрэн даах тул бараг дархлагдсан нэгэн байжээ. Мөнгө төгрөг, идэж уух, өмсч зүүхээр ёстой тасардаггүй байж. Мөнгөө нааран дээр ил тавьчихдаг, хэн ч авдаггүй байсан гэх. Харин нэг өдөр мөнгөнөөс нь алга болжээ.

    Түүнийг мэдсэн хоригдлууд бужигнаад явчихсан гэнэ. Энэ тухай яриа тэрүүгээр нисэх адил тарсан бөгөөд бүгд сонссон нь ойлгомжтой. Салхитын шоронгийн атаман Дашийн Ядмаа бүх овгорыг цуглуулаад “За, эцгийн мөнгөнд гар дүрсэн хулгайчийн гэдэс энэ шөнө дүүрч үхнэ дээ” гээд тараажээ. Төдөлгүй нөгөө мөнгийг “зайран” Дамдингийн нааран дээр ганцыг ч дутаалгүй авчираад тавьчихсан байсан гэдэг. Тэрхүү шоронд “Ардын багш” хочтой нэрд гарсан хоригдол Пэрэнлэйн Найдан гэж байжээ. Тэр үе үе “зайран”-гаас “Би оргомоор байна. Надад нэг туслаач” гэдэг байж. “Баригдахаас хойш оргож ял нэмээд яадаг юм” гээд хөдөлдөггүй байсан аж. “Хорвоогийн нарыг байгаагаар нь хэд хоног харчихаад буцаад орвол хэдэн жил нэмүүлсэн ч яадаг юм” гээд болохгүй болохоор нь “Би чамд ганц л тусална. Хэнд ч бүү хэл. Хэзээг удахгүй хэлнэ.

    Өдөр болгон уулзаж бай” хэмээсэн байна. Найдан өдөр бүр уулзаж, боломжит өдрийг хүлээсээр байв гэнэ. Уулзах болгонд нь мэргэлээд “Өнөөдөр хэрэггүй” гэдэг байжээ. Яг 21 дэх өдрийн орой “Одоо яв даа” гэсэн гэдэг. Тэр бараг зүгээр шахуу гараад явчихсаныг үзээд хоригдлууд ихэд гайхсан гэнэ билээ. Шоронд байхдаа яг үүн шиг биш ч бусдаар хоригдлуудад үргэлж тусалж байжээ. Тиймээс тэд бурханчлан тахисан байдаг. Завханы Тосонцэнгэлийн “модны” шорон татан буугдаж, “Гөлөөн” Цэрэндондог, Дашийн Ядмаа, “зайран” Дамдинг Улаанбаатарын Улаанбайшинтын шоронд шилжүүлэхэд шоронгийнхон ёстой үзээгүйгээ үзэж, үхэр цам харайна гэгч болжээ. Дамдингийн пүүгээ, дэвсгэр, шашны эд зүйл, бийд хөрөнгийг нь Тосонцэнгэлийн шоронгийн гурван атаман барьж, үүрчихсэн, мань хүн шилүүсэн дотортой, дугуй хээтэй цэнхэр торгон дээлтэй, хэт хутга зүүчихсэн морилж байсныг хотын шоронгийн хулгаруудаас авахуулаад хуяг, удирдлагууд нь хараад алмайрсан ч юуг нь ч хурааж оролдоогүй байдаг. Тэд түүний талаар мэдээлэл сайтай байснаас тэгээ биз.

    Яльгүй юмаар өөрт лай хураахыг хэн хүсэх билээ. Ийм л жаатай эр явжээ. Түүний төрсөн охин Д.Батчулуун эцгийн талаар ийн дурссан байна. “Миний аав Жамбын Дамдин 1908 онд Хөвсгөл аймгийн Ренчинлхүмбэ суманд төрсөн. Эцэг, эхийн гар дээр өсч, дүү нартайгаа бужигнаж бусдын адил л хүмүүжсэн хүн дээ. Аавын маань эмээ, ээж нь удам дамжсан хүч чадалтай, нэр төртэй удганууд байсан юм. Тэдний тэнгэрийн зараалын дагуу бөөгийн эрдмийг нь есөн настайдаа өвлөн “хуягласан” гэдэг юм. Нутгийн Эвдийн хийдэд ч шавилан сууж байсан удаатай.Монгол, түвд бичигтэй, тооны ухаанд жинхэнэ гаргууд хүн байлаа. Би сургуульд байхдаа аавын чадлыг сонирхон сорьдог байв. Тоогоор мэргэлдэг учраас тэгсэн хэрэг л дээ. Хэдэн ч оронтой тоог квадрат зэрэгт дэвшүүлж, хариуг нь алдаа мадаггүй гаргадаг, шууд хэлдэг байлаа. Математикийн ямар ч багш тэгж цээжээр шууд хэлээд байхгүй шүү дээ.

    Бичгийн их хүн, эрдэмтэн Б.Ренчин, Угсаатны зүй судлаач, доктор Бадамхатантай их дотно харьцаатай, байнга уулзаж, учирдаг байсан юм. Шоронд байхад нь ч энэ хоёр том хүн хувийн болон бусдын хүсэлтээр эргэж тойрч, уулзаж учирч явсан байна лээ. Тэр бүхнийг надаас гадна төрийн томчууд бүгд мэднэ дээ. 1938-1968 оны хооронд халхын хамаг шоронг дамжсан байдаг юм. Хилс хэргээр хүний амьдралын гучин жилийг шоронд үрдэг байсан хэлмэгдлийн үеийн хар он жилүүдийг яалтай билээ. Тухайн үеийн улс төр, нийгмийн нөхцөл байдал нь тийм байсан юмыг бид яахав.

    1969 оноос хойш баригдаж бариагүй ч Улаанбаатарыг эргэж тойрон нүүж, нуугдаж, мөрдөгдөж хавчигдаж явсаар насыг барсан даа. Нутаг руугаа явж эгч, дүүстэйгээ уулзаад буцаж явахдаа 1972 онд Хөвсгөлийн Алаг-Эрдэнэ суманд нас барсан билээ. Алаг-Эрдэнэ аавд ер нь таардаггүй газар байсан санагддаг. Тэндээс л дандаа баригдсан байдаг нь сонин. Түүх төөрөг нь тийм байсан юм уу, хэн мэдлээ. “Үзэл бодол, итгэл үнэмшилдээ үнэнч байж, хүнд тус болж явбал бүх зүйл бүтдэг хорвоо” гэж үр хүүхэд бидэндээ ихэд захидаг байсан даа. Бид ааваасаа өвлөж авсан юм бараг байхгүй дээ. Харин манайхан бүгд шулуун, шударга талдаа нь аавын араншин байж магадгүй. Түүнээс эд хөрөнгө, энэ тэрээс нь үлдээгүй.

    Өөрөө л аргыг нь хайсан бололтой. тэгээд ч ухаантай хүн ондоо шүү дээ. Үр хүүхдэд минь гай болно гэж бодсон юм байлгүй дээ. Авдар, авдраар л юмтай байсан санагддаг. Тэрийг нь бид онгичиж үзэх биш. Чухам юу байсныг нь үнэндээ мэдэхгүй. Тэр бүгд нь нэг мэдэхэд л үгүй болсон юм даа” гэж ярьжээ. Монголын шинжлэх ухааны академийн Ерөнхийлөгч асан Базарын Ширэндэв их сонин түүх ярьдаг. “Нэг өдөр Ю.Цэдэнбал дарга намайг дуудав. Дарга намайг барагтай юманд дуудахгүй л дээ. Амин чухал ажил гарсны тэмдэг байлаа. Уг нь улс орны гол асуудлыг нэлээд нухацтай ярих тул би ч дотроо бодолтой очлоо. Тэгтэл шал өөр юм яриад эхэлсэн. Эхэндээ би бүр алмайрч орхилоо. Шинжлэх ухааны хүнтэй шинжлэх ухааны бус зүйл ярьсан гэхэд болно л доо. Өмнө нь надтай лав энэ сэдвээр нэг ч удаа бага боловч хөөрөлдөөгүй билээ.

    Тэгээд ингэж ярив. Дархадын “зайран” Дамдин гэдэг хүний талаар ард түмнээс олон захиа занаа миний нэр дээр ирлээ. Эхэндээ би нэг их ач холбогдол өгөөгүй. Ойрноос хэсэг бодлоо. Ер нь тэр хүнийг судалж үзүүштэй санагдав. Угсаатны зүй судлаач Ренчингийн хамт чи өөрийн биеэр тэр хүнтэй уулзаж учир байдлыг нь тодруулаад ир гэв. Нэг боодолтой зүйлийг түүний гарт нь өгөөрэй гэсэн. Би задлаагүй. Тэгээд Ренчинтэй уулзлаа. Бид хоёр хөөцөлдөж байж Дамдинг шоронгоос авчруулан Монгол кино үйлдвэрийн нэг багашаархан зааланд уулзав. Уулзахаар барахгүй түүний бөөлөхийг кино хальсанд буулгаж авсан.

    Тэгтэл харин тэр хоёр бүр эртний танилууд байсан юм билээ. Кино зураг авах зуур би Ренчингээс бөөгийн талаар бага сага юм асууж, тодруулж авсан. Ренчин тэр талаар намайг дагуулахгүй л дээ. Мэргэжил, сонирхол нь ч тийм юм билээ. Дамдин хуяг хөөгөө өмсөөд ид бөөлж байхдаа газраас хөндийрч, таазны тэхий голд их л өндөрт хөөрч тогтосхийхийг би нүдээр үзсэн юм даа. Тэр гайхамшигт агшныг одоо хүртэл санаж явдаг. Баргийн юм мартагдчихдаг шүү дээ. Тийм онцгой үйл явдал хэзээ ч үл мартагддаг нь жам юм.Тэгээд бөөлсний дараа хэсэг ярьж суутал тэр нэг мэдсэн чинь ор сураггүй алга болсон байлаа. Би даргын өг гэсэн юмыг өгч чадаагүйдээ бантаад Ренчингээс “Нөгөө хүн хаачихав аа?” гэвэл “Хаалгаар л лав гараагүй” гэж билээ. Энэ тухай Ю.Цэдэнбалд танилцуулаад, нөгөө юмыг нь өгч амжаагүйгээ үнэнээр нь хэлэв. Тэгэхээс ч аргагүй байсан юм. Түүнд худал хэлэлтэй биш. Дарга миний үгийг тун хянамгай сонсоод, “Би нэг уулзах юмсан. Даанч боломжгүй юмдаа” гэж билээ.

    Тэрбээр чухам юу бодож тэгж хэлсэн нь нууц хоцорсон доо” гэжээ. Авсан кино зураг сэлтээ Монгол кино үйлдвэрийн архивт хадгалуулсан. Үүнийг дэлхийн улс, орнуудад үзүүлж таниулбал Монгол хүний чадварыг гайхуулна гэж бодоод ерээд оны эхээр нөгөө зураг, сэлтийг хайж үзэв. Гэтэл хариуцлагагүй нөхөд аль хэдийнэ устгасан байсан даа гэж нэмж хэлсэн байна. Угсаатны зүй судлаач Бадамхатан бас нэг сонин зүйл ярьдаг байжээ. Тэрбээр “”Зайран Дамдинг анх удаа би өөрөө Б.Ренчин багштай танилцуулсан юм. Дамдин “зайран” Мөрөнгийн мөрдөнд байсан үе нь л дээ.

    Аймгийн намын хорооныхонтой ярилцаад мөрдөнгөөс түр гаргаж, буудлын жижиг өрөөнд Ренчин багш Дамдинтай уулзангуутаа бөөлж өгөхийг хүссэн. Тэгтэл Дамдин “Үүнээс чинь болоод энд сууж байгааг та мэдэх билээ” гээд татгалзсан. Гэвч эвийг нь олоод бөөлүүлсэн. “Ренчин багш “Бид хоёрын тавиланг айлдаж хайрла” гэвэл “За” гээд хуураа татаж онгодоо оруулаад Ренчин багшид, “Та санаж сэдсэн зүйлээ бүрэн хийж, гүйцээж чадалгүй байсаар энэ ертөнцөөс явах юм байна. Харин энэ Бадамхатан санаснаа гүйцээгээд нэг их наслахгүй одох нь гэв. Мэдээж л дээ, миний зорилго бага, Ри багшийнх агуу нь ойлгомжтой ш дээ” хэмээжээ.

    Бас нэгэн сонирхолтой баримтыг одоо хүргэе. Унгарын бөө судлаач В.Диосеги Монголд судалгааны ажлаар ирээд Б.Ренчин гуайтай уулзаж, монгол бөөгийн чадлыг ганц ч болов харахсан гэжээ. Ренчин гуай “Тэр бололгүй яахав” гээд шоронгоос гараад Хайлаастад амьдарч байсан Дамдинтай уулзуулжээ. Учир явдлаа ярьсны дараа “зайран” Дамдин бөөлөх болсон байна. Тэр эрдэмтэн В.Диосегид хандан, “Холоос ирсэн танд би нэг бэлэг барья. Хулгайн онгодоор зүүн өмнө зүгийн нэг айлаас мөнгөн аяга авчруулан танд өгьё” гэсэн байна. Ингээд баахан бөөлж, бөөлж өврөөсөө нэгэн мөнгөн аяга гаргаж ирээд түүнд өгчээ. Хоёр эрдэмтэн мэл гайхаж, цэл хөхөрчээ. Маргааш нь Ренчин гуай “Үүнийг газар дээр нь шалгая.

    Хаанаас хэрхэн авч вэ? Тэр газар нь очиж нүдээр үзье” гэжээ. Ингээд нэгэн машин хөлөглөн В.Диосеги, Дамдин хоёрыг дагуулаад гарч өгчээ. Тэгээд Сүхбаатар аймгийн Мөнххаан сумын нэг айлд очсон байна. Сонин сайхан яриа дэлгэж байх зуураа Б.Ренчин гуай “Танайх ойрын үед ямар нэгэн эд зүйлээ алдаагүй биз?” гээд асууж орхиж. “Бид ам бүл гурвуулхнаа байдаг. Авдранд байсан мөнгөн аягаа өчигдөр, уржигдархан алдаад гурван биеэ хулгайд хардаж сууна даа” гэжээ. Тэгтэл Ренчин гуай цүнхнээсээ нөгөө мөнгөн аягыг гаргаж ирээд үзүүлтэл “Ямар сонин юм бэ? Яг мөн байна шүү дээ” гээд дуу алдан гайхжээ. Өнөө үед бол гар утсаар бие биедээ хэл дамжуулаад тохирчихож гэхсэн. Эрдэмтэн В.Диосеги энэ байдалд итгэж ядан “Эд нар хуйвалдсан байж магадгүй” гэж бодоод “Та хөөргөө надад бэлэглээч” гэсэн байна. Дамдин “Халхын нутгаас аваад гарч чадвал хамаагүй ээ, ав” гээд гарын хөөргөө өгч орхижээ. В.Диосеги маргааш нь нисэхийн гаалиар орохдоо зайрангийн өгсөн хөөргийг цүнхнээсээ гаргаж үзэх гэтэл тэр нь алга байжээ. В.Диосеги цүнхээ гараасаа салгаагүй байгаа юм.

    Ингээд ихэд сүсэглэж, “Монгол бөөгийн хүч чадлыг нүдээр үзэж давхар шалган биеэр мэдэрлээ” гээд нутаг буцсан гэдэг. Дамдин “зайран” Дархад бөөгийн өвөрмөц дуудлагыг Б.Ренчин гуайд өөрөө хэлж өгч бичүүлсэн нь Францад хэвлэгдсэн “Монгол бөөгийн судалгааны хэрэглэгдэхүүн” хэмээх номонд сар, өдрөөр нь тэмдэглэсэн байдаг гэнэ билээ. “Зайран” Дамдин онгод нь орсон үедээ жаахан хар талын юм хийчихдэг нь цөөнгүй хүнд тусч, ам дамжин яригдсаар цагдаа, шүүхийнхний чихэнд очдогоос ийнхүү олон жил хэлмэгдэн, хилс хэргээр шорон оронд орж байсан бололтой.

    Түүнээс биш бусад талаар бөө, лам нар байсан ч 60-70 онд тэгж нэг их сүр дуулиан болон орон шоронгоор шийдэгдээд байдаггүй байжээ. Зарим нэг зүйл гардаг ч тэгж ингэсхийгээд анхааруулга, донгодуулга хэлбэрээр өнгөрдөг байсныг өгүүлэхэд илүүдэхгүй болов уу. Тэр үед хамаг юм далд байхад энэ мэт явдал тохиодог байсан нь нэг талаас аргагүй бөө мөргөлийн ид шид байсных юм. Хоосон юмнаас хүн гөрддөг хөг өнгөрчихсөн цаг үе гэхэд хилсдэхгүй. Сум, хороо, баг бүрт шахуу нэг тиймэрхүү юм мэддэг, үздэг хардаг хүн байсан юм билээ. Өнөөгийнх шиг чөлөөт нийгэм биш учраас баахан битүү хатуу байсан гэхэд болно л доо. Тэгээд ч ардууд тийм хүнээ нууж хаагаад, хайцайлаад явдаг байснаас тэгтлээ ч шорон орон болоод байдаггүй байсан юм шиг санагддаг юм.

  • Оюуны Эрдэнэ-Өрнөх

    Эдийн засагч, Цахим Говь ТББ-ын үүсгэн байгуулагч

    1982 онд Өмнөговь аймагт төрсөн. Эдийн засагч мэргэжилтэй.
    МУИС-ийн Эдийн засгийн сургуульд Эдийн засгийн онолын магистр,
    Английн Засгийн газрын тэтгэлгээр Йоркийн их сургуульд Эдийн засгийн ухааны магистрын зэрэг хамгаалсан.
    АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Дональд Рамсфелдийн нэрэмжит тэтгэлгээр тус улсад суралцсан.
    Нийгмийн шинжлэх ухааны Залуу эрдэмтдийн холбооны гишүүн, Геополитик судлалын хүрээлэнгийн гишүүн судлаач, Монгол дахь Инжиннаш судлалын Олон улсын хүрээлэнгийн УЗ-ийн гишүүн, Аргаль, Янгир хамгаалах сангийн УЗ-ийн гишүүнээр тус тус ажилладаг нийгмийн идэвхитэй оролцогчдийн нэгэн төлөөлөл.

    Холбоо барих хуудас: https://www.facebook.com/Erden…

  • Доржжадамба ЭРДЭМБИЛЭГ- Монументал урлаг, зохион бүтээгч

    Зураач, дизайнер, зохион бүтээгч, концепц дизайны зөвлөх. Чингис Хааны хөшөөт цогцолбор, Их Майдар, Морин хуур цамхаг зэрэг төслийг санаачлагч. #BigDesign #MegaProject.

    1981 онд Дүрслэх урлагийн дунд сургуулийг уран зураач, 1991 онд Москва хотын Үйлдвэр урлагийн дээд сургуулийг үйлдвэрлэлийн дизайнер мэргэжлээр тус тус дүүргэсэн.

    Монументал чимэглэл, бүтээгдэхүүний дизайн, зохион бүтээлт, инновацийн чиглэлээр ажилладаг. Монголын дүрслэх урлаг, үйлдвэрлэлийн дизайны чиг хандлагыг дэлхийд өрсөлдөхүйц мега төслүүдтэй уялдуулан хөгжүүлж ажилладаг онцлогтой.

    1981- 1986 онд Үзэсгэлэн чимэглэлийн газарт зураач; 1991- 1993 онд Соёл урлагийн дээд сургууль, Ногоон морь арт коллежид багш; 1993- 2000 онд Боролдой студид найруулагч, зураач; 2000 оноос Хаус дизайн ХХК-ийн ТУЗ-ийн гишүүн; 2010 оноос Их Майдар сангийн удирдах зөвлөлийн гишүүн; 2015 оноос Бүтээлч Монгол нэгдлийн зөвлөх; 2015 оноос Эрдэмбилэг Арт студийг үүсгэн ажиллаж байна.

    2001 онд Хүүхэд залуусын цэцэрлэгт хүрээлэн дэх Чингис хааны хүндэтгэлийн цогцолборын уралдааны тэргүүн байр; 2003 онд Мэргэжлийн Сумо бөхийн “Монгол Улсын Ерөнхий сайдын нэрэмжит цом”-ын загварын уралдааны тэргүүн байр; 2006 онд Их Монгол Улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойн логоны уралдаанд тэргүүн байр; 2006 онд Оюу толгой компанийн логоны уралдааны тэргүүн байр; 2010 онд Монгол Улсын Урлагийн гавъяат зүтгэлтэн; 2010 онд Дэлхийн Оюуны өмчийн алтан медаль хүртсэн.

    2006 оноос Цонжин болдогийн Чингис хааны хөшөөт цогцолбор- Дэлхийн хамгийн том морьт хөшөө, Монголын 9 гайхамшигийн нэг. 2009 оноос Морин хуур цамхаг. Улаанбаатар хотын билэг тэмдэг болох 309м өндөр цамхаг; 2010 оноос “Их Майдар цогцолбор” эв нэгдлийн бэлгэдэл энэрэнгүй их майдар төслийн ерөнхий зохион бүтээгч; 2012 оноос “Ногоон морь” дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг, ландскэйп ХАА-н органик агропакрийн төсөл; 2013 оноос “Чингис Хаан” тансаг зэрэглэлийн брэндийн концепц, 2016 оноос Чонон тэнгэр тауэр концепц дизайныг санаачлан хөгжүүлж эхлэсэн.

    1994 онд Монголын Урчуудын Эвлэлийн үзэсгэлэнгийн танхимд хамтарсан үзэсгэлэн, 1994 онд АНУ, Нью Иорк, Сан-Франциско хотод, 1995 онд Холбооны Бүгд Найрамдах Герман Улсын Берлин хотод, 2016 онд Q-Art галлерейд Хайку- Арт бие даасан үзэсгэлэнгээ толилуусан.

    БОЛОВСРОЛ

    1977- 1981 онд Дүрслэх урлагийн дунд сургууль;
    1986- 1991 онд Москва хотын Үйлдвэр урлагийн дээд сургуулийг Дизайнер мэргэжлээр дүүргэсэн;

    АЖЛЫН ТУРШЛАГА

    1981- 1986 онд Үзэсгэлэн чимэглэлийн газарт зураач;
    1991- 1993 онд Соёл урлагийн дээд сургууль, Ногоон морь арт коллежид багш;
    1993- 2000 онд Боролдой студид найруулагч, зураач;
    2000 оноос Хаус дизайн ХХК-ийн ТУЗ-ийн гишүүн;
    2010 оноос Их Майдар сангийн удирдах зөвлөлийн гишүүн;
    2015 оноос Бүтээлч Монгол нэгдлийн зөвлөх;
    2015 оноос Эрдэмбилэг Арт ХХК-ийн захирал;

    САНААЧЛАН ХЭРЭГЖҮҮЛЖ БУЙ ТӨСЛҮҮД

    2006 оноос Цонжин болдогийн Чингис хааны хөшөөт цогцолбор- Дэлхийн хамгийн өндөр морьт хөшөө, Монголын 9 гайхамшигийн нэг.
    2009 оноос Морин хуур цамхаг. Монгол Улсын нэрийн хуудас болох 309м өндөр цамхаг;
    2010 оноос “Их Майдар цогцолбор” эв нэгдлийн бэлгэдэл энэрэнгүй их майдар төслийн ерөнхий зохион бүтээгч;
    2012 оноос “Ногоон морь” уур амьсгалын өөрчлөлт, хөдөө аж ахуйн мега төсөл;
    2013 оноос “Чингис Хаан” тансаг зэрэглэлийн брэнд бүтээх төсөл;
    2016 оноос UB ECO CAR төсөл

    ҮЗЭСГЭЛЭН

    1994 онд Монголын Урчуудын Эвлэлийн үзэсгэлэнгийн танхимд хамтарсан үзэсгэлэн;
    1994 онд Бие даасан үзэсгэлэн, АНУ, Нью Иорк, Сан-Франциско;
    1995 онд Бие даасан үзэсгэлэн, Холбооны Бүгд Найрамдах Герман, Берлин;

    ГАРГАСАН АМЖИЛТ

    2001 онд Хүүхэд залуусын цэнгэлдэх хүрээлэн дэх Чингис хааны хүндэтгэлийн цогцолборын уралдааны тэргүүн байр;
    2003 онд Мэргэжлийн Сумо бөхийн “Монгол Улсын Ерөнхий сайдын нэрэмжит цом”-ын загварын уралдааны тэргүүн байр;
    2006 онд Их Монгол Улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойн логоны уралдаанд тэргүүн байр;
    2006 онд Оюу толгой компанийн логоны уралдааны тэргүүн байр;
    2010 онд Монгол Улсын Урлагийн гавъяат зүтгэлтэн;
    2010 онд Дэлхийн Оюуны өмчийн алтан медаль;

    Ярилцлага унших

    HOUSE DESIGN

    ERDEMBILEG ART STUDIO

    Since 1988

    Everything’s Design

    АГУУЛГА CONTENT

    1. ҮҮСГЭН БАЙГУУЛАГЧ FOUNDER
    2. БИДНИЙ ТУХАЙ OVERVIEW
    3. МЕНЕЖМЕНТИЙН БАГ MANAGEMENT TEAM
    4. АЖЛУУД EXPERIENCE
      1. БАРИЛГЫН ДИЗАЙН | ARCHITECTURE DESIGN
      2. БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ ДИЗАЙН | INDUSTRIAL DESIGN
      3. УРЛАГИЙН БҮТЭЭЛ | ART WORK 
      4. ЛОГО, БРЭНДБҮҮК | LOGO, BRAND BOOK
    5. ҮЙЛЧИЛГЭЭ | PROFESSIONAL SERVICE
    6. ТӨСЛҮҮД | CURRENT PROJECTS
      1. НОГООН МОРЬ ТӨСӨЛ | GREEN HORSE PROJECT
      2. ЧИНГИС ХААН БРЭНД ТӨСӨЛ | CHINGGIS KHAAN LUXURY BRAND PROJECT

    1. БИДНИЙ ТУХАЙ OVERVIEW

    Концепц дизайн, төсөл хөгжүүлэлтийн зөвлөх компани.

    The Erdembileg Art Studio has over 30 years of experience in following field of industries:

    – Architectural and structural design

    – Interior, exterior, landscaping and urban plan development

    – Industrial, souvenir and  production design

    – Sculpture, art and monumental design

    – Logo, brandbook and corporation design

    – Video advertisement, promotion and editing

    The Company persistently endeavors to adopt Mongolian national industrial policy to view positively impact through the development term in the Industrial design policies, contribute to a positive impact by sign and artistic aspects of thinking to through issues in the world facing challenge and disclose Mongolian contribution to the World mental heritage.

    Our mission is to contribute to create a Mongolian national image by way of developing industrial design and national architecture design field.

    Most recently we are working to develop projects such as “Green Horse” which is to build a remote clustered area of organic food against global warming issues and luxury brand “Chinggis Khan”.

    Барилгын зураг төсөл, архитектур, интерьер экстерьер, ландшафт, хот төл

    өвлөлт, бүтээгдэхүүний дизайн, бүтээгдэхүүний эх загвар, үйлдвэрлэлийн дизайн, баримал, хөшөө дурсгал, уран зураг, кино, лого, брэндбүүк, реклам сурталчилгааны чиглэлээр 30 жилийн туршлагатай. 

    Монгол Улсын үйлдвэржилтийн бодлогыг үйлдвэрлэлийн дизайны бодлоготой уялдуудан хөгжүүлэх, дэлхий нийтийн оюун санааны өв санд Монголчуудын оруулсан хувь нэмрийг тодруулах, дэлхий нийтэд тулгамдаж буй сэтгэлгээний асуудалд дизайн болон урлагаар дамжуулан эерэгээр нөлөөлөх үзэл баримтлалаар ажилладаг.

    Бүтээгдэхүүний дизайн болон үндэсний барилга архитектурын дизайныг хөгжүүлж Монгол үндэсний имижийг бүрдүүлэхэд өөрсдийн хувь нэмрийг оруулах зорилготой ажилладаг.

    Сүүлийн үед дэлхийн дулаарлын эсрэг Монголыг говьд органик хүнсний кластер байгуулах “Ногоон морь” төсөл, Чингис хаан тансаг зэрэглэлийн брэнд бүтээх төсөл зэрэг төслүүдийг хөгжүүлэн ажиллаж байна.

    ҮҮСГЭН БАЙГУУЛАГЧ FOUNDER

    Dorjjadamba ERDEMBILEG

    Зураач, дизайнер, зохион бүтээгч, концепц дизайны зөвлөх. Чингис Хааны хөшөөт цогцолбор, Их Майдар, Морин хуур цамхаг зэрэг төслийг санаачлагч. #BigDesign #MegaProject.

    1981 онд Дүрслэх урлагийн дунд сургуулийг уран зураач, 1991 онд Москва хотын Үйлдвэр урлагийн дээд сургуулийг үйлдвэрлэлийн дизайнер мэргэжлээр тус тус дүүргэсэн.

    Монументал чимэглэл, бүтээгдэхүүний дизайн, зохион бүтээлт, инновацийн чиглэлээр ажилладаг. Монголын дүрслэх урлаг, үйлдвэрлэлийн дизайны чиг хандлагыг дэлхийд өрсөлдөхүйц мега төслүүдтэй уялдуулан хөгжүүлж ажилладаг онцлогтой.

    1981- 1986 онд Үзэсгэлэн чимэглэлийн газарт зураач; 1991- 1993 онд Соёл урлагийн дээд сургууль, Ногоон морь арт коллежид багш; 1993- 2000 онд Боролдой студид найруулагч, зураач; 2000 оноос Хаус дизайн ХХК-ийн ТУЗ-ийн гишүүн; 2010 оноос Их Майдар сангийн удирдах зөвлөлийн гишүүн; 2015 оноос Бүтээлч Монгол нэгдлийн зөвлөх; 2015 оноос Эрдэмбилэг Арт студийг үүсгэн ажиллаж байна.

    2001 онд Хүүхэд залуусын цэцэрлэгт хүрээлэн дэх Чингис хааны хүндэтгэлийн цогцолборын уралдааны тэргүүн байр; 2003 онд Мэргэжлийн Сумо бөхийн “Монгол Улсын Ерөнхий сайдын нэрэмжит цом”-ын загварын уралдааны тэргүүн байр; 2006 онд Их Монгол Улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойн логоны уралдаанд тэргүүн байр; 2006 онд Оюу толгой компанийн логоны уралдааны тэргүүн байр; 2010 онд Монгол Улсын Урлагийн гавъяат зүтгэлтэн; 2010 онд Дэлхийн Оюуны өмчийн алтан медаль хүртсэн.

    2006 оноос Цонжин болдогийн Чингис хааны хөшөөт цогцолбор- Дэлхийн хамгийн том морьт хөшөө, Монголын 9 гайхамшигийн нэг. 2009 оноос Морин хуур цамхаг. Улаанбаатар хотын билэг тэмдэг болох 309м өндөр цамхаг; 2010 оноос “Их Майдар цогцолбор” эв нэгдлийн бэлгэдэл энэрэнгүй их майдар төслийн ерөнхий зохион бүтээгч; 2012 оноос “Ногоон морь” дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг, ландскэйп ХАА-н органик агропакрийн төсөл; 2013 оноос “Чингис Хаан” тансаг зэрэглэлийн брэндийн концепц, 2016 оноос Чонон тэнгэр тауэр концепц дизайныг санаачлан хөгжүүлж эхлэсэн.

    1994 онд Монголын Урчуудын Эвлэлийн үзэсгэлэнгийн танхимд хамтарсан үзэсгэлэн, 1994 онд АНУ, Нью Иорк, Сан-Франциско хотод, 1995 онд Холбооны Бүгд Найрамдах Герман Улсын Берлин хотод, 2016 онд Q-Art галлерейд Хайку- Арт бие даасан үзэсгэлэнгээ толилуусан.

    АЖЛУУД | PORTFOLIO

    БАРИЛГЫН ДИЗАЙН ARCHITECT DESIGN

    1. Анхны археологийн музей 1988 FIRST ARCHAEOLOGICAL MUSEUM 1988  
    2. Цонжин болдогийн Чингис Хааны хөшөөт цогцолбор. Дэлхийн хамгийн өндөр морьт хөшөө, Монголын 9 гайхамшигийн нэг. 2006 THE WORLD’S TALLEST HORSE STATUE AND ONE OF MONGOLIAN 9 WONDER. THE CHINGGIS KHAAN STATUE. 2006
    3. Алтан орд зочид буудал, ресорт 2008 GOLDEN HORDE HOTEL RESORT 2008
    4. Эмээл цэнгэлдэх хүрээлэн. SADDLE NATIONAL STADIUM 
    5. Динозавр байгууламж. DINOSAUR STRUCTURE
    6. Женекс 2009. GENECS 2009
    7. Дүрслэх Урлагийн Музей. Занабазарын нэрэмжит дүрслэх урлагийн музейг 2009. NAMED AFTER ZANABAZAR MUSEUM OF FINE ARTS 2009
    8. Сарны титэм худалдааны төв 2009. MOON CROWN TRADE CENTER 2009
    9. Түмэн Хишигтэн төслийн зураг төлөвлөлт 2009. TEN THOUSAND CAVALARIS PROJECT MASTER PLAN 2009
    10. Их Майдар цогцолбор. Монголын ард түмний Эв нэгдэл, Сэргэн мандалтыг бэлгэдэх, үндэсний түүх, шашин соёлын хөгжлийг илтгэх 54 метр өндөр Майдар бурхан, 108 метр өндөр суварган байгууламж бүхий цогцолбор нь Монголын ард түмний шашин, соёлын үнэт өвийг түгээн дэлгэрүүлэх, залуу үеийг төлөвшүүлэн нийгмийг соён гэгээрүүлэх, аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх өндөр ач холбогдолтой архитектур дизайны бүтээл. 2010. 

    The Grand Maitreya Project is currently constructing a universal beacon of Love and world peace in Mongolia. At the projects core will be the world’s largest symbol of Loving – Kindness, 54 meters statue of the standing Maitreya Bodhisattva. Maitreya is the Buddha or Bodhisattva of Loving – Kindness. Connected to the statue will be a 108 meters tall stupa which will house several interior levels.

    2. 1400 авто машины зогсоол, Олон улсын худалдааны төв 2010. INTERNATIONAL TRADE CENTER AND 1400 CARS INDOOR PARKING LOT 2010
    3. Бясалгалын төв 2011. MEDITATION CENTER 2011
    4. МОРИН ХУУР ЦАМХАГ нь 309 метрийн өндөртэй Монголын хамгийн өндөр байгууламж нь түүх соёл, оюуны үнэт өвийн илэрхийлэл болно. Улс бүрийн нийслэл хот орчноо толидох цамхагтай байдаг бөгөөд морин хуур хөгжмийг дэлхийн уран барилгын гайхамшигт бүтээл болгон сүндэрлүүлснээр Монголчууд хэрхэн өөрсдийн өв соёл, уламжлалаа хадгалан хамгаалж, дээдлэн хүндэтгэдгээ дэлхий дахинд тунхаглах юм. 2012. MORIN KHUUR TOWER. 
    5. Чингисийн алтан гурвалжин 2012. CHINGISS KHAAN’S GOLDEN TRIANGLE 2012
    6. Спортын төв ордон 2013. CENTRAL SPORTS PALACE
    7. Жудо бөхийн ордон 2013. JUDO PALACE 2013
    8. Түмэн амгалан цогцолбор 2013. TUMEN AMGALAN RESIDENTIAL COMPLEX 2013
    9. Үндэсний урлагийн ордон Тасган 2014. NATIONAL CULTURAL PALACE 2014
    10. НҮБ, Монголын танхим 2015. UN, MONGOLIAN HALL 2015
    11. Улаанбаатар галлерей 2016. ULAANBAATAR GALLERY 2016
    12. Чонон тэнгэр тауэр Wolfen sky tower 1, 2 2016.

    БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ ДИЗАЙН INDUSTRIAL DESIGN

    1. Анхны гар утасны загвар 1988. FIRST CELL PHONE CONCEPT DESIGN 1988
    2. Анхны өөртөө үйлчлэх машины загвар 1988. FIRST SELF SERVICE MACHINE CONCEPT DESIGN 1988
    3. Монгол улсын Ерөнхий Сайдын нэрэмжит Сумо бөхийн цом 2003. DESIGN OF SUMO PRIZE CUP MONGOLIA PRIME MINISTER AWARD 2003
    4. Хуримын бөгж цуврал 2003. WEDDING RINGS COLLECTION 2003
    5. Чингис хаан бэлэг дурсгалын бүтээгдэхүүний загвар. CHINGGIS KHAAN SOUVENIR DESIGN
    6. Гэрэгэ төрийн хүндэтгэлийн бэлэгний загвар 2008. STATE HONORED PRIZE “GEREGE” 2008
    7. Чингис Хаан тансаг зэрэглэлийн брэнд концепц 2014. CHINGGIS KHAAN LUXURY BRAND CONCEPT DESIGNS 2014
    8. Гэрийн яндангийн шүүлтүүр 2014. MONGOLIA GER (YURT) CHIMNEY FILTER DESIGN 2014
    9. Эсгий агаар шүүгчтэй вакуум цонх 2014. WINDOW FRAME WITH FELT AIR PURIFIER
    10. Монгол гэрийн тамбур 2014. MONGOLIAN GER SUB-DOOR FRAME 2014
    11. Цахилгаан машин 2016. ELECTRIC CAR CONCEPT DESIGN 2016
    12. New Pruis 2016. NEW PRUIS 2016

    УРЛАГИЙН БҮТЭЭЛ. ARTWORK

    Баримал, хөшөө дурсгал. MONUMENTS AND STATUE

    1. Beatles хөшөө 2012. BEATLES STATUE 2014
    2. Тамганы хөшөө 2014. STATE STAMP STATUE
    3. Чоно хөшөө 2014. WOLF STATUE
    4. Гурван сая дахь иргэний электрон хөшөө 2015. ELECTRONIC MONUMENT FOR CITIZEN OF THREE MILLION 2015

    Уран зураг. ART

    1. Чингис хаан 1990. CHINGGIS KHAAN
    2. Тэнгэрийн тамга 2012. SEAL OF SKY 2012
    3. Морь цуврал 2012. HORSE SERIES OR COLLECTION
    4. Хайку арт цуврал 2016. HAIKU ART COLLECTION

    ЛОГО, БРЭНДБҮҮК, РЕКЛАМ СУРТАЛЧИЛГАА

    LOGO, BRANDBOOK AND ADVERTISING

    Лого, брэндбүүк. LOGO BRANDBOOK

    1. Их Монгол улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойн лого. 800th Anniversary OF GREAT MONGOL STATE ESTABLISHED LOGO
    2. Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн кампанит ажил 2013. MONGOLIAN PRESIDENTIAL ELECTION CAMPAIGN 2013
    3. 1-р эмнэлэг. 1ST HOSPITAL
    4. МТА Төр оршихуй дор татвар буй Татвар буй дор төр оршмуй. NATIONAL TAX AUTHORITY SLOGAN: 
    5. Монголчууд ЭВтэй байхдаа хүчтэй. SLOGAN: MONGOLIANS STRONGER WHEN UNITY
    6. Залуу лидер клуб. YOUTH LEADER CLUB
    7. Next stop. NEXT STOP
    8. Алтай кашмер. ALTAI CASHMERE
    9. АН-ын сонгуулийн кампанит ажил 2012 он. MONGOLIAN DEMOCRATIC PARTY ELECTION CAMPAIGN
    10. Бат трэйд си. BAT TRADE C

    ҮЙЛЧИЛГЭЭ. PROVIDING SERVICE

    Барилгын зураг төсөл. ARCHITECTURAL STRUCTURAL DESIGN

    Архитектур

    Интерьер экстерьер. INTERIOR AND EXTERIOR DESIGN

    Ландшафт. LANDSCAPING

    Хот төлөвлөлт. URBAN DEVELOPMENT

    Бүтээгдэхүүний дизайн. INDUSTRIAL DESIGN

    Бүтээгдэхүүний эх загвар. PRODUCTION DESIGN

    Үйлдвэрлэлийн дизайн

    Баримал, хөшөө дурсгал. STATUE, MONUMENTAL

    Уран зураг. ART

    Кино. MOVIE

    Лого, брэндбүүк, реклам сурталчилгаа. LOGO, BRANDBOOK AND ADVERTISING 

    НОГООН МОРЬ УУР АМЬСГАЛЫН ӨӨРЧЛӨЛТ, ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН МЕГА ТӨСӨЛ

    Монголчууд бид дэлхийг хямралаас гаргах тухай сэтгэж байж монголыхоо хямралыг давах болно. Бүх юм хамааралтай! Монгол Улс Хөдөө Аж Ахуйн аж үйлдвэрийн орон.

    Морьтон монголчууд бид “Ногоон Морь” төслөө өөрсдөө эхлүүлж говь нутгаа органик хүсний өлгий болгож нутгийн иргэд бүгд ажилтай болж, өөрсдийгөө эрүүл чанартай хүнсээр бүрэн хангаад зогсохгүй, хөрш орнууддаа органик хүнс экспортолж, дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлт, шар шороон түйрэн зэрэг асуудалд эерэг өөрчлөлт авчрах бүрэн боломжтой.

    Цэвэр ХАА-н бизнес, органик хүнснии бизнес хөшүүргээр л уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэж тэнд хуримтлагдах санхүүжилтийг эдиин засагтаа шингээх нь бидний түүхэн боломж юм.

    Ногоон морь хөтөлбөр нь “ногоон хөгжлийн загвар” дээр суурилсан монгол орны өмнө зүгийн хуурайшилт өндөртэй, цөлжилт нэмэгдсээр байгаа говь хээрийн талархаг бүс нутагт харьялагдах 4 аймаг, 52 сумыг хамарсан нийгэм, эдийн засаг, байгаль орчны асуудлыг бүрэн шийдэх боломжтой “Эко эдийн засгийн бүс” байгуулах зорилготой хөтөлбөр төдийгүй уран барилгын ландскэйп архитектурын бүтээл юм.

    • Дэлхий дээр сансараас харагддаг зүйл ганцхан Хятадын Цагаан хэрэм байгаа бол хоёр дахь нь Монголчууд бидний Ногоон морь байх болно.
    • Ногоон морийг агро паркууд байгуулах замаар бүтээнэ.

    GREEN HORSE. 

    AGRICULTURAL AND AGAINST GLOBAL WARMING MEGA PROJECT

    MONGOLIA we have to think about overcome the issue of the global financial crisis that can overcome Mongolian economic crisis. Everything depends on each other!. Mongolia is  Agricultural Industrial country. 

    We should start “Green Horse” project by ourselves to employ all the local people to desert cradle local organic food themselves, but also to satisfy themselves fully healthy, high quality food, Organic foods exported to neighboring countries and to bring positive changes in the global climate change, and yellow dust decrease due to getting available.

    This will be our historic opportunity to fight against climate change and to absorb financial support for Mongolia economics by agricultural but also organic food business.

    Green Horse program for “green development model” society, can address the full economic and environmental issues Based toward dryness before in Mongolian, khariyalagdakh desert grassland steppe region is increasing desertification covering 4 provinces and 52 arrows on the “eco-economic zone” is releasing the program as well as architectural landscape architecture.

    Green Horse is a Program which is based on ‘Green Development Model’. The main objective of the program is to set up an Eco Economic Region which is going to solve socio-economic and environmental issues in the south that its high land degradation, drought and desertification have been widening year by year and we chose 4 provinces/aimags, 52 soums. 

    Successful implementation of the project is green horse landscape art project in Central Asia can be seen from space and the world’s largest landscape art is characterized as a work of art.

    • Chinese the Great Wall is only one sight can see from the space. And Green horse will be second one. 
    • We will create that Green horse by building agro parks

    “ЧИНГИС ХААН” ТАНСАГ ЗЭРЭГЛЭЛИЙН БРЭНД БҮТЭЭХ ТӨСӨЛ 

    Дэлхийн “luxury” ангиллын хэрэглээ буюу маш өндөр зэрэглэлийн худалдан авагчдын хэрэгцээнд дэлхийн томоохон дизайнерууд өрсөлдөн ажилладаг салбар юм. “Luxury” хэрэглээнд зориулж бүтээдэг бүтээгдэхүүнүүдийн талаар манайхны ойлголт жаахан буруу байдаг. Тэрбумтанууд, саятнууд гэсэн ангилал байгаагийн тэрбумтануудын ангилалд одоогоор 3240 тэрбумтан бүртгэгдсэн байдаг. Гэхдээ энэ салбарын хэрэглээ өдөр ирэх бүр өсөн нэмэгдэж байна. Тэрбумтануудын хэрэглээ хязгаарлагдахгүй, эдийн засгийн хямралд өртөхгүй салбар. Бид үйлдвэрлэл дизайны салбарт, дэлхийн топ брендүүдтэй Дэлхийд танигдсан Их хааныхаа нэртэй хамтатган үнэт эдлэлийн зах зээл дээр гарах л зорилготой энэхүү төслийг санаачлан ажиллаж байна. “Чингис хаан” гэдэг машиныг дээд зэрэглэлийн ангиллын, цөөхнөөр үйлдвэрлэгддэг бренд болгох талаар MERCEDES BENZ-д санал тавихад нэр төрийн хэрэг гэж хүлээн авсан. Мөн CARTIER, HUGO BOSS брэндүүдтэй уулзаж санал солилцоход маш их сонирхон дэмжиж хүлээж авсан.

    CHINGGIS KHAAN LUXURY BRAND PROJECT

    World “Luxury” brand category or use a high-end customers need, industry works to compete with the major designers of the world. Ours understanding of the products which for “Luxury” use a little wrong. There is two categories: billionaires and millionaires that class of billionaires are recorded 3240 people in the world. However, this class consumption is growing every day. Billionaires consumption is limitless and not affects by the economic crisis.

    We have initiated this project aims to export the world’s top brands jewelry market in conjunction with outstanding the world famous Great Khan named industrial design.

    They honorary allowed to receive our request when we submitted to the Mercedes-Benz to produce limited edition premium class car named by Chingis khaan design. And very interested in receiving support for the exchange offer with Cartier, Hugo Boss brands

    Dorjjadamba ERDEMBILEG & Erdembileg Art Studio [House Design]

    https://www.facebook.com/ErdembilegArt/