Category: human-development

Та худалдаа наймааны бизнес хийж байгаа ямар ч хүн дээр очоод хамгийн гол нь юу болохыг асуугаарай. Энэ бизнесийн хувьд хамгийн гол нь “байрлал, байрлал бас дахин байрлал” гэж тэд хэлнэ. Өөрөөр хэлбэл худалдаа наймаа эрхлэх байр савны байршил хамгийн чухал үүрэгтэй байдаг байна.

            Харин одоо та саятангуудаас саятан болоход хамгийн гол нь юу чухал болохыг асуух аваас тэд хамгийн гол нь “харьцаа, харьцаа бас дахин харьцаа” гэж хариулна. Ямар ч саятантай тавхан минут ярихад л хүнтэй харьцаа тогтоох, тогтоосон харьцаагаа бүх насаараа хадгалах, үргэлж сайжруулах нь хамгийн чухал байдаг гэж тэд хэлнэ. Театрын дарга ч бай, архины үйлдвэрийн эзэн ч бай хэн ч гэсэн ингэж л хэлнэ.

            Үнэндээ хүний сайн харьцаанаас илүү үнэтэй зүйл хорвоод байдаггүй юм. Дотно, нөхөрсөг, тусархаг харьцааг тарьж арчилж, өсгөж явах ёстой. Түүнийг анхаарлаар услаж, хайраар бордож тэтгэх учиртай. Танай хүүхэд бага наснаасаа эхлээд анд нөхөдтэйгөө хамгийн дотно сайхан харьцааг тогтоож, түүнийгээ байнга тэтгэж сурвал зохино. Найз нөхөддөө үнэнч байхад сургах ёстой. Сургах гэхээр та энэ номыг уншчихаад түүнд яриад өгчихөд болно гэж бүү ойлгоорой. Хүүхэд ээж аавыгаа хуулбарладаг гэдгийг үргэлж санаж явах хэрэгтэй. Та амьдрал дээр өөрийн биеэр жишээ үзүүлж гэмээнэ тэд сая дууриах юм.

            Хэрэв танай хүүхэд олон найз нөхөдтэй бол түүнд бусдыг татах янз бүрийн сайн чанарууд байна гэсэн үг. Хүнд сайн чанар олон байхын хэрээр найз нөхөд олширч ирдэг. Та түүний нөхөрсөг байдлыг дандаа дэмжээрэй. Хэрэв танай хүүхэд өөртөө итгэлгүй, зожиг, аймхай хулчгар болж өсвөл түүнийг хууран мэхлэгчид, бялдуучид, урвагчид юмуу тамлагчид хүрээлэх болно. Бүх насаар нь шүү. Олон найз нөхөдтэй болох хамгийн сайн арга нь хэзээ ч уйлж гонгинохгүй, заргалдахгүй, ээж аавдаа хошуу дэвсэхгүй үргэлж өөдрөг байх явдал гэдгийг та ойлгож хүүхдээ ингэж хүмүүжүүлэх хэрэгтэй.

            Их мөнгө бол их үйлсийн төлбөр юм. Их үйлсийг их олон хүнтэй хамтарч байж бүтээдэг. Олон найз нөхөдтэй байхын хэрээр олон зан араншинд тохируулж харьцах харьцааны урлагт хүн суралцсаар байдаг. Саятан хүн гэдэг болон хүний арга эвийг олж үйл бүтээлгэж түүнийхээ төлбөрийг зах зээлээс авч баяжсан хүн байдаг.

            Хамгийн гол нь хүн бүртэй нэг жороор харьцдаггүй гэдгийг хүүхдэд ойлгуулах чухал. Учир нь хүн бүр өөр өөр орчин нөхцөлд өсч өөр өөр дадал, зуршил, зан араншинтай болсон байдаг. Тиймээс аливаа хүнийг хувь хүнийх нь хувьд хүндэлдэг болгоод хүмүүжүүлчихвэл хүүхэд бусадтай эв эетэй байж чаддаг тэр хүнд ч, чамд ч өч төчнөөн дутагдал байгаа гэдгийг ойлгуулах явдал чухал. Гагцхүү хүнийг засах гэж, эсвэл өөрөө бусдын дутагдалд сэтгэлээ өвтгөж цагаа барах хэрэггүй гэдгийг ухамсарлуулах хэрэгтэй.

            Хүн бүрт, чамд ч бас сайн талууд өч төчнөөн бий гэдгийг ойлгуулах, түүгээрээ хамтран үйлс бүтээж хангалуун сайхан амьдрахыг зорих нь чухал гэдэг үзэл бодол суулгаж чадвал таны ирээдүйн зорилго биелэх болно.

Л.Нарантуяа “Хүүхэд-гэр бүл” номоос

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг: Өүлэн Эхийн Оюуныг Бадраах төвөөс буюу 99088602, 70110600 утсаар авна уу.

 

Нэгэн суут хүн хамгийн энгийн жишээгээр баян ба ядуу сэтгэлгээг харуулсан байдаг. Энэ жишээ Монгол шиг буурай ядуу оронд тун сургамжтай. Нэгэн эцэг эх хүүхдээ усанд оруулах гэж байтал халуун ус тасарчээ. Бүр долоо хоног, сар болоход ирсэнгүй. Ядуу сэтгэлгээтэй ээж аав хоёр маань орон сууцны конторыг, улс орноо, хувь заяагаа, эцэст нь хүүхдүүдээ харааж загнаж гарав. Энэ бүхэн тус болох уу? ямар ч нэмэргүй. Халуун усгүй, хүүхдүүд хиртэй чигээр үлдээд зогсохгүй бохирын өвчин болох гахайн хавдар тусч халуурцгаав.

            Харин баян сэтгэлгээтэй эцэг эх ус тасарсан тэр орой хоёрхон данх ус буцалгаж хүйтэн устай холин хүүхдээ угаачихаад инээмсэглээд унтацгаалаа. Тэдний ажил үйлс маргааш нь улам өргөжин хөгжив. Энэ хоёрын хооронд ямар их ялгаа байна вэ? Баян сэтгэлгээний сайн тал илт харагдаж байна.

            Тиймээс хүүхдийг ямар нэгэн бэрхшээл тулгарлаа гэхэд бусдаас буруу хайх биш сайн сайханд хүрэх гарц сургаж дадуулж чадвал тэр том болоод хийж байгаа ажлаа орхих биш гарц болоод мөнгө олж чадна.

            Жишээ нь хүүхэд дэлгүүр хаасан хойно шинэ дэвтэр хэрэгтэй гэхэд та “өдөр хэлэхгүй яасан юм” гэх мэтчилэн харааж загнаж, хүүхэд чинь хошуугаа унжуулж суудаг бол тэр том болоод их мөнгө авчрах зуун давхар байшин босгож чадахгүй. Өчүүхнийг давахад тархи толгой ажиллаагүй, сэтгэлийн хат хүрээгүй бол томыг бүтээх боломжгүй.

            Ахуйн өчүүхэн хэрэглээнд толгой түүртэлгүй гарц олдог болгож хүүхдийг төлөвшүүлж чадвал тэр хүүхэд бизнесийг сэтгэж чадна.

            Хүүхдийн аливаа тулгамдсан асуудалд хамтран гарц хайх хэрэгтэй. Ингээд байвал хүүхэд сайн сайханд хүрэхийн төлөө тэмцдэг дадал зуршил тогтчихдог. Саятануудыг азтайдаа саятан болсон гэж та андуурах хэрэггүй. Бэрхшээлгүй шулуун замаар бүтсэн ажил гэж хаана ч байхгүй. Гагцхүү түүнийг давах арга ухааныг олж хийж чадсан нь амжилтын оргилд хүрч, шантарсан нь ядуу зүдүү амьдардаг учиртай.

            Тиймээс та хуучин дэвтрүүдээс нь гол цаасуудыг нь олж нэгтгэн үдэж өгөөд, дэвтрийн нүүрэн дээр шинэ хаяг тавих цаас нааж өг. Энэ мэтчилэн аль болох гарц олох талаар хамтран сэтгэ. Ингээд маргааш нь шинэ дэвтэр аваад өнөөх ганц хуудас хичээлээ шилжүүлэн бичиж болно шүү дээ. Ер нь хүүхдийн сэтгэн бодох чадварыг хөгжүүлэхийн тулд заавал сэтгэн бодох бодлого, тоглоом хийх гэж хүүхдээ махлах хэрэггүй. Гэрээ цэвэрлэх, хоолоо хийх, хичээлээ давтах, аялалд явах зэрэг амьдрал дундаа хүүхдийн хийсвэр сэтгэхүйг хөгжүүлэхийг зорьвол илүү үр дүнтэй байдаг. Аз жаргал хүнд тэнгэрээс унаж ирдэггүй юм. Хүн өөрийн гараар бий болгож, өөртөө дуудаж авчирдаг юм.

            Тэгэхээр аливаа бэрхшээл тулгарахад сэтгэл санаагаар унахаа урьтал болгодоггүй, арга ухаанаар бэрхшээлийг багахан зовж даваад сайн сайханд хүрч чаддаг тийм дадал зуршилтай болгож чадвал таны хүүхэд гарцаагүй саятан болж чадна.

Л.Нарантуяа “Хүүхэд-гэр бүл” номоос

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг: Өүлэн Эхийн Оюуныг Бадраах төвөөс буюу 99088602, 70110600 утсаар авна уу.

Монголчуудын олон мянган жилийн турш хүүхэддээ хэлж ирсэн энгийн үг амьдралын асар том ухааныг ардаа тээж явдаг. “Өөрөө унасан хүүхэд уйлдаггүй” гэсэн үгийг бид эцэг эхээсээ сонсож өсөөд одоо үр хүүхэддээ хэлж буй. Энэ нь амьдралын ямар ч саад бэрхшээл, уналт бүдрэлтийн үед сэтгэлээр уналгүй өөдрөг байх, улам хүчтэй, хор шартай босч ирэх ухааныг бидэнд суулгаж байдаг. Эцэг эхчүүдийн хамгийн том үүрэг бол хүүхдийг өөртөө итгэлтэй болгоход оршино. Амьдралд гарцгүй хүндрэл гэж байдаггүй гэдгийг тэдэнд бүрэн дүүрэн ойлгуулах хэрэгтэй.

            Асуудал бүхэн шийдэлтэй байдаг. Уналт бүхэн босолтыг авчирдаг. Эцэг эхчүүд бид өөрсдөө ч юм бүхэнд итгэлтэй байх учиртай. Бид баян сэтгэхүйг өөртөө суулгаж, бас үр хүүхэддээ шингээж өгөх үүрэгтэй. Баян сэтгэхүй хэд хэдэн гол үзэл санааг өөртөө агуулж байдаг.

1. Бид хорвоо ертөнцийг байгаагаар нь хүлээн авч үргэлж баяр баясгалантай, аз жаргалтай амьдарч сурах хэрэгтэй. Хүрээлэн буй орчин, хүмүүсийг шүүмжлэх, тэдэнд уурлах, хилэгнэх, буруутгах хэрэггүй юм. Тэртээ тэргүй хорвоо ертөнц бидний хүслээр явахгүй. Таны нулимс гоожиж, зүрх шархирч байсан ч хорвоо ертөнц өөрөө явж мэднэ. Та түүний төлөө зовж тарчлаад яах юм бэ? Үүний оронд юу ч тохиолдож, ямар ч хүн тааралдаж, яаж ч авирлаж байсан үргэлж баяр хөөртэй, өөртөө итгэлтэй байж чадвал сая хүн сайхан амьдардаг. Ёстой боломжгүй юм шиг санагдаж байна уу? Хэн нэгэн таныг гомдоож байхад аз жаргалтай инээмсэглэх, тэр бүү хэл талархах тухай ярихаар та үүнийг хэзээ ч бүтэхгүй гэж бодож байна уу? Тиймээ хүмүүсийн ерэн есөн хувь нь ингэж чаддаггүй учраас л ядуу даржин амьдарч, үргэлж бусдад гомдож, уур хилэндээ шатаж, эцсийн дүнд ганцхан өөрийгөө хорлон сүйтгэж амьдардаг юм. Та хүрээлэн буй орчныг байгаагаар нь хүлээн авч сурах тэр үед тэр орчин, тэр хүмүүсийн танд таалагдахгүй байгаа бүхнээс ашиг шүүрэх билгийн нүд сая нээгддэг. Уурласан нүдэнд энэ бүхэн харагдахгүй. Инээсэн нүдэнд цаад ашиг нь сая тов тодорхой харагддаг. Та өөрөө ингэж сураагүй байлаа ч хүүхдээ ийм үзэлтэй болгохын төлөө чармайх хэрэгтэй. Тэгж чадвал ирээдүйн саятан мэндэлнэ.

 

1. Та саятнуудыг судлаад үзээрэй. Тэд хэзээ ч айж түгшддэггүй, сандарч тэвддэггүй. Тэд үргэлж тайван байдаг. Ямар ч хүнд асуудал тулгарахад тэд тайван байж, инээмсэглэнгээ давж гардаг. Баян болохыг хүсч байгаа хүн сэтгэл хөдлөлөө хянаж сурахгүй бол хэзээ ч баяжихгүй. Сэтгэл хөдлөл таныг хянаад эхлэх юм бол та хоосрох үйлдлүүдийг л хийхэд хүрдэг.       

   Л.Нарантуяа “Хүүхэд-гэр бүл” номоос

   Дэлгэрэнгүй мэдээллийг: Өүлэн Эхийн Оюуныг Бадраах төвөөс буюу 99088602, 70110600 утсаар авна уу.

 

Бид бусдад тусалбал монжуулна” хэмээх өнгөрсөн нийгмээс олж авсан буруу үзлээ тархинаасаа авч хаяхгүй бол бидний хүүхэд хэзээ ч саятан болохгүй. Учир нь зах зээлийн ухаан бол “Бусдад хүссэн зүйлийг нь өгч байж хармаан дахь мөнгийг нь авдаг” гэдэг.

Саятан гэдэг бол их мөнгөтэй хүнийг хэлдэг. Мөнгө бол зөвхөн хүмүүсийн хармаанд л байдаг. Банканд байдаг ч банк бол хүнээс юм худалдаж авдаггүй, зөвхөн зээл л олгодог. Банкны мөнгө ч гэсэн хүмүүсийн хадгалуулсан мөнгө. Тэгэхээр хүний хармаанд байгаа мөнгийг авахын тулд хүнд хэрэгтэй зүйлийг нь өгч байж авна.

Өөрөөр хэлбэл хүнд тэр идэх талхыг нь өгч байж хармаанаас нь мөнгийг нь гаргуулна. Та ч гэсэн өөрт хэрэгтэй зүйлээ л авах үедээ түрийвчнээсээ мөнгөө гаргадаг биз дээ. Зүгээр мөнгөө хүнд өгдөггүй. Үүнтэй яг ижил хүний хэрэгтэй ямар нэгэн зүйлийг та хүнд өгөхгүй бол хүний мөнгийг авах боломжгүй.

Тиймээс хүүхдийг эхлээд хүнд юм өгч сургах хамгийн чухал юм. Төлбөр нь заавал ирдэг гэдгийг багаас нь ухааруулж чадвал хүн хэрэгтэй үйлс бүтээж түүнийхээ төлбөрөөр чинээлэг амьдралаа цогцлоож чаддаг.

Ирээдүйн саятан хүүхэд уужуу сэтгэж өгөөмөр байх нь чухал. Бусдад юм өгч байж сая авдаг. Бусдад өгсөн юм бүхэн их болоод эргэж ирдэг. Бусдад эрч хүчээ өгсөн бол тэднээс улам их эрч хүч авна. Бусдад хайр өгч хайрласан бол тэд чамайг хайрлана.

Гайхалтай ойлголт бий. Та баян болмоор байна. Та их мөнгөтэй болмоор байна. Мөнгөө дарах, бусдад үзүүлэлгүй нуух, улмаар мөнгөтэйгөө байх хүсэл төрнө.

Яг үүнийг давж гарч гэмээнэ сая саятан болдог. Та юу хүсээд байгаа юм бэ? Түүнийгээ эхлээд бусдад өгөх ёстой. Та мөнгөтэй болохыг хүсч байна уу? Тэгвэл бусдад мөнгө зарцуулан эхэлж өгөх хэрэгтэй. Хүний өгсөн бүхэн өсч эргэж ирдэг нь үнэн.

Жишээ нь та хүнд нэг талх 200 төгрөгөөр зарахын тулд 100 төгрөгөөр гурил, тос, хөөлтүүр, чихэр давс худалдан авч дээр нь хөдөлмөр хүчээ шингээж талх болгоод хоёр зуун төгрөгөөр зарна. Тэгвэл хар багаасаа хүнд юмаа өгдөггүй харамч болоод дадчихсан хүүхэд бусдаас юмаа харамлах сэтгэл зүйгээрээ хармаанаасаа талх бүтээх зуун төгрөгөө гаргаж чаддаггүй. Ингээд насаараа баян болох мөрөөдөлтэйгээ амьдралыг бардаг.

Нөгөө талаар өөрт байгаа юмыг суллаж байж шинийг авдаг гэдгийг мөн ойлгуулах ёстой. Хуучин явж байж л шинэ ирнэ. Тэгэхээр хуучнаа хүнд өгөхөөс бүү ай. Бүү харамс. Хэрэв хуучны орон зай сулрахгүй бол шинэ ирэх зай хаанаас гарах билээ. Хэрэв хүүхэд хуучин чихрээ найздаа өгөхгүй юм бол шинэ чихэр ирэх зай хармаанд нь гарахгүй шүү дээ.

Хүнд юм өгөхөө болих тэр үед хүнээс авах явдал мөн дуусдаг.

Танай хүүхэд математикийн хичээлд муу байлаа гэхэд түүнээс илүү муу хүүхдийг олж гэртээ авчраад хүүхдээрээ давтлага өгүүлэх хэрэгтэй. Та гайхаж болно. Тун удалгүй танай хүүхэд математиктаа маш сайн болоод ирэхийг та анзаарна. Бусдад туслах үед түүнд өөртөө итгэх итгэл, хүч чадал бий болдог. Тэгээд шинэ хичээлээ анхааралтай сурч эхэлдэг.

Ирээдүйн саятан хүүхэд өнөөдөр хамгийн гол нь хүнд өгч сурах ёстой.

Л.Нарантуяа “Хүүхэд-гэр бүл” номоос

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг: Өүлэн Эхийн Оюуныг Бадраах төвөөс буюу 99088602, 70110600 утсаар авна уу.

 

Саяхан барууны судлаачид 5-10 настай олон мянган хүүхдийн дунд сонирхолтой судалгаа явуулжээ. Хэрэв тэдэнд шидэт санаа өгч ганцхан хүслээ биелүүл гэвэл юу хүсэхийг нь судалсан байна. Судалгаанд оролцсон хүүхдүүдийн ерэн хувь нь баян, бүр маш баян болохыг хүснэ гэж хариулжээ. 5 орчим хувь нь ээж аавыгаа мөнх амьдруулах хүсэлтэй гэнэ. Үлдсэн 5 хувь нь мөнгөөр худалдаж авч болох эд баялгуудыг дурьдсан байлаа.

Тэгэхээр хүүхдийн олонхи нь баян байхыг хүсч, түүний нэгдүгээрт тавьдаг болжээ. Энэ бол хүүхдийн жинхэнэ хүсэл гэж болно. Судалгааг 10 хүртэлх насны хүүхдүүдийн дунд явуулсан нь учиртай. Яагаад гэвэл хүүхэд 10 хүртлээ жинхэнэ санаа бодлоо нуухад суралцаагүй байдаг ажээ.

Хүүхэд тань юу хүсч явдагийг та мэдэж авлаа. Хэрэв хүүхдээ цаг хугацаа, мөнгө төгрөг, хайр энхрийлэл, эрүүл мэнд, гоо үзэсгэлэнгээр дутаах юм бол тэр баян болохгүй. Харин энэ бүхнээр илүүдүүлэх юм бол тэр том болоод саятан болно.

Хүүхдийг сургахын тулд та өөрөө сурах хэрэгтэй. Хүн ямар нэг юм хүсч байвал эхлээд өөрийн дотоод ертөнцөд түүнийг бий болгоод, эзэмшиж байгаа мэтээр төсөөлж, түүндээ итгэх хэрэгтэй. Тэгвэл удахгүй энэ бүхэн таных болдог.

Хүүхдээ яаж ирээдүйн саятан болгон хүмүүжүүлэх вэ? Үүний тулд үргэлж бүх юмаар халгиж цалгиж, хангалуун байх тийм үзэл суулгах хэрэгтэй.

Ингэж хэлэхээр та бөөн мөнгө тоолоод л, хүүхдийнхээ хүссэн бүхнийг авч өгөөд байна гэж ойлгож огт болохгүй. Хүүхдэд мөнгө үзүүлэх, мөнгө өгөх, тэр бүү хэл мөнгө өвлүүлэх юу ч биш. Ингэлээ гээд хүүхэд саятан болохгүй. Хамгийн гол нь тэр хүүхдийн дотоод ертөнц саятан болох ёстой. Хүүхэд агуу их хязгааргүй уудам, дуусашгүй баялаг бүхнийг харж мэдэрч гэмээнэ тэр хэрээр өргөн сэтгэж, уужим амьдарч, улмаар саятан болно. Харин ийм болгохын тулд та доорх зүйлсийг байнга үзүүлж харуулж байх хэрэгтэй.

-Тэнгэрээс зогсоо чөлөөгүй асгарах бороо юмуу өдөржин будрах цасыг харуулах. Харуулахдаа заавал дээшээ тэнгэр рүү харуулж тоо томшгүй, хязгааргүй олон ширхэгийг мэдрүүлэх.

-Ургах юмуу жаргаж байгаа нарыг харуулах

-Шөнө гадаа гаргаж тэнгэрт түгсэн тоо томшгүй оддыг харуулах

-Өндөр оргилд гаргаж хязгааргүй уудам тал, давааны цаана хөвөрч буй тоо томшгүй олон давааг харуулах

-Далай тэнгисийн хязгааргүй уудам усыг харуулах

-Амьтны баялаг ертөнцийг байнга үзүүлэх

-Төгсгөлгүй үргэлжлэх говь цөлийг харуулах хэрэгтэй.

-Энэ бүхний эцэст хүүхэд хязгааргүй уудам, дуусашгүй, тоо томшгүйн тухай ойлголттой болж эхэлдэг.

Улмаар түүний дотоод ертөнц хязгааргүй уудам болж ирдэг юм. Ингэж уудам болсон хүн сэтгэлийн эрх чөлөөтэй, аз жаргатай, өгөөмөр болж эхэлнэ.

Л.Нарантуяа “Хүүхэд-гэр бүл” номоос

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг: Өүлэн Эхийн Оюуныг Бадраах төвөөс буюу 99088602, 70110600 утсаар авна уу.

Хүүхдүүд жишээ нь шалгалтын өмнө бүгд сандралд автдаг. “Би юу ч мэдэхгүй” “Би их айж байна?” “Одоо яана аа?” “Ямар хэцүү бодлого вэ?” гэх мэт яриа хөвөрнө. Энд сүргийн сэтгэхгүй явж байдаг. Улмаар онц сайн сурдаг хүүхдүүд ч бүх нийтийг хамарсан энэ давалгаанд автан салж ганхаж эхэлнэ.

            Эцэг эхчүүдийн үүрэг бол ямар ч үед бусдыг дууриан сандралд орохгүй хүүхдийг хүмүүжүүлэх явдал юм. Хүүхэддээ доорх аргыг зааж өгөөрэй. Хэрэв сүргийн айдаст хамрагдах шинжтэй болж ирвэл ганцаараа холхон зогсож байгаад амандаа “Би шалгалтыг тун сайн өгнө. Яагаад гэвэл би бүгдийг мэднэ. Би өөрөө итгэлтэй байна. Миний бүх юм сайн сайхан” гэж өөртөө чангаар хэлэх ёстой. Судалгаанаас үзвэл ээж аавынхаа үгэнд орсон хүүхдүүд нээрээ л шалгалтаа голдуу амжилттай өгдөг ажээ. Хүүхэд хүссэн бүхнээ хийж чадна гэсэн итгэл үнэмшилтэй болгохын төлөө эцэг эх зүтгэх ёстой. Хүссэнээ хийхэд ч томчууд чадах чинээгээрээ туслаад байвал зорьсондоо хүрдэг хүн болдог.

            Өмнөх сэдвүүдийг уншаад та ихэд өөрчлөгдсөн гэдэгт бид итгэлтэй байна. Одоо хүүхдүүдийн нүдний өмнө жинхэнэ үлгэр жишээ эцэг эх зогсож байгаа. Энэ бол та. Үнэн биз дээ. Та одоо шал өөр хүн болжээ.

            Өөртөө итгэлтэй, баяр хөөртэй агуу ихэмсэг, хүүхдээ ойлгодог, урдаа өндөр зорилго тавьж зам зуурын бэрхшээлийг тэвчээртэй даван, зорьсондоо хүрдэг ийм л хүн.

            Бид ийм хүмүүс болжээ. Уншигч танаар бид бахархаж байна.

            Одоо хүүхдүүд маань даган дууриах гайхамшигт загвартай боллоо. Хүүхэд эцэг эхийгээ яг хуулбарладаг гэдгийг бид зөндөө ярьсан. Алив бүгдээрээ тэдний нүдний өмнө хамгийн гайхамшигтай загвар болон хувирцгаая.

            Эцэг эхчүүдийн хйисэн, ярьсан, тэр бүү хэл дуулж хуурдсан бүхэн хүртэл хүүхдийн ухамсарт үүрд хадгалагдан үлддэг. Эцэг эхчүүд хүссэн хүсээгүй хамаагүй дадал зуршил, биеэ авч явах байдал, хувийн соёл нь удамшин үлддэг.

            Тиймээс танд дахин дахин хэлмээр байна. Хүүхдийнхээ өмнө загвар болж хувир. Та хүүхдээ ямар хүн болгомоор байна вэ? Тэр загвартаа хувираарай.

            Үнэндээ бид амьдрал хэмээх том тоглоомд оролцож байгаа хүүхдүүд юм шүү дээ. Харин өөрийн хүүхдийг суут ухаантан болгоё гэвэл өөрөө суут ухаантан шиг байх хэрэгтэй. Хүүхэд энэ загварыг харж улмаар ийм хүн болох хүсэл төрөх ёстой юм. Ингэж чадвал ирээдүйн саятны тал хувь нь бэлэн боллоо гэсэн үг. Алдарт жүжигчин Арнольд Шварцнеггер бол гоц авъяастан огт биш, бие бялдар өвлөх аргагүй сайхан, дээр нь нүдэнд тун дулаахан гэдэг, өөр онцын юмгүй, тэгсэн мөртлөө тэр Холливуудын алдарт жүжигчин болж чадсан. Одоо бүр хотын амбан захирагч болчихлоо. Энэ бүхнийг ярихын учир юу вэ? Мөрөөдлөө биелүүлэхэд авъяас хэрэгтэй мэтээр төөрөлдөх нь буруу мэтээр ойлгуулах гэсэн юм. Тэр бүү хэл гарцаагүй авъяас шаарддаг гэж ойлгогдох жүжигчний мэргэжилд хүсэл байвал амжилт олж болдог байх нь. Хамгийн супер бизнесмен болохыг хүсээд, үүнийхээ төлөө олон он жилээ ажиллаж хөдөлмөрлөн өнгөрөөхөд бэлэн байвал зорьсондоо заавал хүрнэ. Шварцнегер үүнийг дэлхий даяар баталсан.

 

Үгийн хүч:

 

            Хүүхэд гайхамшигт итгэх дуртай. Тийм ч учраас олонхи үлгэр дээр шидэт үг, саваа, тарни гардаг. Эцэг эхчүүд бид ч ийм шидэт үгсийг хүүхэддээ хэлж зааж өгөх ёстой. Шидэт үг тэдэнд маш хүчтэй үйлчилж, хожим ихийг бүтээдэг. Яагаад гэвэл хар багаас нь шидэт үг заах тусам хүүхэд өөрийн хүч чадал, давтагдашгүй чадвартаа баттай итгэж эхэлдэг байна. Яг ийм хүүхдүүдээс ирээдүйн саятанууд төрдөг. Хүүхдүүд ээж аавын хэлсэн үгээс гадна өөрөө өөртөө хэлж байгаа үгэндээ баттай итгэдэг. Нэгэнт итгэсэн хойно сэтгэл санаа нь өргөгдөж илүү аз жаргалтай, баяр хөөртэй болж эхэлдэг. Хүүдэд доорх үгсийг байнга хэлж, тархинд нь бүр нэвт суулгаж өгөх хэрэгтэй .

            -Би хүссэнээ заавал хийдэг.

            -Би маш олон найз нөхөдтэй.

            -Би дандаа азтай байдаг.

            -Би бүгдийг чадна.

            -Би сайн сурч чадна.

            -Би хүчтэй.

            -Бүх юм сайхан болно.

            -Надтай байхдаа хүүхдүүд баярладаг.

            -Ээж аав надад хязгааргүй хайртай.

            -Би бусад хүүхдээс илүү хийж чадна.

            -Над шиг хүүхэд байхгүй.

            -Ид шид надад дандаа тусалдаг.

            -Би аз жаргалтай.

Ингэж хэлээд байвал хүүхэд яг ийм хүн болно. Хэрэв хүүхэд иймэрхүү үгсийг өөрөө ярьж эхэлбэл бүр сайн.

Ер нь хүүхдэд мөнгө биш харин өөртөө итгэх итгэл өгөх л чухал байдаг. Өөртөө итгэлтэй хүүхэд хожим амьдралаас хэрэгтэй бүхнээ авч чадна.

            Маргад эрдэнийн хотын илбэчин хэмээх гайхамшигтай үлгэр бий. Тэр үлгэрт мангас нь ухаантай болохыг, төмөр хүн нь зүрхтэй болохыг, харин арслан зоригтой болохыг хүсч байгаа тухай гардаг.  Тэд ид шидтэний тусламжтайгаар энэ хүссэн бүхнээ авна. Мангас ухаантай, төмөр хүн эелдэг зүрхтэй, арслан эрэлхэг зоригтой болдог. Гэтэл тэдэнд энэ бүхнийг өгсөн маргад эрдэнийн хотын илбэчин маань ид шидтэн огт биш жирийн хүн болох нь тогтоогдоно. Тэгээд яаж тэдэнд хүссэн бүхнийг нь өгсөн юм бэ? Хамгийн гол нь тэд энэ хүнийг ид шидтэн мөн гэж итгэснээр түүний хэлсэн бүхэнд итгэж өөрсдөө даган ярих болсон ба улмаар хүн бүрийн дотоод ертөнцөд байдаг тэр ид шидтэнг сэрээж орхижээ.

            Хэрвээ хүүхэд өөрийгөө ухаалаг гэж итгэх юм бол заавал ухаалаг болно. Хэрэв өөрийгөө зоригтой гэж итгэвэл зоригтой болно. Харин хар багаасаа өөрийгөө баян гэж итгэсэн хүүхэд заавал саятан болдог.

Өнөөдрийн эцэг эхэд байгаа мөнгө төгрөг, нийгмийн байдал бол юу ч биш. Ирээдүйн саятанд энэ бүхэн онцын ач холбогдолгүй. Хамгийн гол нь хүүхэд юунд итгэдэг болсон нь чухал. Юунд итгэж, хэн болох гээд байна вэ?

            Дээр дурьдсан шидэт үгсийг байнга хэлж цээжлүүлсэн хүүхэд өөрийгөө хэзээ ч бага жааханд тооцохоо больдог. Би чадахгүй, мэдэхгүй, хүсэхгүй гэх мэт үгийг ирээдүйн саятан хэзээ ч уруул давуулдаггүй. Дээрх үгсийг дандаа хэлсээр итгүүлж орхисон бол одоо санаа зовох хэрэггүй. Танай хүүхэд хүчтэй, ухаантай хамгийн гол нь баян болно.

Олонхи эцэг эхчүүд хүүхдээ бусад шиг байхыг шаарддаг. Тэгвэл тэр том болоод олонхийн нэг л болно. Олонхи хоорондоо адилхан. Харин цөөхөн хүн тэднээс ондоо учраас саятан болсон байдаг.

            Хүүхдийн сэтгэл л мэдэх хэрэг. Түүний сэтгэлд, тэмүүлэлд бүү саад хийгээрэй.

            Эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ бие бялдарын хөгжилд бол харин чадах чинээгээрээ оролцож зааж сургах хэрэгтэй. Дасгал сургууль хийлгүүлж, хүчээр биеийн тамирын хичээлд оруулах ёстой. Эцэг эхчүүд хүүхдийн гоо зүй уран сайхны хөгжилд мөн заавал оролцох ёстой.

            Ээж аав нь байнга юм тулгадаг, өөрийн хүслээр нь байлгадаггүй, хатуу шаардлагатай бол ийм хяналтанд өссөн хүүхэд саятан босс болох нь бүү хэл бие даан нэг ч шийдвэр гаргаж чадахгүй өрөвдөлтэй нэгэн болдог. Ийм хүн өөртөө юу хэрэгтэйг ч ойлгож чаддаггүй. Ажил хийхийн өмнө бүх хүнээс асууж зөвлөгөө авсаар юу ч амжуулахгүй өнгөрдөг.

            Арван настай хүүхэд гар утас нэхэх үед аав ээж нарын загнаж байгааг сонсоод яс хавтаймаар. “Чи боль. Би чиний насан дээр өдөржин оочерт зогсож, гэрээ тэжээдэг байлаа. Гар утас бүү хэл гэрийн утас ч байгаагүй. Гэхдээ болоод байсан юм. Хаягдал хог түүж тушаагаад амьдарч явлаа” гэх мэтээр хөврүүлнэ. Томчууд бид социализмын үеийн хар дарсан зүүд мэт амьдралаа мартах цаг нэгэнт болжээ. Цаг хугацаа өөрчлөгдсөн шүү.

Бурхны авралаар өнөөгийн хүүхдүүд хүнсний талон, урт дугаар гэх мэт олон зовлонг эдлэхгүй өсч байна. Тэдэнд тэр муухай амьдралыг ярих хэрэггүй. Яриад ч тан шиг тэр амьдралыг туулаагүй ядуу сэтгэлгээтэй болсон хүмүүс. Одоо энэ гайтай ядуу сэтгэлгээг бяцхан үрийнхээ толгой руу чихэх гэж оролдож байна. Зогс!!! тэр саятан болох ёстой. Түүнд чиний ядуу зүдүү амьдрал хүнсний талоноор хязгаарлагдсан сэтгэлгээ хэрэггүй.

            Тэгээд одоо яах вэ? Ямар ч үед доод тал нь хоёр гарц байдаг гэсэн үг бий.

            Нэгдүгээрт та хүүхэдтэйгээ гар утас авах “сан” байгуулж болно. Хүүхэд гэрийн ямар нэгэн ажил хийх болгонд “сан”-д мөнгө нэмнэ. Мөнгийг та хийнэ. Та мэдээж чин сэтгэлээс чанартай сайн гүйцэтгэсэн ажилд л мөнгө төлөх хэрэгтэй. Хүүхэд орлогоо нэмэгдүүлэхийн тулд бусдад үйлчлэх хэрэгтэй юм байна гэсэн зөв ойлголттой болж ирдэг.

            Хэсэг хугацааны дараа гар утасны үнэд тун дөхөж ирэх ба энэ үед нь та дутуу мөнгийг шууд нэмээрэй.

            Хоёрдугаар арга нь хүүхэддээ доорх зүйлийг заахад оршино. Хэрэв ямар нэг юм мөрөөдсөн бол энэ мөрөөдөл биелсэн гэсэн итгэлийг ухамсартаа суулгаж сурах хэрэгтэй. Хүүхэд орлогоо нэмэгдүүлэхийн тулд бусдад үйлчлэх хэрэгтэй юм байна гэсэн зөв ойлголттой болж ирдэг. Хэсэг хугацааны дараа гар утасны үнэд тун дөхөж ирэх ба энэ үед та дутуу мөнгийг шууд нэмээрэй.

            Хоёрдугаар арга нь хүүхэддээ доорх зүйлийг заахад оршино. Хэрэв ямар нэг юм мөрөөдсөн бол энэ мөрөөдөл биелсэн гэсэн итгэлийг ухамсартай суулгаж сурах хэрэгтэй. Жишээ нь: Гар утас мөрөөдсөн хүүхэддээ тэр аль хэдийн гар утас авах дүүрэн боломжтой байгаа ба гагцхүү арга замыг хайх ёстой гэсэн үзэл суулгаж өгдөг. Нэгэнт гар утас түүний хувьд асуудал биш гэж итгэсэн хүүхэд хүрэх замаа маш түргэн тодорхойлж гүйцэтгэдэг байна.

Л.Нарантуяа “Хүүхэд-гэр бүл” номоос

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг: Өүлэн Эхийн Оюуныг Бадраах төвөөс буюу 99088602, 70110600 утсаар авна уу.

Хүндэт эцэг эхчүүд ээ! хүүхэд биднийг яг хуулбарладаг юм шүү. Тийм болохоор өөрийн хуулбарыг харцгаа.

            Ингэхэд гадны хэн нэгнийг байхгүй үед эцэг эхчүүд бид биеэ хэрхэн авч явдаг вэ? соёлтой хосууд хүртэл гэртээ ирмэгцээ үрчгэр муухай өмд өмсөж, навсархай дээл нөмрөх нь элбэг. Дураараа амарч байгаа нь тэр гэнэ. Гэрийн эзэн өвдөг гарчихсан бэлтгэлийн өмд өмсөж, гэдэс гарсан майк углах нь ичмээр. Харин энэ бүхнийг хүүхдийн нүд харж л байдаг. Хараад зогсохгүй цээжилж байдаг.

            Тиймээс эцэг эхчүүд үргэлж цэмцгэр хувцаславал сайнсан даа. Эс тэгвэл хожим “манай хүүхэд ямар муухай биеэ авч явж, ямар хааш яаш хувцасладаг юм” гэж гайхах цаг ирэх вий.

            Эцэг эхчүүд “Би өдий насалсан болохоор яах ёстойг мэдэж байна. Дуугүй миний үгийг дага” гэж хүүхдүүдээ загнах нь элбэг. Ингэх огт хэрэггүй. Учир нь ингэж ярьж байгаа хүн өдий наслахдаа юу хийж бүтээсэн нь сонин байна. Ингэхэд тэр баян тансаг амжилттай амьдарч чадсан уу? Эсвэл цаг үргэлж зовлон туулсан хүнд амьдралыг ардаа өнгөрөөв үү? Энэ л чухал асуулт.

            Хэрэв ядуу тарчиг амьдралаар явж байгаа эцэг эхчүүд бол хүүхэддээ аль болох зөвлөгөө өгөх хэрэггүй юм. Өөрөө юу хийхээ мэдэхгүй сандарч тэвдсэн, амьдралын харгуйд бүдэрсэн ээж аав нар хүүхдэд юу сургах юм бэ?

            Уг нь болж өгвөл хүүхдийг цэцэрлэгт явуулах хэрэггүй байдаг. Учир нь манай улсын цэцэрлэгийн сургалт хүмүүжлийн систем коммунист арга барилтай бөгөөд үндсээрээ буруу гэж тооцогддог. Гэтэл өнөөдөр ч цэцэрлэгийн багшийн сургууль яг хуучин хичээлээ зааж, социалист багш нарыг тасралтгүй бэлдсээр байна. Энэ социалист багш нар бяцхан үрсэд хатуу хахир аашилж, нүцгэнээр зогсоох, харанхуй өрөөнд хорих, юм өргүүлж зогсоох, буланд цааш харуулах гэх мэт фашист шийтгэлүүдийг хэрэглэсээр л байгаа. Эдгээр багш нарын хувийн амьдралыг анзаарвал эд материалын тал дээр асар их саад бэрхшээлтэй байдаг ба энэ стрессээ хүүхэд дээр тайлах нь элбэг. Ингэхэд хүүхэд юуны учир шийтгүүлдэг вэ? гээд аваад үзэхээр, бусад хүүхдүүд унтаж байхад унтсангүй хэмээн шийтгэх жишээтэй. Дуулгавартай хүүхдүүд бүгд унтаж байхад нэг хоёр хүүхэд унтаж өгдөггүй. Тэд өөрийн тухай, томчуудын тухай, амьдралын тухай бодож хэвтдэг. Яг энэ хүүхдүүдээс ирээдүйн саятнууд төрнө. Тэдний бодлыг асуувал тун хачин хачин бодол хөврүүлсэн байдаг. Ээж аав нь яриагүй, зурагтаар үзээгүй, үлгэрт сонсоогүй зүйлсийн тухай тэд яагаад бодно вэ? Энэ нь хийсвэр сэтгэлгээ хүчтэй хөгжиж байгаагийн шинж юм.

Л.Нарантуяа “Хүүхэд-гэр бүл” номоос

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг: Өүлэн Эхийн Оюуныг Бадраах төвөөс буюу 99088602, 70110600 утсаар авна уу.

Их мэдлэг боловсролоор саятан болох боломжгүй. Үүний баталгаа бол доктор профессор гээд аль ч оронд олноороо байдаг сэхээтнүүд байна. Тэд бүгд дундаж амьдралтэй хүмүүс байдаг. Дунд ч бай, их дээд ч бай сургуульд заадаг онол бол талх яаж хийхийг л заахаас биш хийсэн талхаа яаж мөнгө болгохыг заадаггүй. Харин хүүхэд зах зээлд тэнцэх хүн болж төлөвшиж чадвал талхыг борлуулах ухаан хүүхдийн өөрийн толгойноос ундран гардаг.

            -Өөрийн сонгосон чиглэлд байнга хөгжихийг заагаарай. Бизнес хөөх хүсэлтэй бол энэ төрлийн ном байнга судлах хүрээгээ дандаа тэлэх гэх мэт. Жишээ нь: “Саятан, менежер, монополь, гэх мэт мөнгө, зах зээлийн анхан шатны мэдэгдхүүн олгодог тоглоом заавал тоглуулах хэрэгтэй.

            -Ямар ч ажил хэрэг заавал сайнаар төгсөнө гэдэгт итгэлтэй, тайван байхыг сургаарай. Жишээ нь хэн нэгэн найзтайгаа муудалцсан бол тэр хүүхдийн сайн талыг олж харахад нь томчууд туслах, түүнчлэн сайндах аргыг нь зааж өгөх гэх мэт.

            -Өөрийгөө болоод гэр бүлээ хэний ч гар харалгүй хамгийн сайхан бүхнээр хангахын төлөө зогсолтгүй чармайдаг болгоорой. Өөрөөр хэлбэл насандаа, чадалдаа таарсан зүйлээр гэр бүлийхэндээ тусалдаг болгож дадуулах хэрэгтэй. Жишээ нь бага насных нь бол ширээ арчих, дунд насных бол гэрийн бүх хүмүүсийн гутлыг цэвэрлэх, ахлах ангийнх бол гэрийг тоос шороогүй байх асуудлыг хариуцуулах жишээтэй. Яг л хүүхэд байхдаа олж авсан энэхүү бусдад туслах дадал зуршлаараа зах зээл үнэлэх, хүмүүс хэрэглэх зүйл бүтээж чаддаг хүн болдог.

            -Өмч хөрөнгийг байнга төвлөрүүлж, боломж гарах өсгөн нэмэгдүүлэхэд үлгэрлээрэй. Жишээ нь: Эцэг эхийн өгсөн халаасны мөнгөнөөс өдөрт үлдсэн задгай төгрөгүүдийг мөнгөний саванд цуглуулахад нь туслах хэрэгтэй. Энэ нь томоохон зүйлийг хуримтлалын мөнгөөр авдаг гэсэн ойлголт суухад нэн чухал. Мэдээж саятан гэдэг бол өөрийн хэрэгцээнээс гадна өч төчнөөн өмч хөрөнгөтэй хүнийг хэлдэг. Үүнийг нэг өдрийн ажлын хөлс, ашиг орлогоор авах боломжгүй.

            Харин мөнгөний сав дүүрэхээс нааш мөнгийг авахгүй байх талаар та хяналт тавиарай. Энэ хэрээр хүүхэд ч бас тэвчээр хатуужилтай болж байдаг. Ингээд мөнгөний сав дүүрэхээр, эсвэл төрсөн өдрөөр нь ч юмуу задалж, өөрийнх нь дуртай зүйлийг авч өгөөрэй. Энэ үед хүүхэд их мөнгөний үнэр авч эхэлнэ. Мөнгөний үнэ цэнийг ойлгосон хүүхэд чинээлэг амьдралын өөртөө бий болгох чин хүсэлтэй болж ирдэг.

            -Өөрийн эрүүл мэндэд дээд зэргээр анхаарч өвчин тусахаас урьдчилан сэргийлж чаддаг нэгэн болгоорой. Их мөнгө бол их үйлсийн шагнал байдаг. Их үйлсийг их эрүүл саруул оюун ухаан бүтээж чадна. Эрүүл хүний тархи толгой л их сэргэг байх нь мэдээж.

            Тиймээс наад зах нь хүүхдээ нян бактерийн тухай ойлголттой болгох, бохир гарын уршигийг ойлгуулах хэрэгтэй юм. Ирээдүйн саятанг бохир заваанаас үүсдэг ханиад томуу, гэдэсний зэрэг элдэв өвчинд аль болох нэрвэгдүүлэхгүй байхын тулд ариун цэврийг маш сайн сахиулдаг болгох нь чухал. Тэгээд ч цэвэр цэмцгэр хүн эрүүл саруул байхаас гадна сэтгэл санаа өөдрөг явдаг жамтай.

Л.Нарантуяа “Хүүхэд-гэр бүл” номоос

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг: Өүлэн Эхийн Оюуныг Бадраах төвөөс буюу 99088602, 70110600 утсаар авна уу.

 

Томчууд бид өөрийн амьдралаас гадна хүүхдүүдийнхээ амьдралыг зохиож яваа. Үүнийг ухамсарлах хэрэгтэй. Хэрэв ухамсарлаж чадвал танд үүрэг хариуцлага бий болно. Харин үүрэг хариуцлагатай хүн хүч чадалтай байдаг. Хүч чадалтай болсон тохиолдолд мөрөөдөл биелдэг юм.

            Хүний амьдралын цаг мөч бүхэн өндөр үнэтэй. Энэ хорвоод амьдрах цагийг бурхан хэмжиж өгчээ. Бид бүх юмны төлбөрт цаг хугацааг эн түрүүнд барьж байдаг. Хүн цагийг янз бүрээр ашиглана. Хэрхэн ашигласнаас хамааралд эд баялгийн хэмжээ нь өөр өөр. Зарим хүн зогсоо чөлөөгүй зурагтын суваг солино. Гэтэл цөөн хүн ном уншиж өөрийгөө цэнэглэнэ. Энэ хоёр хүн явсаар шал өөр өөр газарт очих нь тодорхой.

            Эхний замаар явсан хүн амьдралдаа юу ч сурч чадаагүй залхуу хойрго ядуу хүн болдог. Харин хоёрдугаар замаар явсан хүмүүс тэс ондоо. Ер нь цагийн үнэ цэнийг ухамсарласан хэнбугай ч ирээдүйн амьдрал нь асар гэгээтэй болж ирдэг. Хүн амьдралын цаг мөч бүртээ ирээдүйгээ сийлж байдаг. Тиймээс хүүхдийг цагийн хуваариар ажлаа амжуулдаг болгож сургах хэрэгтэй. Цаг тэр бүү хэл минутын үнэ цэнийг ойлгодог болсон тэр цагт л мөнгө түүн рүү урсна. Өөрөөр хэлбэл их үйлсийг их мөнгө дагадаг. Их үйлс бүтээхэд их цаг хэрэгтэй. Бид аливаа ажлыг үдээс өмнө, үдээс хойш гэж бүдүүн баараг баримжаалан ярьдаг. Цагийн үнэ цэнийг ойлгоогүй өсч амьдарч буйн шагнал бол манай орны буурай хөгжил юм. Тиймээс үр хүүхдээ хөгжлийг бүтээх иргэн болгохын тулд аливааг төлөвлөсөн цагтаа амжуулдаг болгож зуршуулах хэрэгтэй байна.

            Даалгавраа нэг цагт багтааж хийнэ, гадаа яг гучин минут тоглоод орж ирнэ, зурагтаа хоёр цаг үзээд унтраана гэж төлөвлөсөн бол түүндээ хүрэх гэж тэмүүлэхэд нь эцэг эх туслаад өгөх хэрэгтэй. Томчууд тусалж дэмжээд байвал хүүхэд маш хурдан, цагтаа бүхнийг амжуулдаг хэвшил зуршилтай болдог. Төлөвлөснөө цагтаа амжуулах гэж зүтгэдэг яг энэ зуршлаараа том болоод их үйлс бүтээж чаддаг. Тэгээд ч ар гэрийн болоод албан ажлаа ч цаг тухайд нь амжуулж чаддаг хүн болчихвол зөвхөн мөнгө биш сэтгэл санааны өөдрөг байдал ч хүнд давхар үүсдэг учиртай.

Л.Нарантуяа “Хүүхэд-гэр бүл” номоос

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг: Өүлэн Эхийн Оюуныг Бадраах төвөөс буюу 99088602, 70110600 утсаар авна уу.